پول‌های هدفمندی یارانه‌ها از کجا می‌آید و به کجا می‌رود؟
گرچه چهار محل درگیر اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها بوده و تامین کننده منابع آن به شمار می‌روند، اما تمام آنها توان پرداخت منابع را ندارند.در مجموع محل‌های چهارگانه تا حدود ۳۶ هزار میلیارد تومان به حساب سازمان هدفمندی یارانه‌ها واریز می‌کنند.
سرانجام بعد از مدت‌ها اختلاف‌نظر در رابطه با منابع ناشی از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها و حواشی که بین دولت و مجلس درباره آن مطرح شد، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی منابع چهارگانه درآمدی این قانون را اعلام و نحوه توزیع درآمد را تشریح کرده است.
حدود شش سالی که از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها می‌گذرد کمتر زمانی پیش آمده که مدیران اجرایی این قانون جزئیات دخل و خرج آن را اطلاع‌رسانی عمومی کنند و عمدتا در قالب گزارشی به نمایندگان مجلس بوده است. این در حالی است که طبق توافقات قرار بر این بود که دولت هر سه ماه یکبار گزارش کاملی از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها را تشریح و اعلام کند.
در عین حال که در رابطه با روند غربالگری و حذف یارانه‌بگیران پردرآمد نیز بارها وعده داده شده بود که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به عنوان بانی این امر جزئیات را منتشر کند، اما هیچ‌گاه این موضوع به‌طور عملی اتفاق نیفتاد.
چندی پیش بود که برخی نمایندگان مجلس از درآمد کلان هدفمندی یارانه‌ها سخن گفته و اعلام کردند که محل خرج آن و البته اینکه به خزانه وارد می‌شود یا خیر مشخص نیست و اطلاعات شفافی درباره این موضوع وجود ندارد.
حاجی بابایی - رییس کمیسیون تلفیق برنامه ششم توسعه - مدعی بود که تمام درآمد هدفمندی یارانه‌ها به خزانه دولت نرفته و باید این درآمد در بودجه دیده شود. وی تاکید داشت که با بررسی‌های صورت گرفته درآمد دولت از محل هدفمندی یارانه‌ها در سال جاری حدود ۸۷ هزار میلیارد تومان است که دیوان محاسبات بدون خالص صادراتی که ۱۴ هزار میلیارد تومان بوده و به غیر از درآمدهای حوزه آب که به حدود ۲.۲ هزار میلیارد تومان می‌رسد، درآمد ناشی از هدفمندی یارانه‌ها را تا ۷۰ هزار میلیارد تومان اعلام کرده است، بنابراین این نماینده مجلس با طرح این موضوع تاکید داشت که قطعا درآمد ۸۰ هزار میلیاردی در بودجه سالانه دیده نمی‌شود و حتی این ابهام مطرح است که آیا مبلغ به حساب خزانه‌داری می‌رود یا خیر؟
گرچه مدتی بعد عادل آذر - رییس دیوان محاسبات - به منابع هدفمندی یارانه‌ها اشاره و در مورد آن توضیحاتی هرچند مختصر ارائه کرد، اما اخیرا سازمان برنامه و بودجه منابع درآمدی هدفمندی یارانه‌ها و اینکه درآمد به چه محلی واریز می‌شود را اعلام کرده است.
بر این اساس شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، شرکت ملی گاز، توانیر و آبفا چهار محل تامین‌کننده درآمدهای هدفمندی یارانه‌ها هستند.
درآمد ۳۶ هزار میلیاردی شرکت پالایش و پخش
شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در سال جاری حدود ۳۶ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان کسب درآمد خواهد کرد که باید تمام این منابع به‌شماره حساب ۱۲۷۱ خزانه واریز شود سپس از این مبلغ حدود ۱۲ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان به عنوان هزینه‌های قانونی کسر و ۲۳ هزار و ۹۰۰ میلیارد باقی‌مانده طبق قانون به حساب سازمان هدفمندی یارانه‌ها واریز می‌شود.
