تازه‌ترین آمار درباره نرخ بیکاری پنهان/ ۵ استان در معرض نرخ بیکاری ۳۰ درصدی

 بنا به تعریف، بیکاری پنهان تعداد افرادی است که به تلقی خود بیکار هستند، اما در تعریف رسمی بیکاری پوشش داده نمی‌شوند، زیرا یا جست‌وجوی خود برای یافتن شغل را متوقف کرده‌اند یا به میزانی کمتر از آنچه تمایل دارند، کار می‌کنند.

البته تعریف آماری رسمی و دقیقی برای محاسبه نرخ بیکاری وجود ندارد، بنابراین محاسبات انجام شده برای آشکار کردن نرخ بیکاری پنهان متکی به فروضی براساس شرایط بازار کار کشورهای مختلف است.

افرادی که دارای اشتغال ناقص هستند اگرچه براساس آمار رسمی موجود بخشی از شاغلان به‌حساب می‌آیند، اما با توجه به آنکه در وضعیت موجود نمی‌توانند به اندازه دلخواه خود کار کنند، ممکن است در بازه زمانی کوتاهی بیکار شوند. بنابراین سهم مجموع تعداد بیکاران و افراد دارای اشتغال ناقص (نرخ همسایگی بیکاری) از جمعیت فعال تصویر بهتری از وضعیت بازار کار کشور و استان‌ها، نسبت به مقادیر جداگانه نرخ بیکاری و نرخ اشتغال ناقص، ارائه می‌کند.

سهم مجموع تعداد بیکاران و افراد دارای اشتغال ناقص (نرخ همسایگی بیکاری) از جمعیت فعال برای کل کشور در سال 1395 برابر با 22.6 درصد بوده است. این سهم برای زنان در سال 1395 برابر با 23.8 و برای جوانان برابر 36.4 است.

با توجه به تعریف بیکاری پنهان، علاوه بر بیکاران و جمعیت دارای اشتغال ناقص، بخش دیگری از افراد مرتبط با آن افرادی هستند که در زمان آمارگیری در جست‌وجوی شغل نبوده‌اند و بنابراین جزو جمعیت غیرفعال هستند. درواقع این افراد به‌واسطه نیافتن شغل برای مدتی طولانی، امید خود را برای یافتن شغل از دست داده‌اند (اثر مایوس‌شوندگی) و جست‌وجوی خود برای یافتن شغل را متوقف کرده‌اند، اما این افراد با احتمال بالایی ممکن است مجددا به جمعیت فعال ورود کنند. براساس آمار استخراج شده از داده‌های نیروی کار سال 1395 بخش‌های تشکیل‌دهنده نرخ بیکاری پنهان به ترتیب زیر محاسبه می‌شوند:

- اشتغال ناقص:  دو میلیون و 260 هزار نفر (217 هزار نفر زنان و دو میلیون و 43 هزار نفر مردان)

- جمعیت بیکار:  سه میلیون و 203 هزار نفر (یک میلیون نفر زنان و دو میلیون و 200 هزار نفر مردان)

- غیرفعالان با بیشترین احتمال ورود به بازار کار: 420 هزار نفر شامل 318 هزار نفر مردان دارای تحصیلات عالی 25 تا 34 سال بدون درآمد که احتمال بیکار ماندن پس از ورود به بازار کار برای این گروه حدود 45 درصد و 433 هزار نفر زنان مجرد دارای تحصیلات عالی 25 تا 34 سال بدون درآمد که احتمال بیکار ماندن پس از ورود به بازار کار برای این گروه حدود 64 درصد است.

- مجموع موارد 1 تا 5.94 میلیون نفر می‌شود.

با استفاده از ارقام فوق نرخ بیکاری پنهان در سال 1395 برای کل کشور برابر 22.5 درصد محاسبه می‌شود که حدودا 10 درصد بیش از نرخ بیکاری کل در سال 1395 است.

درواقع نرخ بیکاری پنهان معیاری است که می‌تواند تصویر جامع‌تری از وضعیت بیکاری در بازار کار ارائه دهد. برای مثال در استان لرستان اگرچه نرخ بیکاری براساس تعاریف آماری در سال 1395، 20 درصد بوده است، اما نرخ بیکاری پنهان در این استان بیش از دو برابر نرخ فعلی یعنی 40.4 درصد برآورد شده است.

براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، نرخ بیکاری پنهان می‌تواند معیار مناسبی برای ارائه دورنمای میان‌مدت وضعیت بیکاری کل کشور و استان‌ها باشد و بخش‌های موثر و مشاهده نشده را برای سیاست‌گذاران آشکار کند. درواقع اگر اقدامات موثر در جهت افزایش تقاضای متناسب نیروی کار به‌ویژه در استان‌هایی مانند لرستان، کرمانشاه، ایلام، کهگیلویه و بویراحمد و چهارمحال و بختیاری انجام نشود، احتمال ایجاد نرخ‌های بیکاری بیش از 30 درصد چندان دور به‌نظر نمی‌رسد.