بایدها و نبایدها در برخورد با فردی که سکته مغزی کرده است

 زمان طلایی برای درمان و نجات بیمار سکته مغزی 3 تا 4/5 ساعت است و این موضوع اهمیت شناخت علایم سکته مغزی و اقدامات درمانی در مواجهه با آن را نشان می دهد، در حالیکه مردم با سکته مغزی همانند سکته قلبی آشنایی ندارند.

برای کاهش خطر سکته مغزی راهکارهایی وجود دارد که حفظ فشار خون در سطح نرمال مهم ترین آنها است. کنترل نکردن فشار خون بالا خطر سکته مغزی را 2 تا 4 برابر افزایش می دهد.

این راهکارها می‌توانند در کاهش خطر سکته‌ها کمک‌کننده باشند:

1-فشار خونتان را پایین بیاورد

فشار خون بالا مهمترین علت سکته‌های مغزی است. فشار خون نرمال کمتر از 80/120 است. اگر شما به طور مرتب فشار خون بالای 80/130 دارید، ممکن است مبتلا به بیماری فشار خون باشید. اگر فشار خون بالا به خوبی کنترل نشود، می‌تواند شانس بروز سکته‌ها را 4 تا 6 برابر افزایش دهد. علت این است که فشار خون بالا جدار رگ‌های خونی را ضخیم می‌کند و باعث رسوب چربی و کلسترول و ... و تشکیل پلاک در رگ می‌شود. اگر یکی از این پلاک‌ها رها شود، می‌تواند جریان خون در مغز را مسدود کند. فشار خون بالا همچنین می‌تواند شریان‌ها را ضعیف کند و آنها را مستعد پارگی و نتیجه آن، سکته‌های مغزی خون‌ریزی دهنده است.‌ اگر شما مبتلا به فشار خون بالا هستید، با مراجعه به پزشک، فشار خون خود را در رنج سلامتی قرار دهید. دارودرمانی و تغییرات در سبک زندگی مانند ورزش منظم و خوردن غذای سالم نیز به شما کمک می‌کند.

2-از سیگار دوری کنید

اگر شما مصرف‌کننده دخانیات هستید، ریسک سکته در شما دوبرابر است. نیکوتین موجود در سیگار، فشار خون را بالا برده و مونوکسیدکربن در دود آن باعث پایین آوردن اکسیژن خون شما می‌شود. حتی تنفس در هوایی که دیگری سیگار می‌کشد، شانس سکته مغزی را بالا می‌برد. همچنین تنباکو سطح چربی خون به نام تری‌گلیسیرید را بالا و چربی خوب بدن به نام HDL را پایین می‌آورد. تنباکو خون شما را چسبنده و مستعد تشکیل لخته می‌کند. بنابراین برای ترک سیگار، با پزشک خود صحبت کنید.

3-سلامت قلب خود را بررسی کنید

نوعی ضربان نامنظم به نام ریتم AF با ایجاد لخته خون باعث سکته می‌شود. شما ممکن است به علت فشارخون بالا، وجود پلاک در شریان‌ها، نارسایی قلب و ... دچار ریتم AF شوید. دارودرمانی، روش‌های جراحی و ... می‌توانند ریتم قلب شما را به وضعیت نرمال برگردانند. بنابراین اگر احساس پرپرزدن در قلب یا کوتاهی تنفس دارید، حتما به پزشکان متخصص قلب مراجعه کنید.

4-الکل را کنار بگذارید

مصرف زیاد الکل می‌تواند فشار خون و تری‌گلیسیرید را بالا ببرد. مصرف زیاد الکل می‌تواند باعث ریتم AF شود.

5-بیماری قند را کنترل کنید

قند خون بالا می‌تواند 2 تا 4 برابر ریسک سکته‌های مغزی را بالا ببرد. اگر دیابت -بیماری قند- تحت کنترل نباشد، منجر به رسوب چربی و تشکیل لخته در عروق خونی می‌شود. اگر شما مبتلا به دیابت هستید، باید مرتب قند خون را چک کنید و درمان بگیرید. لازم است هرچند ماه یک‌بار پزشک‌تان را ملاقات کنید.

6-ورزش کنید

اعتیاد به تلویزیون شما را چاق می‌کند و منجر به بالا رفتن کلسترول، دیابت و فشارخون بالا شده و ریسک سکته‌های مغزی را در شما بالا می‌برد. بنابراین تحرک داشته باشید. لازم نیست دو ماراتن داشته باشید. کافی است 5 روز در هفته به مدت 30 دقیقه فعالیت کنید. شما باید در حدی فعالیت کنید که تنفس‌تان کمی سخت شود نه اینکه به هن‌هن بیفتید. قبل از شروع ورزش با پزشکان مشورت کنید.

7-غذاهای بهتری بخورید

غذای سالم، ریسک سکته‌های مغزی را پایین می‌آورد و به شما در کاهش وزن کمک می‌کند. هر روزتان را با میوه و سبزیجات تازه شروع کنید -مثل بروکلی، اسفناج و ...- غذاهای با پروتئین اندک و فیبر بالا انتخاب کنید؛ از چربی و روغن‌های اشباع‌شده دوری کنید. نمک را ترک کنید و از مصرف غذاهای فراوری شده اجتناب کنید.

8-کلسترول خونتان را چک کنید

کلسترول بالا منجر به بستن شریان‌ها و ایجاد سکته‌های مغزی و قلبی می‌شود. لازم است کلسترول کلی بدنتان را زیر 200mg/d-  چربی بد –LDL-  را زیر 100mg/d-  و چربی خوب – HDL- را بالای 60mg/d-  حفظ کنید. اگر رژیم غذایی و ورزش برای حفظ کلسترول شما در رِنج گفته‌شده کمک نکرد، با مشورت پزشکان دارودرمانی کنید.

