خلبان و شرکت هواپیمایی آسمان، مقصران حادثه

براساس این گزارش شرکت هواپیمایی آسمان با توجه به رعایت نکردن محدودیت‌های پزشکی خلبان خود و اجرایی نکردن آرایش فنی لازم به عنوان مقصر اصلی شناخته شده البته در کنار آن خلبان نیز در عملکرد خود با ابهام‌هایی روبه‌رو است.

هرچند که این گزارش در پایان اعلام کرده که هنوز نمی‌توان به طور دقیق و رسمی از علت‌های اصلی سقوط این هواپیما سخن گفت، اما به نظر می‌رسد ابهام‌هایی در عملکرد شرکت هواپیمایی آسمان وجود دارد.

براساس اطلاعات ارائه شده، خلبان اصلی پرواز که ۶۲ سال سن داشته عمل جراحی قلب خود را در سال ۸۸ پشت سر گذاشته و پس از سپری شدن ۹ ماه از عمل منع پروازی وی برداشته شده هرچند نیاز به رعایت برخی محدودیت‌ها وجود داشته است. از جمله این‌که اعتبار گواهینامه پزشکی وی شش ماهه باشد همراه یک کمک خلبان که محدودیت پزشکی و عملیات پرواز ندارد پرواز کند و در هر چک پزشکی هوایی تحت ارزیابی تخصصی قلب و عروق قرار گیرد.

این محدودیت تا سن ۶۰ سالگی بوده و پس از آن خلبان باید مورد ارزیابی‌های تخصصی چشم، قلب و عروق، گوش و حلق و بینی، مغز و اعصاب و روان قرار بگیرد. ضمنا اعتبار گواهینامه ایشان شش ماه و در هر چک پزشکی باید ارزیابی‌ها به طور کامل انجام می‌شد که طبق محتویات پرونده پزشکی معاینات براساس مقررات انجام شده است.

با این وجود این گزارش ابهامی را در رابطه با عملکرد شرکت آسمان در بررسی وضعیت خلبان خود وارد کرده است.

از سوی دیگر هواپیمای استفاده شده نیز با محدودیت‌هایی مواجه بوده است. طبق این گزارش پس از ثبت تعدادی سقوط و حادثه برای هواپیمای ATR پیشنهاداتی از سوی کمیته ایمنی حمل و نقل آمریکا به شرکت سازنده هواپیما ارائه شده تا در جریان آن سیستم‌های هشدار دهنده شرایط یخ زدگی به خلبان اصلاح شود که این پیشنهاد سرانجام در سال ۲۰۰۹ از سوی شرکت سازنده ارائه شد.

با این وجود که شرکت هواپیمایی آسمان فرآیند تعمیرات سنگین این هواپیمای خود را در شیراز پیگیری کرد، اما به دلیل محدودیت‌های موجود و عدم پشتیبانی کارخانه سازنده قطعات که آمریکایی است امکان استفاده از این سیستم جدید یخ‌زدا و انجام آرایش فنی لازم را پیدا نکرد. پس از آن با پیشنهاد کارخانه سازنده هواپیما یک راه‌حل مقطعی شامل آموزش‌های خاص و اصلاحات در مدارک هواپیما به شرکت آسمان ارائه شده بود که می‌بایست به تایید سازمان هواپیمایی کشوری ایران می‌رسید، اما این راه‌حل جایگزین به سازمان ارائه نشد و در زمان وقوع سانحه اجرای امریه فنی فوق بلاتکلیف بوده است.

در ادامه این گزارش به بررسی‌های صورت گرفته روی اطلاعات جعبه سیاه هواپیما پرداخته شده است.

این گزارش در اینجا بار دیگر موضوع سلامتی خلبان را مطرح می‌کند و رسما اعلام می‌کند که هرچند خلبان پرواز دارای صلاحیت لازم برای پرواز با هواپیما بوده اما به دلیل وجود محدودیت پزشکی برای خلبان ایشان مجاز به پرواز همزمان با یک کمک خلبان نبوده و این موضوع می‌بایست مورد دقت خلبان و واحد شرکت قرار می‌گرفت.

سیستم‌های ضد یخ در این هواپیما براساس استانداردهای اروپایی بوده و چنانچه خلبان در زمان لازم نسبت به فعال کردن آن اقدام کند توانایی کنترل هواپیما محتمل است، اما آرایش فنی قابل قبول نبوده و باید در تعمیرات سال ۱۳۹۶ مورد انجام قرار می‌گرفته است.

از سوی دیگر خلبان نیز ارتقاء پرواز خود به کمتر از ۱۷ هزارپا رسانده ولی با توجه به این‌که شرایط آب و هوایی در ارتفاع مذکور برای فرود مناسب نبوده خلبان باید با حفظ حداقل ارتفاع تصمیم به فرود یا رفتن به فرودگاه‌های جایگزین می‌کرده، اما با توجه به این‌که دید فرودگاه ۱۰ کیلومتر اعلام شده خلبان تصمیم گرفته با وجود آنکه لایه‌های ابر را تا ۱۵ هزارپا تایید می‌کند نسبت به فرود اقدام کند.

این گزارش همچنین گفته خلبانان تا ثانیه‌ای قبل از برخورد به دلیل پوشش ابر متوجه وجود کوه نشده‌اند و تا لحظه آخر با مشاهده آن سعی در انجام مانور شدید گردش به چپ برای پرهیز از برخورد داشته‌اند که بی‌نتیجه بوده است.

کمیته بررسی سانحه همچنین احتمال زنده بودن مسافران یا آتش گرفتن این هواپیما پس از سقوط را رد کرده است.

این گزارش مقدماتی این طور به پایان رسیده که با توجه به عدم انجام آرایش فنی لازم فعلا پرواز ATR۷۲ در آسمان ایران متوقف شده است و باید کلیه ملزومات فنی و ایمنی لازم با تایید این سازمان از سوی شرکت‌های هواپیمایی اجرایی شود.