چرا وعده ۸۴ میلیارد دلاری دولت عملی نشد؟

فاز 11 پارس جنوبی یکی از فازهای مرزی میدان مشترک پارس جنوبی است که از سال 1379 تا امروز در فرآیند مذاکره، مناقصه، قرارداد و ... است، اما حتی یک پیچ هم در فرآیند توسعه آن بسته نشده است.

شرکت ملی نفت ایران و شرکت توتال فرانسه در سال 1379 برای توسعه بخش بالادستی فاز 11 پارس جنوبی به توافق رسیدند و تفاهم‌نامه‌ای به امضا رساندند. اما عملاً اقدام خاصی از طرف این شرکت فرانسوی صورت نگرفت و در نهایت توتال فرانسه که به‌دنبال خروج از این پروژه بود با ارائه رقمی بسیار بالا برای توسعه این فاز، ایران را در شرایطی قرار داد که نتواند پس از حدود 8 سال معطل ماندن فاز 11، این قرارداد را با شرکت فرانسوی به امضا برساند. شرکت ملی نفت ایران با پیشنهاد حدود 10 تا 11 میلیارد دلاری فرانسوی‌ها مخالفت کرد و به این ترتیب شرکت توتال از این پروژه کنار گذاشته شد.

چینی‌ها گزینه بعدی ایران برای توسعه فاز 11 پارس‌جنوبی بودند. این طرح در سال 1388 با هزینه 4 میلیارد دلاری به شرکت CNPC واگذار شد. بعد از گذشت چهار سال از امضای قرارداد توسعه فاز 11 پارس جنوبی با این شرکت چینی، به‌دلیل اینکه چینی‌ها هیچ اقدام مؤثری برای توسعه این فاز انجام نداده بودند، طی یک توافق دوجانبه قرارداد توسعه این فاز با چینی‌ها فسخ شد.

تیرماه 96 قرارداد طرح توسعه فاز 11 پارس جنوبی به‌ارزش 4 میلیارد و 800 میلیون دلار با حضور بیژن زنگنه، وزیر نفت، میان شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیومی متشکل از شرکت‌‌های توتال فرانسه، شرکت ملی نفت چین (CNPC) و شرکت پتروپارس به امضا رسید. توتال رهبری کنسرسیوم پروژه توسعه فاز ١١ پارس جنوبی را به‌عهده داشت و سهم این شرکت فرانسوی در این کنسرسیوم 50.1 درصد، سهم شرکت چینی CNPC به‌میزان 30 درصد و سهم شرکت پتروپارس 19.9 درصد تعیین شد.

در سال 1397 نیز تنها یک هفته بعد از اعلام خروج آمریکا از برجام توسط ترامپ، شرکت فرانسوی توتال با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که چنانچه این شرکت نتواند از آمریکا معافیت تحریمی دریافت کند، از پروژه توسعه فاز 11 میدان گازی پارس جنوبی کناره‌گیری می‌کند.

مردادماه 97 وزیر نفت از خروج شرکت فرانسوی توتال به‌صورت رسمی از قرارداد توسعه فاز 11 پارس جنوبی خبر داد و چهارم آذرماه 97 وزیر نفت از جایگزینی رسمی شرکت CNPC چین به‌جای توتال خبر داد.

هنوز یک ماه از اعلام رسمی جایگزینی شرکت CNPC چین با توتال فرانسه در پروژه فاز 11 پارس جنوبی نگذشته بود که خبرگزاری رویترز از قول سه مدیر دولتی چین اعلام کرد "شرکت ملی نفت چین (CNPC) برای به حداقل رساندن تنش‌ها در میان مذاکرات میان پکن و واشنگتن و در واکنش به فشارهای آمریکا، سرمایه‌گذاری در پارس جنوبی ایران را به حالت تعلیق درآورده است."

اگرچه رفتن چینی‌ها از این قرارداد، هیچ‌گاه مورد تأیید رسمی مسئولان نفتی ایران قرار نگرفت اما بهمن سال گذشته بود که زنگنه در یک نشست خبری در پاسخ به اینکه پاسخ چینی‌ها به تماس‌های وزارت نفت در خصوص تعیین تکلیف فاز 11 چه بوده، تصریح کرد: "پس از خروج توتال از این طرح، با چینی‌ها برای توسعه بخش دریایی فاز 11 پارس جنوبی مکاتبه کرده‌ایم، اما هنوز جوابی نگرفته‌ایم".

از میانه سال گذشته تاکنون، مذاکرات به صورت حضوری و غیرحضوری با شرکت CNPC چین ادامه دارد و پس از آنکه بیش از یک سال، اجرای قرارداد توسعه فاز 11 پارس جنوبی معطل بدعهدی توتال فرانسه بوده، اکنون حدود یک‌سال است که این قرارداد معطل بدعهدی و عدم تعیین تکلیف شرکت CNPC چین است و در حالی که دو سال از امضای این قرارداد می‌گذرد، حتی یک پیچ هم در فرآیند توسعه این فاز بسته نشده است.

طبق زمان‌بندی اولیه، قرار بود 40 ماه بعد از امضای قرارداد، تولید گاز از میدان فاز 11 پارس جنوبی آغاز شود. اما با گذشت 25 ماه، اقدام قابل‌توجهی در این پروژه صورت نگرفته است؛ این در حالی است که شرکت‌هایی چون پتروپارس، گروه مپنا، توسعه پتروایران، قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) و... می‌توانند این پروژه را در اختیار بگیرند و برای بخش‌هایی که نیازمند فناوری جدید است، از شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات فنی نفت و گاز استفاده کنند؛ اما وزارت نفت به این ظرفیت داخلی کم‌توجه است و این کم‌توجهی به توان داخلی و تکیه بر توان شرکت‌های بدعهد خارجی، دلیل اصلی عدم تحقق توسعه فاز 11 پارس جنوبی است.

تصویر بالا، اینفوگرافیگی است که پایگاه اطلاع‌رسانی دولت تیرماه سال 96، درست بعد از امضای قرارداد توسعه فاز 11 پارس جنوبی منتشر کرد و از درآمدزایی 84 میلیارد دلاری توسعه این فاز (در مدت 20 سال قرارداد) برای ایران خبر داد.

قراردادی که دولت از آن به عنوان مهمترین قرارداد پس از برجام نام می‌برد، با وجود گذشت بیش از 2 سال از امضای قرارداد، هنوز در مرحله مذاکره است.

3 روز پیش، در جدیدترین اظهار نظر رسمی در خصوص سرنوشت توسعه فاز 11 پارس جنوبی، محمد مشکین‌فام، مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس از ادامه مذاکره با چینی‌ها برای توسعه فاز 11 پارس جنوبی خبر داد اما این مدیر نفتی که پیش از این وعده محقق نشده تعیین تکلیف قرارداد فاز 11 پارس جنوبی تا پایان سال 97 را داده بود، اینبار، هیچ زمانی برای پایان مذاکرات و تعیین تکلیف این فاز مرزی میدان مشترک پارس جنوبی اعلام نکرد.