انتخابات دوازدهم ، چهره هایی سرشناس و رقابتی چند قطبی

به گزارش فرتاک نیوز ، ثبت نام برای نامزدی پست ریاست جمهوری که از سه شنبه گذشته در وزارت کشور آغاز شده بود روز گذشته 26 فروردین ماه پایان یافت ویک هزار و636 نفر در این دوره از رقابت های انتخاباتی اعلام آمادگی کردند. در این میان «حسن روحانی» رییس جمهوری، «سید ابراهیم رئیسی» تولیت آستان قدس ، «محمود احمدی نژاد» رییس جمهوری پیشین و «محمدباقر قالیباف» شهردار تهران از شناخته‌ شده ترین چهره‌های ثبت نام شده در انتخابات هستند.

انتخابات در جمهوری اسلامی ایران از سال 1376 تاکنون به طور سنتی عرصه رقابت بین دو طیف اصولگرا و اصلاح طلب بوده است. در انتخابات چهار سال پیش نیز رویکرد اعتدالگرا به جریان های انتخاباتی افزوده و پیروز انتخابات شد و بخشی از نیروهای اصلاح طلب و شماری از اصولگرایان را با خواد همراه کرد.

با توجه به تنوع داوطلبان و طیف های مختلف وارد شده به جریان انتخابات، این پرسش پیش می آید که رقابت های پیش رو بین چه طیف هایی خواهد بود و به چه نتایجی منجر خواهد شد؟

در این ارتباط گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا با «سیداحمد موثقی» استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران به گفت وگو پرداخت. موثقی به عنوان تحلیلگر مسائل سیاسی، دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد را در رشته علوم سیاسی به اتمام رسانده و دکترای خود را نیز در دانشگاه «نیو ساوت ولز» (UNSW) استرالیا در همین رشته گذرانده است.

مشروح گفت وگو به این شرح است :

** خبرنگار: از سال ها پیش تاکنون در انتخابات ایران به طور سنتی رقابت ها میان اصولگرایان و اصلاح طلبان بوده است، به نظر شما انتخابات پیش رو عرصه رقابت بین چه طیف ها و گروه های سیاسی است؟

** موثقی: برپایه شواهد موجود این دور از انتخابات سه قطبی خواهد بود و آرایش نیروها با یکپارچگی اصلاح طلبان و اعتدالگرایان و بخشی از اصولگرایان با ریاست حجت الاسلام حسن روحانی در یک سو و در مقابل جبهه اصولگرایان دو طیف با دو کاندیدای اصلی خواهند داشت؛ رئیسی و قالیباف در یک طیف و احمدی نژاد در صورت تایید صلاحیت در طیف دیگر قرار خواهد گرفت. اگر این سه قطبی ایجاد شود با توجه به شرایط اقتصادی و همچنین وجود رکود و بیکاری ممکن است جبهه احمدی نژادی ها به دلیل شعارهای پوپولیستی و همچنین وعده افزایش مبلغ یارانه ها تاثیر قابل توجهی بر نتیجه انتخابات در مناطق روستایی و محروم کشور داشته باشد.

** خبرنگار: به نظر شما وجود افراد از طیف های سیاسی گوناگون باعث حضور بیشتر مردم پای صندوق های رای خواد شد یا تاثیر منفی بر این مشارکت خواهد گذاشت؟

** موثقی: انتخابات بر پایه ساختارهای حقوقی، قانون اساسی و نقش شورای نگهبان با محدودیت هایی برای تایید صلاحیت کاندیداها مواجه است یعنی آن طور که باید کاندیداها نماینده طیف های اصلی و گسترده جامعه نیستند. برخی اساسا حزبی نیستند و این کادر سازی و سیاستگذاری ها باید برپایه فرایندهای حزبی و با نقش و فعالیت احزاب قوی می بود چون جمهوریت، پارلمان و انتخابات از طریق احزاب می توانند نمود پیدا کنند. در اصل شکل گیری و پرورش نخبگان از طریق احزاب قوی صورت می گیرد اما به دلیل نقص در این داشته ها بیشتر افرادی که در انتخابات شرکت می کنند تابع رفتارهای هیجانی هستند. به دلیل اینکه بخش وسیعی از آرای انتخابات را رای های خاکستری تشکیل می دهند، موضوع مهم این است که این سه قطب چقدر بتوانند در جلب رضایت آنان موفق عمل کنند.

** خبرنگار: برخی می گویند در صورت وجود جریان سوم و سه قطبی شدن انتخابات، آرای خاکستری بیشتر به کدام صندوق واریز شود؟ شما این موضوع را تا چه اندازه محتمل می دانید؟

** موثقی: اگر احمدی نژاد بتواند در این دور از انتخابات تایید صلاحیت شود و طیف سومی شکل بگیرد، به نظر می رسد بخش بزرگی از آرای خاکستری به سبد انتخاباتی رییس دولت یازدهم گرایش واریز خواهد شد. از طرف دیگر در چنین فضایی، گروهی از قشرهای جامعه نیز که شعارهای پوپولیستی را باور دارند و یا از شرایط اقتصادی رضایت کافی ندارند به طرف احمدی نژاد متمایل خواهند شد. به باور بنده طیف رییسی و قالیباف میزان رای کمتری نسبت به حسن روحانی و احمدی نژاد کسب خواهند کرد. بنابراین حضور مردم در این انتخابات گسترده تر خواهد شد

** خبرنگار: در چنین فضای چند قطبی که نامزدهای انتخاباتی با شعارهای پوپولیستی و عوام گرا سعی در جذب آرای خاکستری دارند، جامعه چه برخوردی خواهد داشت ؟

** موثقی: این احتمال وجود دارد که کشور دوباره دچار امواج افراطی گری شود به ویژه در این برهه زمانی که تیم جدیدی با ریاست ترامپ در ایالات متحده آمریکا روی کار آمده است و این امر با وجود شرایط منطقه ای و فرا منطقه ای می تواند برای ایران مساله ای خطرناک به شمار آید.

