پارس جنوبی برگ برنده ایران در بازار جهانی صادرات گاز

 تا پیش از استقرار دولت یازدهم، معضل کمبود گاز گریبان بخش خانگی و صنعتی را در روزهای سرد سال می گرفت بطوری که شاهد قطع گاز در مناطق سردسیر و قطع گاز صنایع بزرگ و پتروشیمی ها بودیم، اما پس از تمرکز بر توسعه پارس جنوبی، میزان تولید گاز کشور افزایش یافت و معضل کمبود گاز رنگ باخت.

مجموع تولید روزانه گاز کشور امروز به بیش از 800 میلیون مترمکعب در روز رسیده که فراتر از نیاز داخلی است و حتی امکان برآورده کردن حجم قابل توجهی از نیاز کشورهای همسایه به گاز را نیز دارد.

پیش بینی می شود با راه اندازی همه فازهای پارس جنوبی، تولید گاز کشور به یک میلیارد و 200 میلیون مترمکعب در روز افزایش پیدا کند که این موضوع مصرف کنندگان بزرگ گاز مانند اروپا و شبه قاره هند را به تکاپو انداخته تا بخشی از نیاز خود را از طریق ایران تامین کنند.

** ثبت رکورد تولید روزانه 600 میلیون مترمکعب در پارس جنوبی

تولید گاز از ١٠ فاز نخست پارس جنوبی در سال 1392 نزدیک به 285 میلیون مترمکعب بود که پس از روی کار آمدن دولت یازدهم و شتاب در روند توسعه این میدان، حجم تولید گاز از این میدان مشترک افزایش قابل توجهی یافت.

اکنون تولید گاز از این میدان از روزانه 600 میلیون مترمکعب فراتر رفته که علاوه بر رفع نیاز داخل، باعث پیشی گرفتن از قطر در برداشت از این میدان نیز شده است.

** ایران در جمع بزرگان گاز دنیا

بر اساس گزارش سالانه شرکت بریتیش‌پترولیوم (BP) در پایان سال 2017 میلادی، ایران از نظر حجم ذخایر گاز با دارا بودن 33.200 تریلیون مترمکعب گاز پس از روسیه در مقام دوم جهان قرار دارد و سهمی معادل 17.2 درصد از ذخایر گازی را به خود اختصاص داده است.

همچنین ایران با تولید سالانه 223 میلیارد و 900 میلیون مترمکعب گاز پس از آمریکا و روسیه در رتبه سوم کشورهای تولیدکننده گاز جهان قرار دارد و در این زمینه سهم 6,1 درصدی را از آن خود کرده است.

** ایران در جستجوی سهم 10 درصدی از بازار جهانی صادرات گاز

ایران اکنون حدود 1.5 درصد بازار جهانی صادرات گاز را در اختیار دارد، اما با توجه به ذخایر عظیم گازی و موقعیت استراتژیک، توان افزایش سهم خود در بازارهای منطقه ای و بین المللی گاز را دارد.

تهران تلاش می کند با بسترسازی برای صادرات گاز، سهم خود از بازار جهانی گاز را به حداقل 10 درصد افزایش دهد.

بر این اساس، صادرات روزانه 200 میلیون مترمکعب گاز در برنامه ششم توسعه هدف گذاری شده که البته اولویت بازار صادراتی گاز ایران، کشورهای همسایه است.

مقصد بعدی صادرات گاز قاره اروپاست؛ پس از افزایش تولید گاز کشور، امکان صادرات سالانه 30 میلیارد مترمکعب گاز به اروپا وجود خواهد داشت، بر این اساس، ایران در نظر دارد در بلند مدت، سهمی از بازار انرژی این قاره را در اختیار بگیرد.

** بازارهای صادرات گاز ایران

با وجود برخورداری کشورمان از بزرگترین ذخایر گازی دنیا تاکنون به دلیل کمبود تولید در داخل، تحریم و وجود مشکل در مناسبات بین المللی، ایران نتوانسته آنگونه که شایسته است اقدام به صادرات گاز کند.

خط لوله و ال.ان.جی (گاز طبیعی مایع شده) مهم ترین روش های صادرات گاز هستند که ایران تاکنون موفق به صادرات از طریق خط لوله شده است.

صادرات از طریق ال.ان.جی به تاسیسات و فناوری های پیشرفته ای نیاز دارد که در انحصار کشورهای محدودی است که به علت تحریم تاکنون نتوانسته ایم به آنها دسترسی پیدا کنیم.

مهم ترین بازارهای صادرات گاز ایران اکنون ترکیه و عراق هستند؛ جمهوری آذربایجان و ارمنستان نیز حجم اندکی گاز خریداری می کنند.

