بیماری‌هایی که از دوران جنینی سراغ‌مان می‌آیند

 بخش زیادی از ساختارهای اصلی در بدن هر انسان، در دوران بارداری شکل می‌گیرد. به همین دلیل هم متخصصان همواره به زنان باردار توصیه می‌کنند که از سیگار کشیدن در دوران بارداری پرهیز کنند، حتما مکمل‌های لازم را بخورند و الگوهای سالم را در سبک زندگی‌شان جدی بگیرند.

جالب است بدانید که محققان اخیرا به این نتیجه رسیده‌اند که مرحله تعیین‌کننده برای سلامت هر انسان در زندگی آینده‌اش، از همان لحظه لقاح شروع می‌شود و عواملی که در رشد و تکامل نوزاد نقش دارند، پیچیده‌تر از تصورات پیشین دانشمندان هستند.

با شکل‌گیری لقاح، تصمیم‌های بیولوژیکی بسیار مهمی انجام می‌شوند که البته غیرقابل تغییر هم هستند. بذرهای نهفته طیف وسیعی از بیماری‌های مزمن نیز در همین دوره زمانی کاشته می‌شوند.

نظریه بارکر هم که رخداد مهمی در جامعه علمی رقم زده است، نشان می‌دهد آن‌چه که در رحم اتفاق می‌افتد، می‌تواند بر شانس مبتلا شدن هر انسان به بیماری‌هایی مانند بیماری‌های قلبی و سرطان‌ها در دوره‌های سنی بسیار دور تاثیرگذار باشد. در این نظریه مشخص شده است نوزادانی که رشد آهسته‌ای را در رحم سپری می‌کنند و با وزن کم متولد می‌شوند، با خطر بالای ابتلا به طیف وسیعی از بیماری‌ها مانند بیماری عروق کرونر قلب، بیماری دیابت نوع ۲، بیماری پُرفشاری خون و حتی خطر بروز سکته مغزی مواجه هستند.

نقش رژیم غذایی مادر

نحوه تغذیه مادر نه‌تنها در دوران بارداری، بلکه در طول تمام دوره‌های زندگی‌اش، می‌تواند بر سلامت فرزند تاثیرگذار باشد. نوزادان در بدن مادر زندگی می‌کنند و بدن مادر هم براساس تغذیه در طول تمام دوره‌های زندگی شکل گرفته است. به عبارت دیگر، تغذیه مادر در دوران کودکی خودش می‌تواند بر وضعیت رشد نوزادش تاثیر بگذارد. به همین دلیل، زنان باید از همان سنین کودکی به‌ خوبی تغذیه کنند. درواقع، اگر زنان می‌خواهند که تفاوت قابل توجهی در سلامتی نوزادشان به‌ وجود بیاورند، نباید تغذیه سالم و مقوی را فقط به دوران بارداری محدود سازند.

بعضی از متخصصان، ۹ ماه اولیه در رحم مادر را در کنار اولین سال پس از تولد نوزاد، با اصطلاح «برنامه‌ریزی برای سلامتی» (programming for health) مشخص می‌کنند. به‌ گفته آنان، اتفاقاتی که در ۱۰۰۰ روز اولیه زندگی برای نوزاد می‌افتند، یعنی از لقاح تا دوسالگی، تاثیرات بنیادینی بر متابولیسم بدن، کیفیت رشد و همچنین سلامت عمومی باقی می‌گذارند. بنابراین، کودکانی که سال‌های اولیه زندگی را در زیست‌محیط مطلوب می‌گذرانند و تغذیه مطلوبی دارند، زندگی خودشان را با قدرت شروع می‌کنند.

دانشمندان در سال‌های اخیر متوجه شده‌اند که انتخاب‌های مادر در دوران بارداری نه‌تنها مستقیما بر سلامت فرزند تاثیر می‌گذارند، بلکه حتی می‌توانند به ایجاد تغییراتی در ژن او منجر شوند. زمینه تخصصی جدیدی به نام اپی‌ژنتیک (epigenetics) به همین مساله می‌پردازد که چه‌طور تغذیه و عوامل دیگر در دوران بارداری می‌توانند عملکرد ژن‌ها را در بدن نوزادان تغییر بدهند.

شاید بپرسید که همه این مطالعات جدید چه چیزی درباره نقش مادر می‌گویند؟ باید بگوییم که مادر در فراهم کردن بهترین شرایط ممکن برای فرزندش نقش دارد، به شرطی که این نکات را «در طول تمام دوره‌های زندگی» رعایت کند: تغذیه سالم و متعادل، جدی گرفتن عادت‌های سالم در سبک زندگی و دوری از عادت‌های ناسالم مثل سیگار کشیدن. نحوه مراقبت هر مادر از فرزندش پس از تولد نیز اهمیت خودش را دارد. مطالعات متعددی نشان داده‌اند که تغذیه سالم و مطلوب در اولین دوره زندگی کودک واقعا از اهمیت به‌سزایی برخوردار است.