روزگار ناخوش تنها گرمخانه همدان

 زمستان از راه رسیده و سرمای استخوان سوزش در "دیار الوند" بیداد می‌کند، آن‌قدر که طاقت را طاق کرده و از دم دمه‌های غروب حتی با داشتن لباس گرم هم نمی‌توان در محیط باز بیش از چند دقیقه معطل شد تا چه رسد به شب و صبح زود.

با این حال هستند افرادی که به هر دلیل، سرپناه خود را از دست داده و نه جایی برای زندگی دارند و نه غذایی برای خوردن، افرادی که نهادهای اجتماعی وظیفه رسیدگی به آن‌ها را دارند.

آیین‌نامه ساماندهی متکدیان مصوب سال 1378، مسئولیت ایجاد مجتمع‌های اردوگاهی که از آن‌ها با عنوان "گرمخانه"یاد می‌شود را بر عهده شهرداری‌ها گذاشته است.

درواقع شهرداری موظف است نسبت به شناسایی، جمع‌آوری و ارجاع افراد جامعه هدف به مجتمع‌های اردوگاهی اقدام کند که شامل افراد ناتوان از نظر جسمی و ذهنی، بی‌سرپرست و بد سرپرست، مجهول‌الهویه، گمشده‌ها، در راه ماندگان، متواری‌ها، متکدیان و ولگردها و افراد متهم به ارتکاب جرم مانند متکدیان و ولگردهای حرفه‌ای می‌شود.

راه‌اندازی تنها گرمخانه همدان پس از 17 سال انتظار!

آذر سال 95 بود که انتشار تصویر و گلایه‌های افراد بی‌سرپناه در فضای مجازی و فشار رسانه‌ای، شهرداری همدان را واداشت تا به‌طور ضرب‌الاجلی به این خواسته مردمی جامعه عمل بپوشاند.

شهرداری به فاصله 72 ساعت پس از انتشار خبر، ساختمانی در پشت ایستگاه آتش‌نشانی باباطاهر را به این کار اختصاص داد و به کمک سایر نهادها آن را تجهیز کرد.

مردم، سمن‌ها و سایر نهادهای مسئول هم کمک کردند تا افراد بی‌سرپناه از گوشه و کنار شهر جمع‌آوری‌شده و به این مکان منتقل شوند و بدین ترتیب مجتمع اردوگاهی ویژه مردان که ایجاد آن از سال 78 بر عهده شهرداری گذاشته بود با 17 سال تأخیر راه‌اندازی شد.

حالا 3 سال از آن زمان گذشته است، 3 سال از روزی که گرمخانه میزبان چند فرد بود، اما به گفته مسئولان حالا تعداد آنها به 80 نفر هم می‌رسد، افرادی نیازمند که دست روزگار آن‌ها را بی‌سرپناه و بی‌خانمان کرده است.

اعتیاد، فقر، از دست دادن شغل و مرگ پدر و مادر، همگی از عواملی هستند که این مردان پیر و جوان را "کوچه گرد" کرده و جز آسمان، سقف بالای سر ندارند.

ادعای شهرداری در پذیرایی از افراد با غذای گرم و تجهیزات کامل

معاون خدمات شهری شهرداری همدان در این مورد می‌گوید: از آذر 95 تاکنون ساختمان پشت آتش‌نشانی در محوطه میدان آرامگاه باباطاهر به عنوان گرم خانه مردان مورداستفاده قرارگرفته و افراد بی‌سرپناه و کارتن خواب‌ها از خیابان جمع‌آوری و به این محل منتقل می‌شوند.

وحید علی ضمیر در گفت‌وگو با "تسنیم" می‌افزاید: این مرکز هر روز پس از اذان مغرب تا 8 صبح پذیرای افراد بوده و در همه فصل‌های گرم و سرد فعالیت می‌کند.