سهم ۱۰ هزار میلیاردی شرکت گاز از هدفمندی
برای شرکت ملی گاز به عنوان دیگر محل درآمدی هدفمندی یارانه‌ها حدود ۱۵ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان پیش‌بینی شده که باید به شماره‌حساب ۱۷۰ خزانه واریز شود. از این مبلغ حدود ۵۲۰۰ میلیارد تومان به عنوان هزینه‌های قانونی کسر شده و تا ۱۰ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان به سازمان هدفمندی یارانه‌ها واریز می‌شود.
تعهدی بر عهده توانیر نیست
شرکت توانیر برق را هر کیلووات ساعت ۶۷.۶ تومان به مشترکان خود می‌فروشد که کلیه وجوه به حساب شماره‌حساب ۲۲۸ خزانه واریز می‌شود. اما با توجه به اینکه بهای تمام شده هر کیلووات ساعت ۸۳.۳ تومان است قانونا موظف به پرداخت هیچ مبلغی به سازمان هدفمندی یارانه‌ها نیست با این وجود براساس توافق و آیین‌نامه اجرایی تبصره هدفمندی یارانه‌ها در قانون بودجه امسال تا ۲۲۰۰ میلیارد تومان به حساب این سازمان واریز می‌شود.
آبفا پولی پرداخت نمی‌کند
اما شرکت‌های آبفا دیگر محل تامین منابع هدفمندی یارانه‌ها هستند که آنها نیز آب را کمتر از بهای تمام شده عرضه می‌کنند و منابع حاصل از فروش آن را به ازای هر مترمکعب ۴۷۰ تومان و به شماره‌حساب ۱۳۸۲ نزد خزانه واریز می‌کنند، اما چون بهای تمام شده هر مترمکعب آب ۱۱۰۰ تومان است بنابراین وجهی به سازمان هدفمندی یارانه‌ها پرداخت نمی‌شود.
براین اساس درآمدها و منابع سازمان هدفمندی یارانه‌ها مجموعه ارقامی است که به عنوان سهم این سازمان از سوی شرکت‌های پالایش و پخش گاز و همچنین به‌طور اندک توانیر به حساب سازمان هدفمندی یارانه‌ها واریز می‌شود و در مجموع رقمی بیش از ۴۲ هزار میلیارد تومان است که تا حدود ۳۶ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان آن با بعد از کسر هزینه‌های موجود به حساب سازمان هدفمندی واریز می شود.
این در حالی است که براساس قانون بودجه حدود ۴۸ هزار میلیارد تومان به عنوان منابع ناشی از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها در نظر گرفته شده و در مقابل آن هزینه قرار دارد.
باید یادآور شد که در طول سال دولت تا بیش از ۴۲ هزار میلیارد تومان منابع صرف پرداخت یارانه‌های نقدی به بیش از ۷۶ میلیون نفر می‌کند. در کنار منابع ناشی از اصلاح حامل‌های انرژی با مجوز قانونی می‌تواند تا حد تعیین شده از بودجه عمومی از خزانه برداشت کرده و برای تامین هزینه‌های هدفمندی یارانه‌ها استفاده کنند.
براساس قانون هدفمندی یارانه‌ها دولت باید منابع اجرای قانون را تا ۵۰ درصد برای یارانه‌های نقدی و غیرنقدی به خانوارها، ۳۰ درصد به عنوان یارانه تولید و همچنین ۲۰ درصد برای اعتبارات هزینه‌ای و پروژه‌های عمرانی مورد استفاده قرار دهد، اما طی چند سال گذشته تقریبا سهم تمامی بخش‌ها نزدیک به صفر بوده و عمده منابع خرج پرداخت یارانه‌های نقدی به مجموعه‌ای از نیازمندان و غیرنیازمندان شده است.
