چه کنیم سنگ کلیه نگیریم؟

سال‌ها قبل منشا آب شهرهایی مانند تهران، قنات‌ها بودند که آبی زلال و پاک داشتند، اما امروزه با افزایش جمعیت و گسترش خشکسالی آب شهرها پس از تصفیه در تصفیه خانه‌ها وارد شبکه آب لوله کشی می‌شود. این مساله باعث رواج شایعاتی مبنی بر املاح دار بودن آب‌ها و نامناسب بودن آن‌ها برای کلیه ها شده تا جایی که این باور در ذهن بسیاری ایجاد شده که آب آشامیدنی می‌تواند عامل سنگه کلیه باشد.

 اما متخصصان حوزه بهداشت و درمان نظر دیگری در این باره دارند. دکتر بهنام شکیبا دبیر پانزدهمین کنگره سالانه انجمن اندیورولوژی و یورولاپاروسکوپی ایران در این باره می‌گوید: سبک زندگی و ژنتیک در بروز سنگ نقش دارند. فعالیت محدود، چاقی، مصرف فست‌فود و نمک زیاد، مصرف کم مایعات، گرمای محل زندگی از عوامل خطر ایجاد سنگ کلیه هستند. باور غلطی وجود دارد که نوع آب مصرفی تاثیر زیادی بر تشکیل سنگ دارد؛ درحالی‌که عامل اصلی کمبود مصرف مایعات و در نتیجه حجم کم ادرار است و مصرف آب با املاح تنها یک درصد امکان ایجاد سنگ کلیه را افزایش می‌دهد.

دکتر منصور رضایی با تاکید بر این که جا انداختن این باور که آب آشامیدنی عاملی در تشکیل سنگ کلیه است، بیشتر به منظور فروش دستگاه های تصفیه آب صورت می‌گیرد، به همشهری آنلاین می‌گوید: در درجه اول استعداد، بعد بی تحرکی و بعد بی آبی در تشکیل سنگ کلیه نقش دارند. سنگ کلیه خیلی با انواع آب ارتباطی ندارد و این مسائل را بیشتر برای فروش دستگاه‌های تصفیه آب مطرح می‌کنند. در واقع این مساله را القا می‌کنند که این شهر، شهرستان یا روستا دارای آب املاح دار است تا به این بهانه احتمال فروش دستگاه تصفیه یا فلان مارک آب معدنی یا آب تصفیه شده را بالا ببرند. بنابراین این باور که آب آشامیدنی در تشکیل سنگ کلیه موثر است به طور کامل غلط است.

سبک زندگی

این متخصص تغذیه در درجه اول ژِنتیک و بعد سبک زندگی را عامل ایجاد سنگ کلیه می‌داند و در این باره توضیح می‌دهد: استعداد کلیوی در تشکیل سنگ‌های کلیه حرف اول را می‌زند. بعد از بی تحرکی، چاقی و کم آبی یا بی آبی در ایجاد سنگ کلیه نقش دارند. این که یک فرد باید مستعد تشکیل سنگ کلیه باشد؛ به معنای این است که چه به دلیل وراثت یا هر دلیل دیگری فرد در این زمینه باید از استعداد شخصی برخوردار باشد.

او بی تحرکی را عاملی اصلی تشکیل سنگ کلیه می‌داند و می‌گوید: مساله دیگر بی تحرکی است. همانطور که بی تحرکی باعث افزایش احتمال بروز یبوست می‌شود.، احتمال بروز سنگ‌های کلیه را هم افزایش می‌دهد. به ویژه شانس تشکیل سنگ در افراد بی تحرک و پشت میز نشین بیشتر وجود دارد.

اهمیت دفعات مصرف آب

این کارشناس تغذیه با تاکید درباره اهمیت دفعات آب خوردن توضیح می‌دهد: به گفته متخصصان کلیه مهمتر از مقدار و نوع آب، دفعات خوردن آب است. بهترین توصیه تغذیه‌ای این است که افرادی که مستعد تشکیل سنگ کلیه هستند آب را به مقدار مشخص در دفعات مختلف مصرف کنند نه یکجا. یعنی به جایی اینکه هر دو ساعت یک لیوان بخورند هر یک ساعت یک استکان مصرف کنند. تعداد دفعات آب و مایعات خوردن به طرز عجیبی به کاهش سنگ کلیه کمک می‌کند. توصیه این است که حتی اگر آب املاح دار هم بود به طور منظم مصرف شود تا آب در خون و کلیه‌ها مرتبا جریان داشته باشد. استفاده از میوه‌ها و سبزیجات هم در این میان موثر است. به دلیل اینکه مدر و ملین هستند و حرکات دستگاه گوارش را زیاد می‌کنند و شانس تشکیل سنگ را کاهش می‌دهند. همچنین تاکید باید بر فعالیت بدنی و رواج بیشتر ورزش میان مردم هم باید باشد. 

کلسیم و سنگ کلیه

رضایی درباره منشا اغلب سنگ‌های کلیه هم می‌گوید: معمولا بالای ۸۰ تا ۸۵ درصد سنگ‌های کلیوی کلسیمی هستند و به نوعی اگزالات کلسیم هستند این سنگ‌ها هیچ ارتباطی با کلسیم غذا ندارند. نباید مردم را بی دلیل نگران کرد و باعث کاهش میزان مصرف لبنیات در آن‌ها شد. برخی از مطالعات نشان می‌دهند که سنگ‌های کلسیمی با مکمل‌های کلسیم ارتباط دارند . البته اکنون اغلب این مکمل‌ها از کلسیم، منیزیم، ویتامین دی و روی تشکیل شده که این بهترین حالت مکمل است. زمانی که کلسیم با منیزیم ترکیب می‌شود احتمال تشکیل سنگ و حتی بروز یبوست کمتر می‌شود. مکمل کلسیم به تنهایی توصیه نمی‌شود و حتما باید مکمل ترکیبی باشد.