پایش وضعیت عصبی رانندگان به کمک آلودگی صوتی

 آلودگی صوتی یکی از مهم‌ترین معضلاتی است که در محیط‌های کار و زندگی به همراه ورود ماشین‌ها و تجهیزات به این عرصه پدیدار شده است. مهم‌ترین آثار نامطلوب سروصدا بر انسان، مواردی مانند افت شنوایی دائم و موقت، اختلال در سیستم بینایی، برهم زدن سیستم تعادلی بدن، ایجاد ناراحتی‌های عصبی و روانی، کاهش بازده کار و افزایش ریسک حوادث و آثار فیزیولوژیکی روی بدن مانند افزایش ضربان قلب، فشارخون، مصرف اکسیژن و تنفس است.

اما به اعتقاد کارشناسان، یکی دیگر از موضوعات مهم مربوط به صدا، مسئله‌ای به نام «آزردگی صوتی» است. آزردگی صوتی ارتباطی با سلامت کاربران نداشته و صرفاً معیاری برای بیان میزان آسایش و راحتی کاربران است. معیارهای کیفی مختلفی در مقوله آزردگی صوتی وجود دارد که از میان مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به بلندی (Loudness)، تیزی (sharpness)، زبری (Roughness) و قدرت نوسان (Fluctuation) صدا اشاره کرد. طی سالیان اخیر، یافتن مدل آزردگی صوتی، اهمیت زیادی در تحقیقات پیدا کرده است.

پژوهشگرانی از دانشگاه اراک و دانشگاه علوم پزشکی این شهر، با توجه به اهمیت موضوع فوق، تحقیقی را به انجام رسانده‌اند که در آن ارتباط بین آزردگی صوتی ناشی از صدای تراکتور و پاسخ‌های عصبی-بدنی یا اصطلاحاً نوروفیزیولوژیک رانندگان این ماشین‌های کشاورزی مورد مطالعه قرار گرفته است.

پژوهشگران فوق در این تحقیق، صدای تراکتور مسی فرگوسن ۲۸۵ را ضبط و اندازه‌گیری کردند. آزمایش‌ها در چهار دور موتور انجام شدند و اندازه‌گیری سیگنال‌های صدا در موقعیت گوش راننده انجام گرفت.

بنا بر نتایج این تحقیق، به‌طورکلی با افزایش دور موتور، سرعت حرکت ماشین افزایش یافته و در نتیجه سروصدای ناشی از حرکت سریع‌تر لاستیک‌ها روی مسیر و همچنین حرکات ارتعاشی قطعات و اجزای مختلف بیشتر می‌شود. بنابراین تغییرات مقادیر معیارهای کیفیت صدا با تغییر دور موتور منطقی به نظر می‌رسد.

به گفته مجید لشگری، محقق گروه مکانیک بیوسیستم دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی اراک و همکارانش در این تحقیق: «با توجه به این‌که مدل آزردگی سایکوآکوستیک بر اساس معیارهای کیفیت صدا شکل می‌گیرد، مواجهه با تغییرات میزان آزردگی سایکوآکوستیک در تراکتور در اثر تغییر دور موتور دور از انتظار نخواهد بود».

آن‌ها می‌افزایند: «از آنجایی‌که ثبت و تحلیل سیگنال‌های مغزی، معمولاً هزینه‌بر و زمان‌بر هستند، می‌توان از پدیده آزردگی روان-آکوستیک به‌عنوان شاخصی برای ارزیابی فعالیت مغزی کاربران بهره گرفت».

درواقع، با توجه به این‌که سنجش حالات افراد هنگام رانندگی بسیار بااهمیت بوده و تشخیص زودهنگام و دقیق مواردی همچون خستگی و خواب‌آلودگی در پیشگیری از حوادث مؤثر است، به نظر می‌رسد می‌توان از مقوله کیفیت صدا در این خصوص بهره‌مند شد.