راهکار برخورد با تخلفات مراکز معاینه فنی سنگین

یک کارشناس محیط زیست، گفت: بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد که راه‌اندازی سامانه سیمفا برای برخورد جدی با تخلفات مراکز معاینه فنی سنگین، در دسترس‌ترین راهکاری است که می‌تواند برای بهبود وضع موجود معاینه فنی اجرایی شود.

محمد کاظمی افزود: کلانشهر تهران با توجه به شرایط جغرافیایی در روزهای سرد سال دچار پدیده وارونگی دما می‌شود و همین مسئله، معضلی به‌نام آلودگی هوا را منجر شده که همه‌ساله مردم شهر را با مشکلاتی روبه‌رو می‌کند. ذرات معلق ریز (PM۲.۵)، آلاینده اصلی هوای شهر تهران محسوب می‌شوند که خسارات قابل‌ملاحظه‌ای را به مدیریت شهری و سلامت عمومی مردم وارد می‌کند.

وی ادامه داد: در طول سال‌های اخیر راهکارهای مختلفی برای کنترل و کاهش این آلاینده و به‌تبع، آلودگی هوای تهران پیشنهاد شد اما با توجه به بررسی‌های کارشناسی، به‌ دلیل وابستگی به منابع تأمین مالی دولتی و کمبود این بودجه‌ها، اجرایی نشدند. ازاین‌رو مسئولین شهری برای کاهش آلودگی هوای تهران، در ادامه فاز اول طرح کاهش، برنامه‌ای تحت عنوان فاز دوم طرح کاهش مبتنی بر کنترل معاینه فنی خودروهای سواری و دیزلی‌ها ارائه دادند.

این کارشناس محیط زیست تصریح کرد:‌بررسی‌های صورت‌گرفته نشان می‌دهد که فاز دوم طرح کاهش نمی‌تواند به‌تنهایی تأثیر چشم‌گیری در کاهش آلودگی هوای تهران داشته باشد، لذا ضروری است راهکارهایی اتخاذ شوند که تأثیرگذاری قابل‌توجهی در حل این مشکل داشته باشند. به‌همین منظور لازم است در ابتدا وضعیت فعلی معاینه فنی و امکان بهبود وضع موجود به‌طور دقیق بررسی شود.

کاظمی تاکید کرد: حدود مجاز برخی آلاینده‌های خروجی از اگزوز خودروها به‌عنوان تنها آیتم مربوط به آلایندگی خودروها در مراکز معاینه فنی کنترل می‌شود. ازاین‌رو اولین گام برای تأثیرگذاری بیشتر طرح کاهش یا همان معاینه فنی در کاهش آلودگی هوای تهران، تغییر حدود مجاز آلاینده‌ها خواهد بود. با توجه به استاندارد خودروهای موجود در کشور و مقایسه حدود مجاز فعلی با این حدود در اتحادیه اروپا می‌توان گفت که حدود مجاز فعلی دارای سطح قابل‌قبولی هستند و تغییر آن لزومی ندارد. همچنین آمارهای موجود می‌توانند بر این مطلب صحه گذارند که تغییر سخت‌گیرانه حدود مجاز آلایندگی در شرایط فعلی نه‌تنها لزومی ندارد که غیرممکن و اقدامی نامناسب خواهد بود.

جدول (۱)- حدود مجاز آلایندگی معاینه فنی

وی توضیح داد: با توجه به آمارهای مراکز معاینه فنی، با شروع فاز اول طرح کاهش، ۲۷ درصد از خودروها در تست آلایندگی مردود شدند. به‌عبارتی با مراجعه حدود ۶/۲ میلیون خودرو از ابتدای شروع طرح به مراکز معاینه فنی، ۷۰۰ هزار خودرو موفق به رعایت حدود مجاز آلایندگی نشدند. سردار مهماندار، رییس پلیس راهور تهران بزرگ با ارائه آماری گفته‌اند ۱۱۰ هزار خودروی زیر ۴ سال که به لحاظ قانونی از انجام معاینه فنی معاف هستند، برای بهره‌مندی از تخفیف طرح ترافیک به مراکز معاینه فنی مراجعه کردند که ۶۲ درصد از آن‌ها (معادل ۶۸ هزار خودرو) نتوانستند گواهی معاینه فنی برتر اخذ کنند.

