سهامداران سایپا در انتظار حاشیه جدید هستند؟

از طرفی قرار بود با جابه‌جایی دارایی‌های سایپا و خروج از شرکت‌های زیرمجموعه زیان‌ده، زیان انباشته گروه به حداقل برسد. از طرف دیگر قرار بود با تشکیل جوینت‌ونچر با شرکت‌های خودروساز بزرگ اروپایی، از محصولات جدید سایپا رونمایی شود. قرار بود با ارتقای تکنولوژی و تحول در زیرمجموعه‌های قطعه‌ساز، حتی بهای تمام شده محصولات سایپا نیز کاهش یابد. تنها یک نگرانی وجود داشت و آن هزینه‌های مالی سنگینی بود که شرکت به بانک‌ها و تأمین کنندگان مالی پرداخت می‌کرد.

سهامداران شرکت در حالی در مجمع حاضر شده بودند که طی یک مدت دو ساله بیش از 138درصد بازده کسب کرده بودند و قیمت سهم در مدت دو سال تقریبا دوبرابر شده بود. همه حضار از شرکت راضی بودند. همین موضوع سبب شد که صورت‌های مالی مشکل‌دار سایپا توسط سهامداران تصویب شود. در آن مجمع حتی برای سهامداران سود نقدی نیز تصویب شد.

اما پایان همان مجمع، آغازی بود بر قرار گرفتن سایپا و سهامش در سراشیبی! نماینده سازمان حسابرسی صورت‌های مالی سایپا را دچار مشکلات فراوان دانست و نماینده سازمان بورس نیز در انتهای جلسه، تقسیم سود توسط سایپا و تصویب صورت‌های مالی شرکت توسط سهامداران را غیرقانونی خواند.

مشکل اصلی از جابه‌جایی دارایی‌های سایپا نشأت می‌گرفت. مدیران گروه سایپا با لطایف‌الحیلی، شرکت‌های زیان‌ده خود را به شرکت سرمایه‌گذاری کارکنان سایپا منتقل کرده بودند و سهام خود در این شرکت را به کمتر از 50 درصد رسانده بودند. هدف از این جابه‌جایی‌ها حذف زیان انباشته گروه از صورت‌های مالی بود. به عبارت دقیق‌تر، مدیران سایپا در یک شعبده‌بازی و چشم‌بندی، زیان انباشته بیش از پنج هزار میلیارد تومانی سایپا را صفر کرده بودند. تنها با یک کاغذبازی و یک شبه، زیان هنگفت انباشته شرکت ناپدید شده بود. غافل از اینکه در تهیه صورت‌های مالی تلفیقی، اساس بر کنترل شرکت مادر بر زیرمجموعه‌هاست و صرف آنکه شرکتی در زیرمجموعه خود کمتر از 50 درصد سهم داشته باشد کافی نیست. درواقع سایپا باید زیرمجموعه‌های زیان‌ده خود را به طور واقعی به فروش می‌رساند و کنترل آنها را به خریدار جدید می‌سپرد تا بتواند از زیان انباشته هنگفت گروه خلاص شود. طبیعتا در آن دوره هیچ خریداری با عقل سلیم حاضر نمی‌شد شرکت‌های زیان‌ده زیرمجموعه سایپا را خریداری کند.

در نتیجه مدیران سایپا اقدام به این چشم‌بندی کردند تا در یک چشم به هم زدن زیان انباشته شرکت را محو کنند. سهامداران نیز سرمست از محو شدن زیان‌های انباشته، طبیعی بود که مدیران وقت سایپا را تشویق و نماینده سازمان‌های حسابرسی و بورس را هو کنند!

خوشبختانه و بر خلاف عادت، این بار سازمان بورس توانست حرف خود را به کرسی بنشاند و در نهایت شرکت‌های زیان‌ده متعلق به سایپا دوباره وارد صورت‌های مالی تلفیقی سایپا شدند.

اما این تمام ماجرا نبود. کشمکش‌ها برای حل معضل تخلف در صورت‌های مالی سایپا مدت‌ها به طول انجامید و نماد معاملاتی سهام شرکت تا شهریور ماه سال گذشته متوقف ماند. در حالی که قیمت هر سهم سایپا (با نماد خساپا) در اردیبهشت ماه سال گذشته به 142 تومان رسیده بود، در شهریور ماه و پس از توقف پنج ماهه، با قیمت 122 تومان به تابلوی معاملات بازگشت و در همان روز تا 116 تومان نیز تنزل یافت.

پس از این بازگشایی ناامیدکننده، اخبار منفی مربوط به تحریم‌های بین‌المللی به بازار مخابره شد. به رغم آنکه هنوز اتفاقی واقعی در اقتصاد کشور رخ نداده بود، سایپا گزارش‌های ناامیدکننده خود را از روند تولید، فروش و سود روانه بازار می‌کرد. گویی سایپا هرچه بیشتر تولید می‌کرد و هرچه بیشتر خودرو به فروش می‌رساند، بیشتر زیان می‌کرد. علاوه بر آن هراس فعالان بازار سهام نیز هر روز از بازگشت تحریم‌ها بیشتر می‌شد.

همین موضوع سبب شد که سهام سایپا رفته‌رفته مسیری نزولی به خود بگیرد؛ تا جایی که در تاریخ 20 خرداد سال جاری، قیمت هر سهم سایپا به 67 تومان نیز رسید. سهامداران سایپا این بار تنها در مدت یک سال، 53 درصد دارایی خود را از دست دادند.

بدتر از همه اینکه سایپا در سال مالی گذشته نه تنها در صورت‌های مالی تلفیقی زیان‌ده است، بلکه شرکت اصلی نیز دوباره پس از  چهار سال زیان‌ده شده است. شرکت اصلی سایپا در سال مالی گذشته تقریبا یک هزار و 140 میلیارد تومان زیان محقق کرده است و حالا بیش از یک هزار و 100 میلیارد تومان زیان انباشته دارد. این وضع در صورت‌های مالی تلفیقی (سایپا به همراه زیرمجموعه‌هایش) اسفبارتر هم می‌شود. گروه معظم خودروسازی سایپا در سال گذشته دوهزار میلیارد تومان زیان ساخته و زیان انباشته‌اش به پنج هزار و 800 میلیارد تومان رسیده است.

حالا بر خلاف سال گذشته، نه‌تنها امیدی به رفع زیان انباشته سایپا نیست، بلکه حتی خبری از مدیرعامل سال گذشته شرکت هم نیست. چشم‌اندازی از بهبود تولید و فروش شرکت مشاهده نمی‌شود و علاوه بر آن سهامداران سایپا نیز ظرف مدت یک سال گذشته بیش از نیمی از دارایی خود را از دست داده‌اند. بیخود نیست که سهامداران حقوقی شرکت در روزهای اخیر تمام تلاش خود را کردند و با خریدهای حمایتی، قیمت سهام شرکت را از محدوده 70 تومان به محدوده 90 تومان رساندند.