وی بیان کرد: البته به تازگی و با درخواست افراد بی‌سرپناه از شهردار در دیداری که برای شب یلدا از این مرکز داشت، مقررشده تا در فصل زمستان ساعت کاری گرم خانه بیشتر شده و روزهایی که هوا سرد است تا 9:30 هم اجازه ماندن داشته باشند.

علی ضمیر مطرح کرد: در فصل گرم نزدیک به 60 و در فصل سرد نزدیک به 80 نفر برای هر شب، میهمان این مرکز هستند و دو نفر از کارکنان شهرداری هم، کار خدمت‌رسانی و نگهبانی را انجام می‌دهند.

معاون خدمات شهری شهرداری همدان از دادن غذای گرم به افراد بی‌سرپناه خبر داد و گفت: به این افراد هم صبحانه داده می‌شود و هم اینکه هر شب و بدون استثنا، غذای گرم از یک آشپزخانه سطح شهر تهیه و بین افراد توزیع می‌شود.

علی ضمیر اعلام کرد: این مرکز دارای تجهیزات گرمایشی کامل، تلویزیون، تختخواب، پتو و حمام بوده و صابون و شامپو و مواد شوینده برای شستشوی لباس هم به افراد داده می‌شود.

وی گفت: ساختمان گرمخانه دوطبقه است که طبقه اول آن در حال استفاده است، اما کار بازسازی طبقه دوم هم آغازشده و قرار است کف آن سرامیک شود تا امکان ضدعفونی کردن و شستشو را داشته باشد تا به وضعیت مطلوب برسیم، البته الان هم وضعیت خوبی دارند.

علی ضمیر با بیان اینکه برخی افراد ساکن در گرمخانه همدان دارای بیماری‌هایی هستند، مطرح کرد: برای رسیدگی به وضعیت بهداشتی این مکان با دانشگاه علوم پزشکی هماهنگ شده و هر هفته، یک‌بار از مرکز بازدید کرده و خدمات ارائه می‌کنند.

وی اعلام کرد: راه‌اندازی گرمخانه و ارائه خدمات هزینه بالایی دارد به طوری که سال گذشته برای تهیه شام، تجهیزات گرمایشی و تلویزیون و هزینه آب و برق و گاز دست‌کم 120 میلیون تومان صرف شده است.

علی ضمیر افزود: گاه افراد خیر غذا و میوه برای این مرکز می‌آورند که دو سال پیش مقدار آن بیشتر بود، اما اکنون کمتر شده، البته شب یلدا مقداری میوه آوردند.

وی اعلام کرد: مردم می‌توانند هم در تأمین هزینه‌های این مرکز ما را یاری دهند و هم برای معرفی افراد کارتن خواب و بی‌سرپناه با تلفن گویای 137 تماس بگیرند.

خبری از غذای گرم و تختخواب نیست/ "شپش" هست، بالش نیست!

اظهارات معاون خدمات شهری شهرداری همدان در حالی است که گزارش‌های رسیده از منابع آگاه نشان می‌دهد اوضاع گرمخانه آن طورها هم که مطرح می‌کنند بر وفق مراد نیست و حال و احوال خوبی ندارد.

یافتن گرمخانه به این سادگی‌ها نیست، برای پیدا کردنش باید چند بار طول و عرض کوچه را بپیمایی تا درنهایت، رهگذری یا یکی از اهالی محل به دادت برسد و راهنمایی‌ات کند، چون تابلو ندارد و حتی برخی از ساکنان آن محله از وجود چنین مکانی خبر ندارند. یا تصور می‌کنند اینجا محل نگهداری معتادان است

ساختمانی نسبتاً قدیمی با دری رنگ و رو رفته، دیوارهای دودگرفته و شیشه شکسته که منظره ناخوشایندی را پیش چشم تداعی می‌کند. داخل ساختمان هم اوضاع چندان مطلوب نیست، کف خوابگاه با موکت پوشانده شده و برخی قسمت‌ها هم خالی است، موکتی که تنها زیرانداز بی‌سرپناهان است و اثری از تختخواب‌هایی که معاون خدمات شهری شهرداری از آن خبر می‌دهد، به چشم نمی‌خورد.

