شرکت‌هایی که ایران را ترک کردند
انعقاد توافق هسته‌ای از سوی امریکا، دولت‌های اروپایی و سایر امضاکنندگان تضمینی بود برای شرکت‌های خارجی تا دست‌کم یک دهه در بازار امنِ ایران فعالیت کنند. حالا اما با اعلام خروج ترامپ از برجام بسیاری از شرکت‌های اروپایی، روسی و هندی فعالیت خود در ایران را متوقف کردند.
الهام میرمحمدی: پس از امضای توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵، صدها شرکت اروپایی، آسیایی و حتی امریکایی برای ورود به بازارِ ۸۰ میلیونی ایران شتافتند. انعقاد این قرارداد از سوی امریکا، دولت‌های اروپایی و سایر امضاکنندگان تضمینی بود برای این شرکت‌ها تا دست‌کم یک دهه در بازار امن ایران فعالیت کنند.
به گزارش تجارت‌نیوز، پس از اعلامیه ترامپ مبنی بر خروج یک‌جانبه از این توافق، حالا شرکت‌ها در حال دریافت پیغام‌های متفاوتی در مورد بازار ایران هستند.
این کمپانی‌ها تنها ۱۸۰ روز فرصت دارند تا ایران را ترک کنند، در غیر این صورت هم با جریمه‌های میلیارد دلاری خزانه‌داری امریکا مواجه می‌شوند و هم بازار بزرگ‌‌تر امریکا را از دست می‌دهند.
اگرچه اتحادیه اروپا به شرکت‌های اروپایی وعده داده که در برجام باقی می‌ماند و جریمه‌های آنها را پوشش می‌دهد، اما تحریم‌های جدید امریکا علیه ایران به طور قابل توجهی فعالیت سرمایه‌گذاران خارجی در ایران، به‌ویژه شرکت‌های بزرگ را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد که در نهایت آنها را ناچار به ترک ایران می‌کند.
ریسک نقض تحریم‌های امریکا به حدی بالاست که چند روز پیش شرکت نفتی لوک‌اویل در روسیه اعلام کرد، فعالیت‌های خود برای توسعه پروژه‌های نفتی در ایران را متوقف می‌کند.
بر اساس گزارش رویترز، پس از آنکه شرکت فرانسوی توتال اعلام کرد تنها در صورت معافیت از تحریم‌های امریکا به فعالیت در ایران ادامه می‌دهد، کمپانی لوک‌اویل نیز موضعی محتطانه در پیش گرفت و ترجیح داد و ایران را ترک کرد.
مدیرعامل توتال، پاتریک پویانه پیشتر گفته بود، هرگونه همکاری با ایران خطر از دست دادن دسترسی به سیستم‌های بانکی جهانی را به همراه دارد و توتال چنین ریسکی را نمی‌پذیرد.
این در حالی است که هر دو کشور روسیه و فرانسه وعده داده‌اند که به دنبال یافتن راه‌هایی برای کمک به کسب‌وکارهای کشورشان در ایران هستند.
پس از انعقاد توافق هسته‌ای و لغو تحریم‌ها، شرکت‌های انرژی روسیه به فعال‌ترین سرمایه‌گذاران خارجی در صنعت نفت و گاز ایران تبدیل شدند.
اما به نظر می‌رسد، روش‌هایی که مد نظر این دولت‌هاست به اندازه کافی امن نیست و ایران هر روز با شرکت‌های بیشتری که از ترس جریمه شدن این کشور را ترک می‌کنند، مواجه است.
مقامات لوک‌اویل همچنین اعلام کرده‌اند که تحریم‌های پیشین امریکا و اروپا علیه ایران دسترسی این شرکت و سایر شرکت‌های روسی را به سیستم بانکی جهانی مختل کرده بود.
این شرکت که تحت کنترل دولت روسیه نیست، در سال ۲۰۱۱ نیز ناچار شد، توافق خود با ایران را لغو کند.
تحلیل‌گران بر این باورند که خروج لوک‌اویل از ایران که دو پروژه توسعه میدان‌های آب‌تیمور و منصوری اهواز را در دست داشتند، ضربه‌ای بزرگ به صنعت نفت ایران خواهد زد.
پس از انعقاد توافق هسته‌ای و لغو تحریم‌ها، شرکت‌های انرژی روسیه به فعال‌ترین سرمایه‌گذاران خارجی در صنعت نفت و گاز ایران تبدیل شدند.