9-از بررسی خروپُف غفلت نکنید

خروپُف بلند و دایمی ممکن است نشانه اختلالی به نام آپنه خواب باشد که منجر به قطع تنفس به اندازه صدها بار طی خواب می‌شود. این آپنه می‌تواند شانس سکته را به علت عدم اکسیژن‌رسانی کافی و افزایش فشار خون بالا ببرد.

10-داروهایتان را فراموش نکنید

اگر شما اخیرا دچار سکته مغزی شده‌اید، مطمئن باشید هر دارویی که به شما داده شده، جهت پیشگیری از سکته مجدد است. حداقل 25 درصد مردم با یک بار سکته طی 3 ماه یک یا بیشتر داروهایشان را قطع می‌کنند. این واقعا خطرناک است زیرا آنها در معرض سکته مجدد قرار می‌گیرند.

آیا روزانه آسپرین بخوریم؟

دوز کم آسپرین به صورت روزانه ممکن است به پیشگیری از سکته‌های مغزی و حمله‌های قلبس کمک کند ولی مصرف آسپرین به همه افزاد توصیه نمی‌شو و حتما باید با مشورت پزشک مصرف شود.

اگر با بیمار سکته مغزی مواجه شدیم، چه کنیم؟

 وقتی با فردی مواجه می‌شوید که احتمالا دچار سکته مغزی شده است، ثانیه‌ها باید شمارش شوند. هر کاری که در این لحظات حساس انجام دهید، می‌تواند به صورت بالقوه‌ به نجات زندگی فردی کمک کند. درسکته مغزی قسمتی از مغز دچار اختلال در اکسیژن‌رسانی و خون‌رسانی می‌شود که به‌علت لخته خون یا پارگی عروق خونی آن قسمت است. با گذشت زمان اگر سکته درمان نشود، آسیب مغز بیشتر می‌شود‌. اگر بیمار در زمان طلایی برای شروع درمان به بیمارستان برسد، نجات بخش است.

«باید‌ها» در برخورد با بیماران سکته مغزی

1-فورا با ۱۱۵ تماس بگیرید.

    مهمترین کار شما، تشخیص سکته مغزی از روی علایم بیمار است.

    از بیمار بخواهید بخندد‌. آیا به نظرتان یک طرف صورت افتادگی دارد؟

    از بیمار بخواهید هر دو بازو را بالا بیاورد‌. آیا یک بازو تمایل دارد به پایین بیفتد و ضعیف شده است؟

    از بیمار بخواهید چیزی بگوید‌. آیا صدایش تغییر کرده و به اصطلاح زبانش سنگین شده است؟

    اگر هرکدام از علایم بالا را مشاهده کردید، فورا با ۱۱۵ تماس بگیرید.

2-زمانی‌ که در آن اولین علایم را در بیمار دیدید، یادداشت کنید

درمان از بین بردن لخته خون با دارویی‌ که TPA نامیده می‌شود، در افراد با سکته‌های مغزی می‌تواند باعث بهبود کامل علایم سکته مغزی یا توقف در پیشرفت آن شود ولی لازم است که این درمان طی 4 ساعت و نیم از شروع علایم داده شود.

همچنین درمان‌های اندوواسکولار جهت جراحی خروج لخته یا بستن آنوریسم (تورم رگ) جهت برخی سکته‌های مغزی باید طی ۲۴ ساعت از شروع علایم مد نظر قرار گیرند. بنابراین دانستن ساعت شروع علایم برای درمان کمک کننده است.

3-اگر لازم است، احیاء قلبی ریوی CPR انجام دهید

بیشتر سکته‌های مغزی نیازمند عملیات احیا نیستند ولی اگر بیمار را در حالت بیهوشی می‌بینید فورا نبض و تنفس بیمار را چک کنید‌. اگر هیچ‌کدام را نیافتید فورا با ۱۱۵ تماس بگیرید و همزمان عملیات احیا را شروع کنید و ادامه دهید تا آمبولانس برسد‌. درصورتی‌که که روش عملیات احیا را نمی‌دانید، از ۱۱۵ بخواهید تلفنی نحوه انجامش را برایتان توضیح دهد. عملیات احیا بصورت فشارهای مکرر و منظم قفسه سینه است.

«نباید‌ها» در برخورد با بیماران سکته مغزی

1-اجازه ندهید بیمار به خواب برود

اشخاص مبتلا به سکته‌های مغزی در شروع علایم احساس خواب آلودگی شدیدی دارند. متاسفانه بسیاری از بیماران در خانه می‌مانند و ساعت‌ها قبل از رفتن به بیمارستان به خواب می‌روند.

بدانید که زمان، بسیار مهم است و شروع درمان در سکته‌های مغزی وابسته و حساس به زمان مراجعه است.

2-نباید به بیماران مبتلا به سکته های مغزی دارو ، غذا یا نوشیدنی بدهید. داروهایی مثل آسپرین در سکته‌های مغزی نوع خونریزی‌دهنده ممنوع است‌. همچنین به علت اختلال در بلع در بعضی سکته‌ها تا قبل از تصمیم پزشک به بیمار غذا یا نوشیدنی ندهید.

3-جهت رفتن به اورژانس با ماشین شخصی نروید

اگر شخصی دچار سکته مغزی شدید شد بهتر است با ۱۱۵ تماس بگیرید‌. پرستاران آمبولانس می‌توانند درمان‌های نجات‌بخش را تا اورژانس انجام دهند.