علائم پرخوابی و راه های درمان آن
از نظر پزشکی، به کسی پرخواب گفته می‌شود که بعد از ۷ ساعت یا بیشتر خواب با کیفیت خوب، باز هم نیاز به خواب احساس کند.این افراد همیشه احساس خستگی می‌کنند و این وضعیت به علت تأثیر بد روی تحصیل و کار شخص می‌تواند مشکل‌زا شود. حتی خواب‌آلودگی مفرط می‌تواند باعث حوادث رانندگی شود.
بر اساس مقاله‌ای که در نشریه Psychosomatics منتشر شده، سن متوسط بروز علایم خواب‌آلودگی مفرط ۱۷ تا ۲۴ سالگی و این وضعیت اگر بررسی و درمان نشود، روی کیفیت زندگی شخص تأثیر می‌گذارد.
نشانه‌ها و علایم
خواب‌آلودگی مفرط می‌تواند ناشی از یک بیماری زمینه‌ای یا داروها باشد.
-به خواب فرو رفتن چند بار در طی روز
-این افراد برای مقابله با حس خواب‌آلودگی نیاز به چرت‌هایی در طول روز پیدا می‌کنند، اما بعد از برخاستن از چرت‌ها، سرحال نمی‌شوند.
-علیرغم اینکه بیش از ۹ ساعت می‌خوابند، باز هم احساس خستگی می‌کنند.
-در برخاستن از خواب مشکل دارند.
-احساس گیجی یا پرخاشگری در زمانی که برای برخاستن از خواب تلاش می‌کنند.
تقسیم‌بندی
-پرخوابی حاد: یک ماه یا کمتر طول می‌کشد
-پرخوابی تحت‌حاد: یک تا سه ماه طول می‌کشد.
-پرخوابی مداوم: بیشتر از سه ماه طول می‌کشد
پرخوابی تا حد زیادی شبیه یک اختلال خواب دیگر به نام فلج خواب یا نارکولپسی است، منتها در نارکولپسی، خواب به صورت حمله‌ای رخ می‌دهد ولی در خواب‌آلودگی مفرط، میل به خواب به صورت تدریجی بر شخص غلبه می‌کند.
دلایل خواب‌آلودگی مفرط
محتمل است که در مغز این اشخاص مواد شیمیایی که احساس خواب‌آلودگی را باعث می‌شوند، بیشتر باشد. اینها تقریبا شبیه قرص‌های خواب عمل می‌کنند. گرچه هنوز ماده یا مولکول اختصاصی برای خواب‌آلودگی پیدا نشده، اما گمان می‌رود که این مواد با تداخل و تعامل با گابا GABA (گاما آمینو بوتیریک اسید) عمل می‌کنند.
داروهای خواب‌آور هم دقیقا با اثر بر همین ماده، باعث خواب رفتن شما می‌شوند.
عوامل خطر یا ریسک فاکتورها:
-استرس
-مصرف زیاد الکل
-سابقه قبلی عفونت ویروسی
-سابقه قبلی ضربه سر
-سابقه خانوادگی پرخوابی مفرط
-سابقه افسردگی، سوء استفاده از مواد، اخلال افسردگی دوقطبی، بیماری آلزایمر و پارکینسون
البته در موارد زیادی دلیل خاصی برای پرخوابی پیدا نمی‌شود. اصطلاحا به این موارد، پرخوابی ایدیوپاتیک گفته می‌شود. گمان می‌رود که یک صدم تا دو صدم درصد کل جمعیت، مبتلا به این وضعیت باشند.
تشخیص پرخوابی
پزشک باید نخست این سؤالات را از بیمار بپرسد:
-اولین بار کی متوجه شدید که خواب‌آلودگی غیرطبیعی دارید؟
-آیا متوجه شده‌اید که چیزی خواب‌آلودگی‌تان را بهتر یا بدتر کند؟
-آیا در حال حاضر بیماری خاصی دارید؟
-الگوهای خواب شما چگونه‌اند؟ (ساعتی که شخص خواب‌اش را شروع می‌کند، عادات قبل از خواب، اینکه از خواب در طی شب بلند می‌شود یا نه- زمان برخاستن، چرت‌های روزانه)
-محیطی که در آن می‌خوابید را توصیف کنید.
-داروهای مصرفی
بعد از همه اینها پزشک ممکن است صلاح بداند که بیمار به آزمایشگاه خواب معرفی شود.
آزمایشگاه خواب چیست؟
از بیمار دعوت می‌شود که یک شب در بخش یا آزمایشگاه خواب بخوابد تا همه اطلاعات بدنی او در حین خواب با ابزارهای جانبی با دقت بررسی و پایش شوند.
در این جین با دستگاه پالس اکسیمتری غلظت اکسیژن خون او مدام ارزیابی می‌شود. نوار قالب او ثبت می‌شود و امواج مغزی او پایش می‌شود.
این طوری می‌توان مشخص کرد که علت خواب‌آلودگی روزانه شخص آیا می‌تواند به خاطر دلایلی مانند آپنه انسدادی باشد یا نه. در آپنه حین خواب، شخص به صورت متناوب در حین خواب، دچار قطع شدن موقت تنفس می‌شود، ناخودآگاه از خواب می‌پرد و بعد از مدت کوتاهی دوباره به خواب می‌رود.
در حین روز او ممکن است اصلا آن حمله‌های آپنه را به خاطر نیاورد، اما کیفیت خواب او مختل شده و بنابراین اجساس خواب آلودگی می‌کند.
آیا درمانی برای پرخوابی وجود دارد؟
داروهای محرک مثل:
-آمفتامین
-متیل فنیدیت
-مودافنیل
داروهایی که برای درمان وضعیت پزشکی جانبی ایجادکننده خواب باید مصرف شوند:
-کلونیدین
-لوو دوپا
-بروموکریپتین
-ضدافسردگی‌ها از جمله ضدافسردگی‌های گروه MAOI
درمان غیردارویی شامل توصیه‌هایی برای رعایت بهداشت خواب یا تغییر سبک زندگی است:
-پرهیز از محرک‌هایی مانند کافئین یا نیکوتین قبل از خواب
-اعتدال در مصرف الکل.
-پرهیز از غذاهایی که سوزش سر دل ایجاد می‌کنند یا باعث سوء هاضمه می‌شوند. مثل غذاهای خیلی چرب، پرادویه، نوشیدنی‌های پر از شکر، مرکبات قبل از خواب
-توجه به نور کافی خانه در طی روز و تاریک کردن اتاق خواب در حین خواب
-تنظیم یک برنامه روتین برای خواب که در آن شخص سر ساعت مشخصی عادت کند که به خواب برود.
-تنظیم دمای مناسب اتاق خواب- پرهیز از منابع نور مصنوعی در محیط خواب و قبل از خواب رفتن، مثلا استفاده از گوشی و تبلت قبل از خواب – رختخواب راحت