این کارشناس محیط زیست تصریح کرد: آمارهای موجود در معاینه فنی خودروهای دیزلی نشان می‌دهد که معاینه فنی آن‌ها به‌شکل صوری انجام می‌شود و درنتیجه گواهی‌های دریافت‌شده دارای اعتبار واقعی نیستند. درهمین رابطه، سید نواب حسینی‌منش، مدیرعامل ستاد معاینه فنی تهران، هم در یکی از همین بررسی‌ها گفته که ۲۶ درصد خودروهای دیزلی، با وجود داشتن معاینه فنی از تست مجدد رد شدند.

کاظمی افزود: آمارهای فوق نشان می‌دهد که در شرایط کنونی و با استانداردهای موجود، تعداد زیادی از خودروها قادر به پاس کردن حدود مجاز آلایندگی نیستند. به‌همین دلیل با سخت‌تر شدن حدود، تعداد مردودی‌ها بیشتر می‌شود که این مسئله منجر به ایجاد تنش‌های اجتماعی و اختلالاتی در بخش حمل‌ونقل شهری خواهد شد. بنابراین در شرایط فعلی با قطعیت بیشتری می‌توان گفت که قابلیت کاهش حدود مجاز آلاینده‌ها و سخت‌تر کردن آن‌ها وجود ندارد.

وی با اشاره به ضرورت مقابله با تخلفات برخی مراکز معاینه فنی یادآور شد: همان‌طوری‌که از آمارهای موجود برمی‌آید، گام بعدی برای بهبود وضع فعلی، جلوگیری از تخلفات برخی مراکز معاینه فنی سنگین خواهد بود. چنین مسئله‌ای در گذشته درمورد مراکز معاینه فنی سبک هم طی شد. زمانی‌که فاز اول طرح کاهش از آبان ۹۵ اجرایی شد، خودروهای سواری مجبور به اخذ گواهی معاینه فنی شدند و بسیاری از خودروهایی که موفق به رعایت حدود مجاز نمی‌شدند، اقدام به تخلف در مراکز معاینه فنی می‌کردند. این مسئله باعث شد تا در بهمن ۹۵ از سامانه‌ای تحت عنوان سامانه سیمفا (سیستم یکپارچه معاینه فنی ایران) رونمایی شود.

این کارشناس محیط زیست افزود: از مهم‌ترین قابلیت‌های این سامانه می‌توان اشاره کرد به حذف دخالت عامل انسانی در ثبت نتایج آزمون، حذف وابستگی به برچسب و امکان جعل، نظارت آنلاین و تمام‌وقت بر عملکرد همه مراکز و امکان صدور معاینه فنی با درجه کیفی متفاوت. همچنین سعید قیصر، مدیر امور اجرایی معاینه فنی خودروهای سبک کشور نیز در گزارشی بیان کرده تمام مراکز معاینه فنی سبک به سامانه سیمفا مجهز شدند و با سامانه سیمفا شاهد کاهش ۹۰ درصدی تخلفات در مراکز معاینه فنی شده‌ایم. با وجود این، مرضیه حصاری، مدیرکل دفتر حمل‌ونقل عمومی سازمان شهرداری‌ها در هفته‌های گذشته از عدم استفاده از این ظرفیت در معاینه فنی سنگین خبر داده و گفته سیمفا برای خودروهای سبک با روش‌های مختلف دخالت انسانی را به حداقل رسانده است و در خودروهای سنگین نیز می‌توان همین کار را اجرا کرد. متأسفانه درحال‌حاضر سازمان راهداری از همه ظرفیت‌های موجود استفاده نمی‌کند.

کاظمی در پایان تاکید کرد: در نهایت برخورد جدی با تخلفات مراکز معاینه فنی سنگین، از جمله راهکارهای مهمی است که می‌تواند برای بهبود وضع موجود معاینه فنی در بستر فعلی انجام شود. راه‌اندازی سامانه سیمفا به‌ عنوان یکی از راهکارهای تجربه‌شده و مثبت در برخورد با تخلفات مراکز معاینه فنی، یکی از دسترس‌ترین راهکارها در این زمینه است که از اولویت جدی و فوری برای مراکز معاینه فنی سنگین برخوردار است. در صورتی‌که با تخلفات مراکز معاینه فنی سنگین برخورد شود، می‌توان انتظار تأثیر بیشتری از طرح کاهش و معاینه فنی دیزلی‌ها در کاهش آلودگی هوای شهر تهران داشت اما همچنان نمی‌توان به‌طور قطعی، کاهش آلودگی هوا را تضمین کرد.