** خبرنگار: انتظار می رود که شورای نگهبان در موضوع تایید صلاحیت ها به چه نکاتی توجه داشته باشد؟

** موثقی: لازم است که شورای نگهبان برای تعیین صلاحیت افراد نه بر پایه ملاحظات جناحی و شخصی بلکه بر اساس ملاحظات قانونی و ملی عمل کند. به این معنی که صلاحیت رییس دولت گذشته که اقدام های او بر خلاف منافع ملی بود و شدت تخریب ها و فسادهای اقتصادی در آن دولت بسیار زیاد بود با دقت هر چه تمام تر بررسی شود و حتی سران و مسوولان دولت گذشته باید به دلیل آسیب ها و خسارت هایی که بر کشور وارد کرده اند محاکمه شوند.

** خبرنگار: شما عقیده دارید باید افرادی که اقدام های مجرمانه ای انجام داده اند تحت مجازات قرار بگیرند که این به معنی رد صلاحیت آنها در صورت نامزدی برای ریاست جمهوری است.

** موثقی: این مجازات ها باید پیش از انتخابات صورت می گرفت و نباید برای حال که موضوع کاندیدا شدن در انتخابات و بحث سیاسی مطرح است باقی می ماند. ضرورت دارد مسوولان با کسانی که برای کشور فاجعه ملی به وجود آوردند و در بهترین شرایطی که ایران حدود 800 میلیارد دلار درآمد نفتی داشت و می توانست این درآمد را صرف تولید، اشتغال و رونق اقتصادی کند، این مبالغ را صرف فعالیت های غیرمولد کردند و همچنین با اعطای یارانه ها ضربه های جبران ناپذیری را به کشور تحمیل کردند، برخورد جدی بکند.

کابینه دولت دهم تجربه موفق سیاسی- اقتصادی را برای خود به ثبت نرساند اما با همه این تفاسیر کاندیدا شدن این افراد موضوع بحث نیست بلکه مساله مهم این است که چرا نظام سیاسی با کسانی که عملکرد آنان برخلاف مصالح ملی است، برخورد نمی کند. در نتیجه این گروه میدان داری می کنند و علاوه بر ادعای کاندیداتوری از زبان تهدید نیز استفاده می کنند.

** خبرنگار: رهبری چندی پیش نسبت به دو قطبی شدن انتخابات هشدار دادند. به نظر شما آیا اکنون این خطر برطرف شده است یا خیر؟

** موثقی: همان طور که اشاره شد قطب رییسی و قالیباف که اجماع اصولگرایان را تشکیل می دهد نمی تواند چندان قوی ظاهر شود و بیشتر این رقابت ها میان دو طیف احمدی نژاد- روحانی خواهد بود. بنابراین هنوز هم خطر دو قطبی شدن انتخابات و افزایش تنش ها، هیجانات و اختلاف ها وجود دارد. احتمال این وجود دارد که برخی از مردم جامعه که در شرایط سختی زندگی می کنند تحت تاثیر شعارهای عوام پرستانه قرار گیرند اما به دلیل حضور گسترده قشرهای تحصیل کرده رای حجت الاسلام روحانی بیش از دیگران خواهد بود و وی برای چهار سال دیگر سکان دار این کشور می شود.

**خبرنگار: آیا احتمال آن نیز وجود دارد که این انتخابات به دور دوم کشیده شود؟

** موثقی: هدف تیم احمدی نژاد این است که در صورت عدم احراز صلاحیت هر یک از افراد این تیم، فرد سومی وارد انتخابات شود که در هر صورت با فعال شدن هر یک از آنان احتمال آن وجود دارد که انتخابات به دور دوم کشیده شود. در دور دوم رقابت ها، روحانی به عنوان پیروز نهایی اعلام می شود. با توجه به اقشار شهری، تحصیل کرده و جوان دارای ارتباط جهانی، این افراد به بلوغ فکری مناسبی دست یافته اند که تحلیلی علمی و کارشناسی از شرایط داشته باشند و محدودیت هایی که دولت تدبیر با آنها مواجه بود و همچنین عواملی که در این رکود اقتصادی خارج از کنترل آنان بود را در نظر بگیرند.

** خبرنگار: مهمترین دستاوردهای دولت در چهار سال گذشته چه مواردی بوده است که باعث می شود آرای بیشتر مردم به نفع وی به صندوق های رای ریخته شود؟

** موثقی: مردم دستاوردهای دولت یازدهم را درباره کنترل تورم و توافق هسته ای که خود نقطه عطفی بود که کشور را به طرف کاهش تنش های سیاسی و گسترش روابط اقتصادی سوق داد، درک کرده اند. از این رو می توان گفت که برجام نقطه عطف و یک برگ برنده در دستان دولت یازدهم است.

**خبرنگار: در شرایط کنونی برای تحقق اهداف ملی و انتخاباتی بدون تنش، انتظار دارید احزاب سیاسی و جناح های گوناگون چگونه عمل کنند؟

** موثقی: ایران نیازمند ایجاد اجماعی ملی است چرا که اساسا کشور دشمنان بسیاری خارج از مرزها در صدد آسیب وارد کردن به کشور هستند ، باید همه جناح ها به ایران فکر کنند. انتظار می رود آنها با همکاری یکدیگر پیش و پس از انتخابات به طرف میانه روی و تقویت ائتلاف های ملی برای توسعه کشور گام بردارند.