نه به تبلیغات کاغذی

پسرهای جوان هر یک تراکت‌های نامزدی را در دست دارند و جلوی در مترو ایستاده‌اند. فقط وظیفه دارند این کاغذها را به دست مردم برسانند. آنها را با سماجت به دست مردم می‌دهند. برخی با بی حوصلگی تراکت را می‌گیرند و چند قدم جلوترآن را روی زمین رها می‌کنند.

هنوز هم نام «انتخابات» برای بسیاری از ما یادآور شهری پر از کاغذ، پوستر و بنر تبلیغاتی است که با نزدیک شدن به روز رأی گیری بر حجم آن افزوده می‌شود.

حالا کشور برای دوازدهمین بار مهیای برگزاری دوازدهمین انتخابات ریاست جمهوری می‌شود و با اعلام اسامی نامزدهای صاحب صلاحیت، انتخابات وارد فاز نیمه نهایی خود شده و تبلیغات غیررسمی کج‌دار و مریز آغاز شده است.

همزمانی برگزاری انتخابات ریاست جمهوری با پنجمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستاها، بازار تبلیغات نامزدها را داغ‌تر می‌کند. روشن است با آغاز زمان قانونی و رسمی تبلیغات، قطعا تبلیغات به ویژه تبلیغات کاغذی به اوج خود خواهد رسید؛ اما مسئله اصلی همین است که آیا با وجود تحول در ابزارهای ارتباطی و تبلیغی باز هم شاهد شهرهایی پر از کاغذ و عکس و پوستر خواهیم بود؟

در دوره‌ قبلی انتخابات ریاست جمهوری بود که جمعی از سازمان‌های مردم‌نهاد حوزه محیط زیست طی بیانیه‌ای خواستار کاهش مصرف کاغذ برای تبلیغات توسط نامزدهای انتخابات شدند.

در بخشی از بیانیه این تشکل‌ها و رسانه‌ها آمده بود که «طبق برآورد کارشناسان به ازای تولید هر تن کاغذ حدود ۱۷ اصله درخت تنومند باید قطع شود. حال خودتان قضاوت کنید که برای انتخابات پیش رو معادل چند درخت تنومند باید برای تبلیغات نامزدهای انتخابات قطع شود.»

کاهش ۷۰ درصدی مصرف کاغذ در انتخابات ۹۲ نسبت به ۸۸

 بعد از برگزاری انتخابات خرداد ۹۲ بود که سید طاهر شبیری - دبیر سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوا- از کاهش قابل ملاحظه تبلیغات کاغذی در جریان رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری خبر داد. او معتقد بود افزایش قیمت کاغذ، چند قطبی بودن فضای انتخابات و شفاف شدن هزینه‌های تبلیغاتی کاندیداها باعث کاهش تبلیغات کاغذی در این دوره از انتخابات ریاست جمهوری شده است.

دبیر سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوا اعلام کرد: اگرچه آمار دقیقی از میزان مصرف کاغذ در تبلیغات کاندیداهای ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲ نبود ولی بررسی‌ها نشان می‌داد که در تبلیغات انتخابات آن سال، مصرف کاغذ ۷۰ درصد نسبت به انتخابات سال ۱۳۸۸ کاهش یافت که شفاف شدن هزینه‌های تبلیغاتی را در این موضوع اثرگذار می‌دانست.

محمد درویش - مدیر کل دفتر مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست- درباره مصرف کاغذ برای تبلیغات دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری و پنجمین دوره انتخابات شوراهای شهر و روستا به ایسنا می‌گوید: شفاف شدن منابع مالی تبلیغات کاندیداها عاملی اثرگذار بر کاهش مصرف کاغذ است. وزارت کشور و شورای نگهبان باید از نامزدهای ریاست جمهوری و شورای شهر بخواهند که آنان به طور شفاف منابع مالی خود برای تبلیغ را اعلام کنند تا روشن شود که هزینه تبلیغات از چه محل‌هایی تأمین می‌شود. در این صورت مشخص می‌شود که آیا کاندیداها به خاطر باج‌هایی که به صاحبان ثروت می‌دهند این تبلیغات را می‌کنند یا از اندوخته‌های خود و کمک‌های داوطلبانه.

تبلیغاتی کاغذی آلودگی بصری ایجاد می‌کند  

به گفته وی شفافیت منابع مالی کاندیداها می‌تواند در مصرف کاغذ اثرگذار باشد ولی مصرف کاغذ به نسبت دیگر ابزارهای انتخاباتی خیلی گران نیست. به‌خصوص که کاندیداها می‌توانند از کاغذهای بازیافتی استفاده کنند اما مسئله اینست که کاغذها عمر کوتاهی دارند و به سرعت و به‌شدت چهره شهر را زشت می‌کنند و باعث افزایش آلودگی بصری می‌شوند حتی کندن آنها نیز چهره شهر را زشت می‌کند، ضمن اینکه مواد شیمیایی دارند و برای محیط زیست مضر هستند.

استفاده از ابزارهای مدرن تبلیغی، معیاری سنجش کاندیداها

مدیر کل دفتر مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه در جهانی که ابزارهای مدرن تری برای ارتباط و تبلیغ وجود دارد، دلیلی ندارد از ابزارهای ۵۰ سال پیش استفاده کنیم، تاکید می‌کند: نباید فراموش کنیم که نوع تبلیغات کاندیداها نشان‌دهنده نوع نگرش آنها نیز است و حتی این موضوع می‌تواند شاخصی برای مردم باشد؛ کاندیداهایی که کمتر از اپلیکیشن‌ها و کلیپ‌های موثر و جذاب استفاده می‌کند و از فضای اینستاگرام و شبکه‌های اجتماعی و وب‌سایت‌ها  دور است، نشان می‌دهد که تسلط به ابزارهای روز جامعه ندارد و کسی که چنین تسلطی ندارد نمی‌تواند مشکلات شهر و کشور را به‌خوبی رصد کند و به دنبال حل و فصل آنها باشد.