دولت هند از امضاکنندگان توافق هسته‌ای نبوده اما دهلی‌نو هفته گذشته اعلام کرد که تحریم‌های امریکا فاقد اعتبار است و تنها از تحریم‌های سازمان ملل متحد پیروی خواهد کرد.
با این حال در سی‌ام ماه می رویترز به نقل از منابع ناشناس در گزارشی اعلام کرد که شرکت ریلاینس هند (Reliance Industry) که یک شرکت خوشه‌ای با تمرکز بر صنایع نفت و گاز است، در نظر دارد خرید نفت از ایران را تا پیش از ماه نوامبر متوقف کند.
مطالعه بیشتر:
روابط تجاری ایران و هند؛ چه بود، چه خواهد شد؟
با هشدار شرکت‌های بیمه‌ای در مورد ادامه تجارت با ایران، شرکت دانمارکی حمل‌ونقل مائرسک (Maersk) و برخی از شرکت‌های مربوط به خطوط حمل‌ونقل ارتباط خود با ایران را متوقف کردند.
صادرات نفت خام ایران در ماه آوریل و پیش از اعلامیه دونالد ترامپ به ۲٫۶ میلیون بشکه در روز رسیده بود. در ماه می اما این میزان ۱۰۰ هزار بشکه کاهش یافت.
شرکت حمل‌ونقل Petro-Logistics می‌گوید، تحریم‌های امریکا مانع خریداری و انتقال نفت ایران می‌شود.
بیشتر نفت خام ایران -دست‌کم ۱٫۸ میلیون بشکه در روز- به هند، چین و سایر خریداران آسیایی صادر می‌شود.
به گفته مدیر ارشد اجرایی شرکت فولاد دنیلی در ایتالیا، با تصمیم دونالد ترامپ بانک‌ها نگران مواجه شدن با تحریم‌های ثانویه هستند و از این رو حاضر به تامین سرمایه پروژه‌های ایران نیستند.
با این حال بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران امیدوار است که کشورهای اروپایی به وعده خود برای حفظ توافق هسته‌ای و ادامه روابط تجاری با ایران عمل کنند.
شرکت کره‌ای دائلیم اینداستریال (Daelim Industrial) از دیگر کمپانی‌هایی است که اعلام کرد، قرارداد ۲٫۰۸ میلیارد دلاری خود برای یک پروژه پالایشگاهی با ایران را لغو کرده است.
مقامات این شرکت گفته‌اند، پروژه بهسازی پالایشگاه اصفهان به دلیل تحریم‌های وضع‌شده علیه ایران، موفق به تامین مالیِ لازم نشده است.
جو کایزر، رئیس شرکت زیمنس نیز در گفتگو با تلویزیون سی‌ان‌ان با اشاره به اولویت نظام سیاسی، گفته بود: تصمیم ترامپ برای بازگرداندن تحریم‌ها به این معنی است که شرکتش باید خود را با وضعیت جدید تطبیق دهد.
به گفته او، شرکت‌های بین‌المللی دیگر اجازه ندارند تا از ایران سفاش جدیدی دریافت کنند. در غیر این صورت با اقدامات تلافی‌جویانه و جریمه‌های سنگین امریکا مواجه می‌شوند.
مطالعه بیشتر:
تماس‌های تهدیدآمیز خزانه‌داری امریکا با شرکت‌های اروپایی
دنیلی، شرکت تولیدکننده فولاد در ایتالیا پس از اعلامیه ترامپ، پروژه پوشش مالی سفارش‌های ایران به ارزش ۱٫۵ میلیارد یورو، معادل ۱٫۸ میلیارد دلار را متوقف کرد.
به گفته مدیر ارشد اجرایی این شرکت، با تصمیم دونالد ترامپ، بانک‌ها به دلیل نگرانی از مواجه شدن با تحریم‌های ثانویه، دیگر حاضر به تامین سرمایه پروژه‌های ایران نیستند.
ساگا، شرکت نروژی در اکتبر ۲۰۱۷ قراردادی به ارزش ۲٫۵ میلیارد یورو با ایران امضا کرد. این کمپانی که در حوزه انرژی خورشیدی فعال است، پس از خروج امریکا از برجام فعالیت خود را در ایران قطع کرد.
اندازه‌گیری و محاسبه تاثیر این تحریم‌ها بر اقتصاد ایران دشوار است و تنها زمان نشان می‌دهد که با خروج این شرکت‌ها از ایران چه بر سر اقتصاد ۴۲۸ میلیارد دلاری ایران خواهد آمد.
* بخش‌هایی از این گزارش برگرفته از منابع rferl، نیویورک‌تایمز و thestrategist است.
