آیا بینی و گوش‌هایمان با افزایش سن بزرگ‌تر می‌شوند؟

وقتی به عکس‌های قدیمی پدربزرگ و مادربزرگ خود نگاه می‌کنیم، اغلب متوجه می‌شویم ویژگی‌های صورت آن‌ها چقدر در طول زمان تغییر کرده است. اما تنها تغییری که می‌بینید چین و چروک‌های جدید صورتشان نیست، بلکه بینی و گوش‌های آن‌ها نیز در طول زمان به‌طور محسوسی بزرگ‌تر شده است. اما چرا به‌نظر می‌رسد گوش‌ها و بینی با افزایش سن رشد می‌کنند؟

اندازه گوش‌ها و بینی واقعا در طول عمر افزایش پیدا می‌کند، اما علت این امر رشد واقعی بافت‌های آن‌ها مانند دوران کودکی نیست. دکتر آلن ماتاراسو، استاد جراحی در دانشکده پزشکی زوکر در همپستید نیویورک، در گفتگو با لایوساینس گفت گوش‌ها و بینی‌های شما تا دهه سوم زندگی به طور کامل رشد کرده‌اند. پس از نوجوانی، بیشترین تغییرات شکل و اندازه آن‌ها را می‌توان به فرایند افزایش سن نسبت داد.

ساختارهای زیربنای بینی و گوش‌ها از غضروف ساخته شده‌اند که بافت همبند قوی و در عین حال انعطاف‌‌پذیری است که از استخوان‌ها و مفاصل محافظت می‌کند. غضروف از سلول‌های تخصصی به نام کندروسیت‌ها تشکیل شده است که در ماتریکس چسبنده‌ای معلق هستند و توسط شبکه‌ای از پروتئین‌های ساختاری به نام کلاژن و الاستین تثبیت می‌شوند.

با افزایش سن، توانایی بدن در تولید رشته‌های الاستین و کلاژن جدید کاهش پیدا می‌کند و این امر به ضعیف‌شدن و شل‌شدن ساختار عضروف منجر می‌شود. علاوه‌براین، سن بر ساختار بافت‌های اطراف غضروف نیز تاثیر می‌گذارد. برای مثال، بافت‌های صورت که زمانی سفت بودند، همگام با افزایش سن شل می‌شوند و در ترکیب با اثرات جاذبه، این امر موجب افتادگی لاله گوش و نوک بینی می‌شود. علاوه‌بر‌این، پوست روی بینی به علت فعالیت بالاتر غدد چربی پوست ممکن است سنگین‌تر شود و این وزن اضافی می‌تواند پوست بینی را بیشتر به جلو بکشد.

اگر استخوان‌هایی که غضروف گوش و بینی روی آن‌ها لنگر انداخته‌اند، مقداری از تراکم خود را از دست بدهند، داربست غضروف گوش و بینی نیز ممکن است شل شود. این امر می‌تواند ناشی از پوکی استخوان یا استئوپنی باشد و خطر این دو بیماری تخریب‌کننده استخوان با افزایش سن، زیاد می‌شود. کاهش تون عضلانی درون و اطراف بینی و گوش‌ها که از ساختارهای عضروفی حمایت می‌کنند، نیز با افزایش سن تغییر می‌کند.

این موضوع که اندازه بینی و گوش افراد در طول سال‌ها دقیقا چقدر تغییر می‌کند، به عوامل ژنتیکی و محیطی متعددی بستگی دارد.

براساس مطالعه‌ی مروری که سال ۲۰۱۸ در مجله‌ی Frontiers in Genetics منتشر شد، ویژگی‌های صورت عموما ارثی هستند و شکل بینی نیز با ترکیب ژنتیکی فرد ارتباط دارد. علاوه‌براین، طبق مطالعه‌ای که سال ۲۰۲۱ در مجله‌ی National Journal of Maxillofacial Surgery منتشر شد، تغییرات مرتبط با سن بینی در مردان بیشتر به چشم می‌خورد، اما دلیل آن مشخص نیست.

شواهدی نیز وجود دارد که نشان می‌دهد قرار گرفتن در معرض آلودگی و نور خورشید می‌تواند فرایندهای پیری در غضروف را تسریع کند.

نکته پایانی اینکه گرچه به‌نظر می‌رسد بینی و گوش‌های ما با افزایش سن بزرگ می‌شوند، جایی برای نگرانی وجود ندارد.