وسایل گرمایشی هم اوضاع خوبی ندارد و فضای بزرگی تنها با گذاشتن یک بخاری گرم می‌شود و تأمین گرما برای بی‌پناهان خسته‌ای که در هوای سرد از راه رسیده و بر زمین می‌خوابند با همین بخاری کوچک است.

اینجا همه‌جور آدم پیدا می‌شود، از "متادونی‌"ها گرفته تا ترک اعتیاد کرده‌ها، کارگرها و بی‌خانمان‌ها. پیر و جوان و بیمار و سالم، همگی کنار هم می‌خوابند. بوی تند عرق، دود سیگار و رایحه نامطبوع لباس‌های چرک از گوشه و کنار به مشام می‌رسد.

ساکنان این خانه شب‌ها با انداختن پتو روی همین موکت به خواب می‌روند، پتوهای کهنه و مندرسی که به نظر می‌رسد، مدت‌هاست شستشو نشده و بوی ناخوشایندی از آنها به مشام می‌رسد.

به هر فرد هم تنها دو پتو تعلق می‌گیرد و خبری از بالش نیست، اسباب مختصر و لباس هر فرد هم داخل ساک دستی یا پلاستیکی بالای سرش قرار دارد و کمدی به چشم نمی‌خورد، لباس‌ها کهنه و رنگ و رو رفته است و حتی برخی‌ها یکدست لباس گرم هم برای بیرون رفتن ندارند.

ناگفته نماند که این مرکز تنها محل امنی برای مردان بی‌خانمان نیست، حشرات موذی اینجا جا خوش کرده و "شپش" میهمان هر شب گرمخانه است.

ساکنان این خانه هیچ وسیله‌ای برای تفریح، سرگرمی یا گذران وقت ندارند، نه تلویزیونی، نه قفسه کتابی و نه چیز دیگری که با آن بتوانند تلخی روزگار را برای ساعتی فراموش کنند و تنها سرگرمی‌شان گپ زدن و سیگار کشیدن است.

خسته که از راه می‌رسند، اگر بخواهند تنی به آب‌زده و تعویض لباس می‌کنند و اگر هم نه، اجباری برای این کار وجود ندارد، لیوانی چای، پذیرایی مختصری است که به افراد داده می‌شود، هرچند گاهی همین هم به‌اندازه کافی نیست و به برخی‌ها که دیرتر می‌آیند، نمی‌رسد.

شام را هم همان‌جا صرف می‌کنند، هرچند گاه‌گاهی غذای گرم و مناسب از طرف خیران یا متولیان گرمخانه تهیه می‌شود و هفته‌ای یک‌بار هم چلوکباب می‌خورند، اما بیشتر وقت‌ها غذا مختصر است، قرص نانی به همراه یک عدد سیب‌زمینی یا تخم‌مرغ و خبری از دست‌پخت آشپزخانه یا تهیه غذاهای سطح شهر نیست!

صبح که شد پس از خوردن چای و تکه‌ای نان راهی خیابان می‌شوند. روزها را به گدایی، دست‌فروشی، جمع‌آوری ضایعات یا کز کردن در پناه دیوار سر می‌کنند و مدام این پا و آن پا می‌کنند تا آفتاب خودی نشان دهد و گرم شوند.

برخی هم بی‌هدف در گوشه و کنار شهر و کنج خرابه‌ها وقت می‌گذرانند تا غروب از راه رسیده و راهی گرمخانه شوند. خرابه‌هایی ناامن که سرمای طاقت‌فرسای زمستان، آن هم در صبح زود تحملش را سخت‌تر می‌کند و "اعتیاد" در آن جولان داده و هر انسان سالمی را گرفتار می‌کند.

