سرریز نقدینگی به خیابان حافظ

نگاهی به نوسانات شاخص و بازدهی آن در 20 سال اخیر نشان می‌دهد هرگاه شرایط سرمایه‌گذاری در بازارهای موازی مانند بازار ارز و طلا با ریسک‌های بالایی همراه بوده، نقدینگی سرگردان به سمت بورس حرکت کرده و این در حالی است که رشد شاخص همواره به معنای بازدهی مثبت برای سهامداران نیست؛ اما مانع از سقوط بیشتر ارزش دارایی آنها شده است.

طی سال‌های 76 تا 84، اگرچه بازده 29 درصدی برای بورس محاسبه شده بود اما بازدهی واقعی سهامداران به‌طور متوسط سالانه 5/ 13 درصد بوده که عملکردی مطلوب به شمار می‌آید.

با این حال، در دولت های نهم و دهم با وجود بازدهی اسمی سالانه حدود 18 درصد و با آنکه حجم وسیعی از خصوصی‌سازی در این سال‌ها انجام شد، اما با توجه به نرخ تورم آن زمان، سهامداران زیان بیش از 2 درصدی را تجربه کردند.

در دولت یازدهم گرچه بازدهی اسمی شاخص بورس 15 درصد بوده، اما در مقایسه با تورم، سود واقعی بیش از 2 درصدی عاید سهامداران شده است. با این وجود تغییرات نرخ ارز و افزایش تورم در ماه‌های گذشته سبب شده تا بازده واقعی بورس دوباره منفی شود. البته رشد شاخص تا حد زیادی بازده منفی را جبران کرده، اما پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد با فرض ثابت‌بودن قیمت دلار و تورم، سهامداران زمانی می‌توانند منتظر بازدهی مثبت در بورس باشند که شاخص سد 190 هزار واحدی را پشت سر گذارد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد رشد شاخص در چند هفته اخیر بیشتر تحت تاثیر پتروشیمی‌ها و معدنی‌ها بوده است. اقبال سرمایه‌گذاران به سهام این صنایع و هدایت نقدینگی به سمت رشد شاخص بورس را رقم زده است.

**پیش‌بینی رشد 50 درصدی شاخص بورس

عباسعلی حقانی‌نسب، کارشناس بورس، با اشاره به رشد شاخص بورس در هفته‌های اخیر گفت: در شرایط فعلی و بدون در نظر گرفتن تغییراتی که ممکن است در شرایط سیاسی پیش آید، با توجه به متغیرهایی که وجود دارد، شاخص برای یک سال آینده می‌تواند رشدی 50 درصدی را تجربه کند.

وی با اشاره به اینکه عرضه اولیه هیچ نقشی نداشته چون عرضه اولیه‌ای انجام نشده است، گفت: با این حال هر مقدار عرضه اولیه بیشتری اتفاق بیافتد بر شاخص بورس موثر است. اما در حال حاضر تغییراتی که در بازار روی داده، متاثر از عرضه اولیه نیست زیرا حجم عرضه‌های اولیه بسیار کم است.

حقانی‌نسب ادامه داد: علت رشد فعلی بازار سرمایه این است که بورس تنها بازاری است که از تغییرات نرخ ارز و تغییرات نرخ تورم و شرایط روز جا مانده و هنوز تاثیر کامل نوسانات نرخ ارز بر این بازار مشهود نیست؛ چرا که این بازار متناسب با سایر بازارها رشد نکرده است.

وی افزود: از جمله این دلایل می‌توان به این نکته اشاره کرد که افزایش نرخ محصولات شرکت‌های بورسی و تغییرات تسعیر ارز هنوز در صورت‌های مالی شرکت‌ها وارد نشده است.

**شروع اصلاح قیمت‌ها دربورس

این کارشناس بورس با اشاره به اینکه پیش‌بینی سود اعلام نمی‌شود، گفت: از همین رو بازار به این نتیجه می‌رسد که شرکت‌ها افزایش سودآوری، نرخ فروش و تولید خود را متناسب با شرایط تعدیل کنند.

به عقیده وی با توجه به تغییرات در بازارهای مختلف، بازار سرمایه برای اصلاح قیمت‌ها و افزایش نرخ شاخص سرمایه در اول راه است.

وی ادامه داد: پیش‌بینی این است که اگر وضعیت نرخ ارز در بازار ثانویه در این سطوح حفظ شود و دولت مداخله‌ای در بازار و قیمت‌گذاری نداشته باشد، حوزه تولید‌کننده سهامی عام که همین بازار سرمایه است، می‌تواند نفع برده و شرایط بازدهی مناسبی را برای سرمایه‌گذاران فراهم کند.

**بازده بورس 190 هزار واحدی مثبت می‌شود

حقانی‌نسب با اشاره به اینکه در حال حاضر با توجه به نرخ ارز و تورم، با وجود رشد شاخص، بازدهی منفی است، گفت: بازدهی در جهت حفظ ارزش نتوانسته سرمایه سرمایه‌گذاران را حفظ کند اما به مرور که نقدینگی از بازارهای دیگر به سمت بازار سرمایه هدایت شود، می‌توان این جای خالی را پر کرد تا سرمایه‌گذاران بازدهی مثبتی را تجربه کنند.