اکنون روزانه بطور میانگین 30 میلیون مترمکعب گاز به ترکیه صادر می شود، میزان متوسط صادرات گاز به عراق نیز روزانه 15 میلیون مترمکعب است که بر اساس توافقات انجام شده در سال های آتی به روزانه 40 میلیون مترمکعب افزایش خواهد یافت.

میانگین صادرات گاز ایران به ارمنستان یک میلیون مترمکعب در روز است که در ازای آن برق دریافت می کنیم.

دو شیوه صادرات گاز به جمهوری آذربایجان انجام می شود؛ در شیوه نخست، حدود یک میلیون مترمکعب گاز از جمهوری آذربایجان به منطقه خودمختار نخجوان معاوضه (سوآپ) می شود و در شیوه دوم، یک شرکت ایرانی در ترکمنستان گاز را خریداری کرده و در جمهوری آذربایجان به میزان 6 میلیون مترمکعب در روز می‌فروشد که البته اکنون متوقف است.

در سال های اخیر، شماری از کشورهای اروپایی از جمله گرجستان، بلغارستان و یونان درخواست واردات گاز از ایران را مطرح کرده اند که البته تاکنون نهایی نشده است.

ایران خط لوله صادرات گاز به پاکستان را ساخته، اما پاکستان برای تکمیل خط لوله در خاک خود اقدامی نکرده است.

مطالعات مربوط به صادرات گاز به عمان نیز در حال انجام است که پیش بینی می شود تا سه سال آینده به نتیجه برسد.

کویت، امارات، گرجستان، هند و افغانستان از دیگر کشورهایی هستند که درخواست خود برای واردات گاز از ایران را مطرح کرده اند و حتی مذاکراتی نیز انجام شده اما هنوز نهایی نشده است.

** نقش صادرات گاز در تقویت قدرت منطقه ای ایران

با توجه به ذخایر عظیم گازی در کشورمان و همچنین نیاز کشورهای منطقه و اروپا به گاز، فرصت ها و ظرفیت های گسترده ای برای افزایش صادرات این کالای استراتژیک وجود دارد که باید از آن بهره گرفت.

ایران اکنون به لطف توسعه فازهای پارس جنوبی، کمبودی در داخل ندارد و نیاز همه بخش ها و صنایع به گاز تامین شده است، گاز مازاد می تواند برای صادرات اختصاص یابد.

تهران می تواند از طریق صادرات گاز، قدرت سیاسی و اقتصادی خود را در ابعاد منطقه‌ای و بین‌المللی تقویت کند و جایگاه خود را در مناسبات جهانی تحکیم ببخشد.

** گام های پایانی توسعه پارس جنوبی

منطقه پارس جنوبی، گسترده ترین میدان گازی جهان را در خود جای داده که بین ایران و قطر مشترک است. این میدان گازی روی خط مرزی و در فاصله 100 کیلومتری ساحل جنوبی ایران قرار دارد.

در سال 1369 با حفر نخستین چاه اکتشافی در این میدان و بر اساس نتایج حاصل از لرزه‌نگاری، وجود گاز تایید شد. سهم ایران از این میدان 9700 کیلومتری، 3700 کیلومتر است.

در بخش ایرانی این میدان، ذخیره گاز 14 تریلیون مترمکعب گاز به همراه 18 میلیارد بشکه میعانات گازی است که هشت درصد کل گاز دنیا و نزدیک به نیمی از ذخایر گاز کشور را شامل می شود.

مرحله نخست فعالیت‌های توسعه‌ای در پارس جنوبی رو به پایان است، بیشتر فازهای این میدان عظیم گازی راه اندازی شده و یا در مرحله بهره برداری قرار گرفته اند. با بهره‌برداری کامل از فاز 14 در سال آینده، تنها بخش باقیمانده توسعه در پارس جنوبی به فاز 11 محدود خواهد شد.

البته با توجه به افت فشار در پارس جنوبی قرار است طرح تقویت فشار چاه های این میدان گازی به اجرا گذاشته شود که مربوط به سال های آتی است.

** 4 فاز آماده بهره برداری

فازهای 13 و 22 تا 24 پارس جنوبی قرار است در روزهای آتی با حضور رئیس جمهوری افتتاح شود.

طرح توسعه فاز ١٣ پارس جنوبی برای تولید 56 میلیون متر مکعب گاز غنی از میدان مشترک و تولید روزانه 50 میلیون مترمکعب گاز متان، 2900 تن گاز مایع (ال‌پی‌جی)، 27٥٠تن اتان، 75 هزار بشکه میعانات گازی و 400 تن گوگرد طراحی شده است.

طرح توسعه فازهای 22 تا 24 پارس جنوبی نیز برای تولید روزانه 56 میلیون متر مکعب گاز ترش از این میدان مشترک و تولید روزانه 50 میلیون متر مکعب گاز متان انجام شده است.