جای خالی پزشک و مراقبت‌های بهداشتی در تنها گرمخانه همدان/ سلامت افراد از نظر ابتلا به بیماری‌های عفونی بررسی شود

شرایط نامطلوب گرمخانه همدان در حالی است که ایجاد این مکان بر اساس قانون جزء وظایف شهرداری‌هاست، وظیفه‌ای ذاتی که در سایر شهرها محقق شده، اما در همدان به دست فراموشی سپرده‌شده بود.

مجتمع اردوگاهی که نمی‌توان گفت، حالا 3 سال از راه‌اندازی تنها گرمخانه مردان در استان همدان گذشته است، "گرمخانه‌ای" که چندان گرم نیست و تنها چهاردیواری امنی برای در امان ماندن از سرما و رهایی از کارتن خوابی است.

هرچند قدردان زحمات شهرداری و سایر نهادها در ایجاد ضرب‌الاجلی این مکان هستیم، اما با گذشت 3 سال انتظار می‌رفت، اوضاع گرمخانه بهتر از این‌ها باشد و فضایی مجهز به تخت خواب، پتوها و بالش‌های تمیز، کمد و امکانات ابتدایی چون تلویزیون و قفسه کتاب در این مدت تدارک دیده‌شده باشد.

هرچند معاون شهردار از فعالیت گرمخانه تا 9:30 صبح پس از تأکید شهردار خبر می‌دهد، اما درب آن تا ساعت 8 یا 8:30 بیشتر باز نیست و بیرون کردن دردمندان و بی‌سرپناهان در این ساعت آن هم در هوای سرد همدان بر رنج آنها می‌افزاید درحالی‌که برخی گرمخانه‌های تهران در فصل سرما به‌طور شبانه روزی فعالیت می‌کنند.

معاون شهردار همدان در حالی از سرکشی مرتب کارشناسان بهداشتی به گرمخانه خبر می‌دهد که بنا بر اظهارات افراد مطلع در چند ماه گذشته هیچ کارشناس بهداشتی و پزشک عمومی به این محل مراجعه نکرده و دانشگاه علوم پزشکی هم چنین ادعایی را رد می‌کند.

این در حالی است که برخی ساکنان این خانه را افراد معتاد تشکیل می‌دهند که هر روز به محله‌ای نامناسب رفت و آمد کرده و هم آن‌ها و هم جمع کنندگان ضایعات می‌توانند ناقل بیماری‌های واگیر به بقیه باشند و ضرورت دارد که سلامت افراد از نظر ابتلا به بیماری‌های ویروسی و عفونی نظیر "ایدز" و "هپاتیت" بررسی شود.

مسئول روابط عمومی معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان با بیان اینکه بر اساس قانون سرکشی به محیط‌های عمومی چون مراکز نگهداری از افراد بی‌خانمان جزء وظایف و رسالت‌های محول شده به دانشگاه است، می‌گوید: مرکز بهداشت وظیفه دارد مانند عموم جامعه به این افراد هم خدمت‌رسانی کند، اما متأسفانه دسترسی آسان به مراکزی چون گرمخانه که زیر نظر شهرداری اداره می‌شود، برای ما وجود ندارد.

علی افسر می‌افزاید: در چنین مواردی معکوس عمل کرده و از مدیر این مراکز می‌خواهیم تا به ما درخواست دهد تا خدمات موردنظر آن‌ها را ارائه دهیم.

وی، چندی پیش هم در گفت‌وگو با "تسنیم" بیان کرده که تاکنون شهرداری یا هیچ دستگاه دیگری از دانشگاه علوم پزشکی برای ارائه خدمات درمانی به مجموعه گرمخانه شهرداری همدان تقاضای کمک نکرده و هر زمان تقاضا کنند، دانشگاه علوم پزشکی آماده است تا با دریافت تقاضای آن‌ها خدمات درمانی خود را ارائه کند.

