نقشی که پیاده روی اربعین در سلامت اجتماعی دارد

در تعریف کلی سازمان بهداشت جهانی، سلامت اجتماعی بعدی از سلامت است که به کیفیت روابط اجتماعی مربوط می‌شود. به عبارت دقیق‌تر سلامت اجتماعی به معنای توانایی تعامل با انسان‌ها و محیط با هدف ایجاد ارتباط رضایت‌بخش بین‌فردی است.

از نظر کییز، فردی از سلامت اجتماعی برخوردار است که اجتماع را به صورت یک مجموعه معنادار، قابل‌فهم و بالقوه مفید برای رشد و شکوفایی بداند و احساس کند که به جامعه تعلق دارد، از طرف جامعه پذیرفته می‌شود و در پیشرفت آن سهیم است.

پدیدۀ راهپیمایی اربعین نوعی رویداد جمعی است و اساس کار آن روابط انسانی است. راهپیمایی اربعین با توجه به خصوصیاتی که دارد-ازجمله حضور داوطلبانه و اختیاری افراد از طبقات مختلف اجتماعی و با سطوح مختلف اعتقادی و باوری-فرصت و زمینه مناسبی را برای ایجاد همبستگی، انسجام و مشارکت اجتماعی فراهم می‌کند که از طریق آن می‌توان برای افزایش شکوفایی و پذیرش اجتماعی گام برداشت که خود سلامت اجتماعی را به دنبال دارد. تساهل و مدارا، دیگرخواهی، همزیستی بی‌طبقه و بدون تشریفات، صبوری و تاب‌آوری اجتماعی، گذشت و انفاق و اهداء نذورات و ... از کارکردهای پیاده‌روی اربعین هستند که در سلامت اجتماعی بسیار اثرگذارند.

مراسم عبادی به شکل دسته جمعی در بهداشت روانی تأثیر گذاشته و افزون بر احساس آرامشی که حاصل همه مراسم عبادی دسته‌جمعی است؛ همدلی، هم‌داستانی و نزدیک شدن انسان‌ها به هم، نوعی یکپارچگی را به وجود می‌آورد. روحیۀ مواسات و همدلی جمعی در چهرۀ میزبانان و زائران راهپیمایی اربعین مشهود است، این امر، مشارکت همگانی در پیشبرد امور زائران را در فضایی دوستانه و آرام شکل می‌دهد و موجب همدلی می‌شود. پژوهش‌ها نشان دادند میزان شادکامی و هوش معنوی افرادی که در پیاده‌روی اربعین شرکت کرده‌اند، به‌طور معناداری بیشتر از افرادی است که هرگز در راهپیمایی اربعین شرکت نکردند. (اصفهانی خالقی و قاسمی، ۱۴۰۰)

همبستگی و نظم اجتماعی از جمله مفاهیم مهمی است که مورد بحث و نظر اندیشمندان و جامعه شناسان قرار داشته است. چنانکه «امیل دورکیم» جامعه شناس فرانسوی معتقد است، بنیان هر اجتماعی بر نوعی نظم اجتماعی خودانگیخته بنا شده است. پیاده روی اربعین تجلی نظم و همبستگی اجتماعی و همگرایی انسانی است. شرکت جمعی افراد در این آیین، نوعی همبستگی و پیوندهای احساسی محکم‌تری میان آنها ایجاد می‌کند و در پی آن انسجام اجتماعی شکل می‌گیرد. اینکه جمعیتی میلیونی به صورت خودجوش و در کمال آرامش برای روز معینی به صورت یکپارچه و هماهنگ در آیینی شرکت می کنند، به نوعی می توان آن را باز تولید مسالمت‌آمیز همبستگی و انسجام اجتماعی دانست.