به گفته حقانی‌نسب در صورت هدایت نقدینگی به سمت بورس، علاوه بر آنکه ارزش پول وسرمایه حفظ می‌شود، شاهد بازدهی مثبت نیز خواهیم بود.

وی گفت: با توجه به تغییرات بخش واقعی نرخ ارز، شاخص باید به بالای 190 هزار واحد برسد تا سهامداران شاهد بازدهی مثبت باشند.

**اصلاح نظام بانکی با کمک شرکت‌های سبدگردانی

این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اینکه ایجاد شرکت‌های سبدگردانی که کارکرد بانک سرمایه‌گذاری دارند، مردم را به صورت غیر مستقیم وارد این بازار می‌کند، ادامه داد: از این طریق افراد بیشتری از بازدهی که در این بازار برای یک سال آتی وجود دارد منتفع می‌شوند.

وی افزود: بخش بزرگی از نقدینگی که اکنون در غالب سپرده بانک‌ها و یا در غالب پس‌اندازی که به سمت بازار سکه و ارز رفته است، می‌تواند به سمت بازار سرمایه هدایت شود که در این مسیر شرکت‌های سبدگردان و تامین سرمایه نقش مهمی دارند که همین امر زمینه را برای اصلاح نظام بانکی نیز فراهم خواهد کرد.

**جهش قیمت دلار، بورس را بالا کشید

همچنین محمودرضا خواجه‌نصیری، مدیر سابق نظارت بر بورس‌ها و بازارهای سازمان بورس با اشاره به اینکه مهمترین عامل افزایش شاخص بورس در هفته‌های اخیر، ورود نقدینگی به این بازار است، گفت: دلیل افزایش شاخص بورس در این روزها، ورود نقدینگی و رشد سود برخی شرکت‌ها ناشی از افزایش قیمت ارز و ارزیابی مجدد سرمایه است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت مسئله اصلی، هدایت نقدینگی به این بازار است.

وی ادامه داد: در حال حاضر از آنجا که سرمایه‌گذاران در سیستم بانکی احساس می‌کنند به دلیل افزایش قیمت ارز دارایی‌هایشان با کاهش ارزش روبروست، به دنبال فرصت سرمایه‌گذاری مطمئن‌تری هستند.

**فرصت بازار سرمایه برای خصوصی‌سازی واقعی

خواجه‌نصیری افزود: سرمایه‌گذاری در بورس امن بوده و آسان‌تر از سایر بازارهاست، از سوی دیگر افراد هر روز شاهد رشد آن هستند و از همین رو به عنوان به عنوان یک گزینه مطرح می‌شود تا حتی افرادی که با بورس آشنایی کمتری دارند به بورس نزدیک شوند. همین امر تقاضا برای سهام را افزایش داده و قیمت‌ها رشد کرده‌اند.

وی با بیان اینکه نباید تنها بر روی رشد شاخص برای ورود به بازار سرمایه تمرکز کنیم، گفت: شرایط فعلی زمان مناسبی برای عرضه سهام شرکت‌های دولتی، نیمه‌خصوصی و عرضه‌های اولیه در بازار است و از این محل سرمایه‌گذاران فرصت خوبی برای سرمایه‌گذاری به دست می‌آوردند و بحث‌های خصوصی‌سازی تسریع می‌شود. از سوی دیگر این عرضه‌ها سبب می‌شود به جای آنکه بازار شتابان رشد کرده و هیجانات بر آن غالب شود، واگذاری سهام با قیمت‌های معقول‌تری انجام شود تا سرمایه‌گذاران نگاه بلند‌مدت داشته باشند.

این کارشناس بورس تاکید کرد: اگر نگاه سرمایه‌گذاران این باشد که وارد بازار شده و در یک دوره یک ماهه سود کنند و از آن خارج شوند باید منتظر ریسک‌های بزرگی نیز باشند. زیرا بورس در کنار آنکه مزیت و چشم‌انداز مثبتی برای سرمایه‌گذاری است، همچنین می‌تواند ریسک بزرگی را به سرمایه‌گذار تحمیل کند.

**بازده واقعی بورس منفی است

به گفته وی تا زمانی که نقدینگی در بورس وارد شود، روند رشد ادامه پیدا خواهد کرد اما نکته مهم این است که این نقدینگی چه زمانی و با چه سیگنالی از بازار خارج می‌شود.

وی با اشاره به اینکه سرمایه‌گذاران باید بدانند این بازار همیشه افزایشی نیست، افزود: به دلیل اتفاقاتی که در صنعت می‌افتد ممکن است نقدینگی از ادامه حضور در بورس پا پس کشد و از همین رو حفظ ثبات این سطح قیمتی با کاهش مواجه شود.

خواجه‌نصیری با بیان اینکه بازده بورس امسال مثبت بوده، ادامه داد: اما کلیت بازار سرمایه نشان می‌دهد بازده حقیقی نسبت به تورم، نرخ ارز و رشد دلار منفی است، زیرا افزایش قیمت دلار بیشتر از شاخص بورس بوده است. با این حال در این بازه زمانی در بورس صنایعی داشتیم که بازده آن بیشتر از بازده رشد دلار بود.