مدیر گروه گسترش شبکه‌های معاونت بهداشتی استان همدان هم می‌گوید: ارائه خدمت سلامت به جمعیت زیرپوشش بهزیستی وظیفه سازمانی خود آن‌هاست مگر اینکه وظیفه غیر سازمانی پیش آید که به هماهنگی بین بخشی نیاز داشته باشد و قطعاً اگر مدیرکل بهزیستی نیازهای این مراکز را به ما اعلام کند، کارشناسان خود را اعزام می‌کنیم.

عزیزی بیان می‌کند: اگر اجازه ورود به گرمخانه و مراکز نگهداری این نوع افراد به همکاران ما داده نشود با محدودیت روبرو مشده و نمی‌توانیم وارد شویم.

وی می‌افزاید: مراقبت‌های دوره‌ای برای افراد سالم، واکسیناسیون، خدمات مشاوره‌ای و بهداشتی، سالم‌سازی روش‌های مورداستفاده معتادان و پیشگیری از گسترش بیماری‌های واگیردار از مهم‌ترین خدماتی است که دانشگاه علوم پزشکی می‌تواند به این مجموعه ارائه دهد، اما وظیفه اصلی بر عهده بهزیستی است.

ضرورت حضور مشاور و روحانی در کنار آسیب دیدگان اجتماعی

از وضعیت تغذیه و بهداشت که بگذریم، نبود مشاور و روان‌شناس در این مجموعه که بخشی از قشر آسیب‌دیده را در خود جای داده بیش از هر چیز احساس می‌شود و گرچه مدیریت این مجموعه با شهرداری است، اما می‌طلبد که نهادهای مرتبط و مسئول چون بهزیستی نسبت به اعزام مشاور و روانشناس به‌طور مرتب اقدام کند تا عوامل گرفتار شدن افراد به این مشکل بی‌خانمانی را بررسی کرده و آلامشان را تسکین دهد به ویژه اینکه عامل اصلی بسیاری از مشکلات و حتی اعتیاد، بیماری‌های روحی است.

از نهادهای فرهنگی و اجتماعی چون شورای شهر، معاونت فرهنگی شهرداری، امور اجتماعی استانداری، سمن‌ها، معاونت اجتماعی و فرهنگی ناجا و فرمانداری همدان انتظار می‌رفت با برنامه‌ریزی مناسب از این فرصت برای دادن آگاهی‌های لازم و آموزش‌های شهروندی و فرهنگی به افراد استفاده می‌کرد.

سازمان فنی و حرفه‌ای هم می‌تواند در صورت تمایل افراد، مهارت‌های آسان را به آن‌ها آموزش دهد تا بتوانند شغلی برای خود دست و پا کنند و چه‌بسا که از این وضعیت رهایی یابند.

نبود روحانی و طلبه از دیگر خلأهای این مرکز است و می‌شد دست‌کم یک نوبت نماز جماعت در آن برپا کرده و ضمن بیان مسائل شرعی به شبهات اعتقادی افراد پاسخ داده و ذهن ناآرامشان را التیام بخشید تا شاید از این منظر راهی نجاتی برای برخی‌هایشان باشد.

در برنامه‌های معنوی، آرامشی هست که وجودش برای هر فرد عادی هم ضرورت دارد تا چه رسد به انسان‌هایی که دست‌خوش آسیب‌های اجتماعی شده و خاطر ناآرامی دارند.

معاون فرهنگی اداره کل تبلیغات اسلامی استان همدان با استقبال از این موضوع می‌گوید: با هر مجموعه‌ای که درخواست حضور طلبه برای برپایی نماز را داشته باشد، همکاری می‌کنیم، همان‌طور که بر اساس توافق انجام‌شده به مدارس، اداره‌ها، مساجد و آموزشگاه‌ها روحانی اعزام می‌کنیم.

حجت‌الاسلام داود عباسی می‌افزاید: این افراد در کنار اقامه نماز به بیان مسائل شرعی و برگزاری مراسم در مناسبت‌های مذهبی هم اقدام می‌کنند، البته تأمین هزینه مبلغ با دستگاه درخواست‌کننده است.

