بحران بر سر "خان‌شیخون" به معامله سیاسی ختم می‌شود؟

به نقل از روزنامه رای الیوم، عبدالباری عطوان سردبیر این روزنامه در مقاله خود با اشاره به حمله خان شیخون نوشت: اینکه دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا به اعضای کنگره اعلام کرد به اقدام نظامی علیه سوریه فکر می کند، یادآور بحران سال 2013 در سوریه است که تا آستانه رویارویی نظامی پیش رفت اما در لحظات آخر چنین نشد.

ترامپ جنایت شیمیایی در خان شیخون را توهین وحشتناک به بشریت برشمرد و اظهارات او در مورد گزینه نظامی علیه سوریه، نشانه هایی است که یادآور بحران سلاح شیمیایی  در سال 2013 در سوریه است که در آن زمان در آستانه تبدیل شدن به رویارویی نظامی و یا به عبارت بهتر جنگ جهانی سوم بین آمریکا و روسیه بود اما در لحظات آخر چنین نشد.

هر اقدامی از ترامپ انتظار می رود

اما این بار با ورود ترامپ به کاخ سفید سخت بتوان پیش بینی کرد که بحران کنونی به همان پایان یا چیزی شبیه آن ختم شود؛ زیرا وی دمدمی مزاج بوده و هرچیزی از او انتظار می رود.

عطوان ادامه داد، جنایت خان شیخون بسیار وحشتناک بود و عامل آن جنایتکار جنگی به شمار می آید، اما این موضوع نیازمند تحقیقات بین المللی شفاف و بی طرفانه است تا هویت عامل آن روشن شود به ویژه اینکه سوریه با هرج و مرج خونین روبه رو است و بسیاری از گروهها در آنجا با طرف های خارجی مرتبط بوده و مخالف گروههای مخالف «میانه رو» و نیز نظام حاکم هستند و بر اساس دستور کار خارجی فعالیت می کنند، از همین رو تخریب هر توافق مرتبط با آتش بس و جلوگیری از حل وفصل سیاسی به نفع آنان و حامیانشان است.

در این خصوص باید در نظر داشت که سوریه به طور رسمی اعلام کرد، هواپیماهای سوری یک انبار سلاح جبهه النصره در خان شیخون را هدف قرار دادند که بعد معلوم شد این انبار مخزن سلاح های شیمیایی بود.

تهدید روسیه به استفاده از حق وتو

این روایتی است که ولادیمیرپوتین رئیس جمهور روسیه نیز ضمن تایید آن، اظهار داشت، از بشار اسد حمایت می کند و تهدید کرد علیه پیش نویس قطعنامه علیه سوریه در شورای امنیت از حق وتو استفاده می کند، تا جایی که تهدید او موجب شد آمریکا، انگلیس و فرانسه که این پیش نویس را ارائه کرده بودند، آن را پس گرفتند.

اتهام زنی علیه سوریه

در این میان مخالفان سوری، این روایت را رد  کرده و انگشت اتهام در خصوص حمله به خان شیخون را به سمت نظام حاکم سوریه نشانه رفته‌اند و این موضعی است که کشورهایی مانند انگلیس، فرانسه، آلمان، ترکیه و آمریکا نیز آن را اتخاذ کرده اند.

اما ولید المعلم وزیر خارجه سوریه روز گذشته تاکید کرد، ارتش سوریه از سلاح شیمیایی علیه ملت و کودکان سوری استفاده نکرده و نخواهد کرد.

واکنش روسیه در قبال آمریکا چگونه خواهد بود؟

در این میان سوالی که اکنون برای بسیاری مطرح است، چگونگی و کمیت هرگونه واکنش نظامی انتقام جویانه آمریکا است و اینکه روسیه با نیروها و پایگاههای نظامی که در خاک سوریه در اختیار دارد، در برابر اقدام آمریکا چه تعاملی خواهد داشت؟

در این خصوص گزینه های متعددی مطرح است از جمله مهم ترین آن حمله هوایی مستقیم آمریکا به پایگاههای ارتش سوریه و چه بسا اهداف دولتی در دمشق و سایر شهرهای سوریه و یا سرعت بخشیدن به روند مسلح کردن مخالفان «میانه رو» سوری و ارائه سلاح و مهمات جدید و پیشرفته نظامی به آنان باشد.

به هر حال بحران سوریه به خانه اول و به عبارت بهتر به همان مرحله سال 2012 و پس از آن باز می گردد با این تفاوت که اکنون شرایط تغییر کرده است و ایران، روسیه و حزب الله حامی سوریه هستند و توانمندی نیروهای ارتش سوریه نیز تحت پشتیبانی هوایی روسیه افزایش یافته است و همین توانمندی بود که موجب آزادی حلب و تدمر و ناکام گذاشتن تلاش گروههای مسلح برای نفوذ به دمشق و حماه شد.

گزینه نظامی یا حل و فصل سیاسی؟

عطوان در ادامه مقاله خود نوشت: هرچند احتمال شدت عمل نظامی بسیار زیاد است اما احتمال دستیابی به معامله سیاسی بین روسیه و آمریکا شبیه سال 2013 نیز بعید نیست، زیرا درخواست از سازمان ملل به اعلام چند روز آتش بس و ارائه طرح روسیه به شورای امنیت در مقابل پیش نویس قطعنامه ضد سوری مبنی بر انجام تحقیقات بین المللی بی طرفانه، می تواند تکاپوی سیاسی را به دنبال داشته باشد که موجب آرام کردن وضعیت شده و امکان آغاز گفت وگوی سیاسی و فعالیت دیپلماتیک را فراهم آورد.

در این میان چه بسا احتمال شدت اقدام نظامی در سوریه قوی تر باشد که این دردناک تر خواهد بود زیرا به معنی قربانی شدن تعداد بیشتری از سوری ها خواهد بود و شاید موجب پیچیده شدن راه حل ها شده و تنش بین دو ابرقدرت را به دنبال داشته باشد که سال ها به درازا کشیده شود و کسی نتواند نتایج آن را پیش بینی کند.