درویش در پاسخ به این پرسش که آیا ابزارهای نوین تبلیغاتی می‌تواند جایگزین کاملی برای تبلیغات سنتی و کاغذی باشد، می‌گوید: آمارهایی که وزارت ارتباطات منتشر کرده، تاکید می‌کند که میزان دسترسی به اینترنت بیش از سه‌چهارم مردم ایران را در بر می‌گیرد و تقریبا هیچ ابزار دیگری قابل رقابت با اینترنت نیست. افزون بر این شرکت‌های تلفن همراه اعلام می‌کنند که مجموعه مشترکان آنها بیشتر از جمعیت ایران است. بنابراین در شرایط حاضر تلفن همراه و اینترنت می‌تواند ابزار موثری برای تبلیغ و ابزار جایگزین بسیارمناسب برای کاغذ و پوستر باشد.

وی می‌افزاید: هر کسی که در این جامعه زندگی می‌کند، می‌داند که بهترین، موثرترین و سریع‌ترین ابزار اطلاع‌رسانی گوشی تلفن همراه است و کاندیداها می‌توانند با استفاده از شبکه‌های اجتماعی، پادکست‌ها و کلیپ‌ها همه برنامه‌های تبلیغاتی خود را به سمع و نظر مردم برسانند.

این فعال حوزه محیط زیست در ادامه در مورد وظیفه دولت روحانی در محیط زیستی بودن رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری و تحقق شعار محیط زیستی بودن دولت یازدهم اظهار کرد: کارنامه روحانی در حوزه اینترنت در مقایسه با دولت‌های قبلی کارنامه قابل قبول است. دراین دوره هم سرعت اینترنت به طرز محسوسی افزایش یافت و هم محدودیت‌هایی که برای همراه اول وجود داشت، برداشته شد.

درویش با بیان اینکه همه این موارد باعث تسریع دولت الکترونیک و باعث می‌شود بسیاری از خدمات بانکی، خرید و فروش‌ها و حتی حمل و نقل با استفاده از موبایل و اینترنت انجام شود، می‌گوید: دولت روحانی با فیلتر شبکه‌های اجتماعی مثل تلگرام و اینستاگرام مقابله کرد و باعث افزایش دسترسی مردم به این ابزارها شد بنابراین انتظار می‌رود در رقابت‌های دوازدهمین دوره ریاست جمهوری، دولت آقای روحانی در استفاده از فضای مجازی به جای استفاده از روش‌های قدیمی تبلیغات و مصرف بی‌رویه کاغذ پیش رو باشد.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر شبکه‌های مجازی فرصتی را ایجاد کرده‌اند تا ارتباط بین بسیاری از شخصیت‌ها و مردم شکل بگیرد، می گوید: یادداشت‌های تعدادی از شخصیت‌های کشور در فضای مجازی بیش از ۶۰ هزار بار دیده می‌شود. کدام روش کاغذی می‌تواند تا این حد بازدید داشته باشند. در تبلیغات کاغذی، این کاغذها معمولا در سطح شهر رها می‌شوند و تنها چند نفر آنها را می‌بینند و افراد بیشتر درگیر عکس کاندیدا می‌شوند ولی فضای مجازی این فرصت را فراهم می‌کند که مخاطب فرصت مناسب برای مطالعه برنامه‌های کاندیداها داشته باشد.

به گزارش ایسنا، معصومه ابتکار -معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست- نیز در روز های اخیر طی پیامی تلگرامی نسبت به مصرف کاغذ در جریان تبلیغات ریاست جمهوری و شوراها هشدار داد و گفت: «انتخابات را به قطع درختان گره نزنیم. آثار مثبت رشد شتابنده فضاهای مجازی، کاهش استفاده از کاغذ برای هر نوع تبلیغات است. انتخابات ۹۶ را به نقطه عطفی در #انتخابات_بدون_پوستر تبدیل کنیم. مردم ما به آن بلوغ سیاسی رسیده اند که به اندیشه و عمل رای دهند، نه به ژست های انتخاباتی.»

توئیت اخیر حسام الدین آشنا  - مشاورفرهنگی رییس جمهور- نیز درباره شیوه تبلیغات انتخاباتی و تاکید بر استفاده از فضای مجازی قابل تامل است. او در توئیت خود آورده است: « می‌توان در انتخابات ۹۶ تبلیغاتی دوستدار محیط زیست را تجربه کرد با مصرف هر چه کمتر کاغذ و مواد پلاستیکی. نه به خیابان‌ها و آری به شبکه‌های اجتماعی»

به گزارش ایسنا ، تفاوت انتخابات این دوره با دوره‌های پیشین درهمین است که به علت حضور تعداد بالایی از شهروندان ایرانی در شبکه‌های مجازی، بررسی نامزدها از ماه‌ها قبل آغاز شده است.  نامزدها باید بدانند که مردم ایران در این مدت به مدد فضای مجازی آگاهی خود را در مورد پیشینه کاری آنان بالا برده‌اند و در مدت باقی مانده تنها به دنبال شنیدن مانیفست و برنامه‌های آنها و سبک و سنگین کردن نامزدها از این لحاظ هستند و در شرایط کنونی ارتباطات تبلیغات کاغذی نه تنها این مهم را برآورده نمی‌کند بلکه تنها با صرف هزینه‌های بالا آلودگی محیط زیست شهری ایجاد می‌کنند.