بی‌سرپناهان چشم‌انتظار دست‌های گرم مردم

هرچند قانون متولی رسیدگی به مستضعفان و ایجاد سرپناه برای آن‌ها را تعیین کرده، اما شایسته است مردم هم بخشی از نذرهای خود را به این نوع مجموعه‌ها اختصاص داده و اگر شهرداری، ادعای خود در دادن غذای کامل و گرم پخت آشپزخانه سطح شهر را به واقعیت تبدیل کرد، شهروندان و خیران برای تأمین میوه، تنقلات و قند و چای قدم بردارند.

البته تعدادی از مردم همدان با اهدای چند نوع میوه، آجیل و شیرینی در شب یلدای امسال نشان دادند که به فکر قشر آسیب‌پذیر بوده و شادی‌هایشان را با آن‌ها تقسیم می‌کنند، هرچند شنیده‌شده از مقدار زیاد این کمک‌ها تنها اندکی بین ساکنان گرمخانه توزیع‌شده که امیدواریم درست نباشد.

حتی هیئت‌های مذهبی، بسیج، سمن‌ها و گروه‌های هنری هم می‌توانند دست به کارشده و دست‌کم هفته‌ای یک‌بار برنامه‌ای برای گرمخانه مردان و مراکز مشابه آن داشته باشند.

و باز هم حکایت تلخ کم‌کاری نهادهای مسئول در عمل به وظایف قانونی!

روزگار نامساعد تنها گرمخانه همدان در حالی است که از نهادهای مسئول در حوزه نظارت و بازرسی، فرمانداری و اعضای شورای شهر به عنوان نمایندگان قانونی مردم و مسئول دفاع از حقوق شهروندان انتظار می‌رفت از مجموعه‌ها و مراکز وابسته به حوزه مدیریت شهری به‌طور مرتب و سرزده بازدید کرده و جلوی تخلفات را از ابتدا بگیرند نه اینکه بگذارند کارد به استخوان رسیده و کار به رسانه‌ها بکشد.

بهتر است شفاف سازی شود که این 120 میلیون تومان کجا هزینه شده که این همه مشکلات وجود دارد، هرچند نظر برخی بر  خدمات‌رسانی شایان و خارج از وصف شهرداری به بی‌خانمان‌هاست به‌طوری‌که یکی از اعضای شورای شهر  همدان پیش از این پیش بیان کرده که شهرداری  در  ارائه خدمات به گرمخانه، فراتر از وظایف قانونی خود عمل کرده است!

بهتر بود شهردار همدان از گرمخانه و فضاهای مشابه آن به‌طور سرزده و از پیش خبر داده نشده بازدید می‌کرد تا خود به واقعیت پی می‌برد یا اشخاصی را مأمور پیگیری وعده‌های داده‌شده و صحت ادعای آقایان زیرمجموعه خود می‌کرد و حال که کار به اینجا رسیده، انتظار می‌رود برخورد قانونی را با متخلفان و افرادی که کوتاهی کرده‌اند، انجام دهد و صادقانه با مردم سخن بگوید نه اینکه مانند برخی مسئولان پس از فاش شدن حقیقت، سعی در انکار یا توجیه آن داشته باشد.

به گزارش تسنیم، فراموش نباید کرد که انقلاب اسلامی به برکت خون شهدا دوام و بقا یافته است و هرچند وصایای شهدا متفاوت است، اما همه آنها در یک مسئله اتفاق نظر داشتند و آن این بود که "نگذارید حرف امام(ره) زمین بماند" و چه خوب است به خاطر بیاوریم که امام راحل، کوخ‌نشینان، پابرهنه‌ها و مستضعفان را "ولی‌نعمتان انقلاب" می‌دانست و بر رسیدگی به آن‌ها تأکید بسیار داشت.