دورخیز کنگره برای شکستن چتر دفاعی ترامپ بر سر سعودی ها

 دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا هر چند عربستان را به «مجازات سخت» تهدید کرده است اما روابط تجاری تشکیلات اقتصادی وی با سعودی ها باعث شده است که در بیان و عمل رویکرد ضعیفی اتخاذ کند.

رئیس جمهوری آمریکا روز چهارشنبه در اظهاراتی دوپهلو ادعا کرد: «اصلا پوششی [برای عربستان] نخواهم بود. فقط می خواهم بدانم که چه اتفاقی افتاده است. عربستان سعودی متحد بسیار مهمی برای ما در خاورمیانه است. ما ایران را متوقف می کنیم.»

ترامپ می گوید « به عربستان نیاز داریم» و در همین رابطه به فواید حفظ رابطه با سعودی ها به قرارداد تسلیحاتی 110 میلیارد دلاری آمریکا و عربستان اشاره کرد که البته تنها 14.5 میلیارد دلار آن محقق شده است. او به سود فروش سلاح به عربستان نیاز دارد.

با این حال رئیس جمهوری آمریکا سعی کرد در برابر انتقادات حفاظی برای خود ایجاد کند و موضعگیری واقعی را به زمان دیگری موکول کند. او گفت که «احتمالا تا آخر هفته مطلع خواهیم شد» چه اتفاقی افتاده است.

**فرصت دوباره به عربستان

مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا نیز که برای اطلاع از جزئیات این پرونده به ریاض و آنکارا سفر کرده بود، اظهار داشت که عربستان برای انجام تحقیقات نیاز به زمان و فضا دارد. او نیز به قطع روابط با عربستان یا دستکم آنچه که مجازات سخت می نامند، تمایلی ندارد. وی در بروکسل به خبرنگاران گفت که آمریکا پرونده خاشقچی را جدی می گیرد اما بر اهمیت روابط با عربستان تاکید دارد.

وزیر خارجه آمریکا اظهار داشت: «مهم است که در نظر داشت که ما روابط بسیار مهمی با آنها داریم – روابط مالی میان شرکت های آمریکایی و سعودی، روابط بین دو دولت، و چیزهایی که با هم در سراسر دنیا روی آنها کار می کنیم، تلاش ها برای» مقابله با ایران.»

پمپئو در گزارش سفر به ریاض و آنکارا گفت که رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه گفته که مقام های سعودی با تحقیقات ترکیه در مورد خاشقچی همکاری می کنند. اما وی در خصوص موضع آمریکایی ها و سعودی ها اظهار داشت: «نمی خواهم در مورد حقایق صحبت کنم. آنها (سعودی ها) هم نمی خواهند صحبتی بکنند.»

پمپئو اعلام کرد که آمریکا موافقت کرده که «چند روز دیگر» به عربستانی ها فرصت داده شود. وی ادامه داد: «منطق آن است که چند روزی به آنها فرصت داده شود تا تحقیقاتشان را کامل کنند.»

معلوم نیست که این تحقیقات در مورد اذعان عربستان به اجرای سناریوی ربودن و قتل احتمالی قاشچقی است یا تبرئه کردن خود از این اتهامات. رسانه های ترکیه گزارش داده اند که اسنادی صوتی و تصویری در اختیار دولت این کشور است که ثابت می کند وقتی خاشقچی دوم اکتبر (دهم مهر ماه) برای ثبت اسناد مربوط به ازدواجش وارد کنسولگری عربستان در استانبول شد، همانجا قتل رسیده است.

ترامپ گفته که خواستار دریافت یک نسخه از این اسناد شده است. او افزود: «البته مطمئن نیستم که چنین چیزی وجود داشته باشد. شاید هم وجود داشته باشد.» رویترز به نقل از هفته مقام امنیتی آمریکایی و اروپایی نوشت که ترکیه هنوز شواهد صوتی و تصویری مربوط به حضور خاشقچی در کنسولگری عربستان در استانبول را به دولت آمریکا یا متحدان کلیدی اروپایی ارائه نکرده است.

**تجارتخانه ترامپ زیر ذره بین کنگره

همه ماجرا به لزوم تحریم تسلیحاتی عربستان یا اتخاذ مواضع سختگیرانه دیگر علیه ریاض منتهی نمی شود. کنگره آمریکا خواهان آن است که ترامپ روابط اقتصادی خود را که از کانال «سازمان ترامپ» جریان دارد، متوقف کند. اما او روز دوشنبه به توئیتر آمد و مدعی شد «هیچ نفع مالی در عربستان ندارد.»

ترامپ زمانی که به ریاست جمهوری رسید هدایت شرکت هایش را به پسر و دختر و دامادش سپرد تا پس از طی دوره ریاست جمهوری آن را بازپس گیرد. اما این مساله آرامش خاطر را از کنگره ربوده و اعضای آن می خواهند در این وضعیت حساس مناسبات تجاری ترامپ و سعودی ها را به دقت بررسی کنند تا از تاثیر این مناسبات بر سیاستگذاری های واشنگتن جلوگیری کند.

از همین رو، شماری از دموکرات های سنا از ترامپ و سازمان ترامپ خواستند تا هر گونه رابطه خود را با عربستان فاش کرده و هرگونه روابط تجاری با آنها را تعلیق کنند. یازده سناتور دموکرات در نامه ای به ترامپ گفتند که گزارش های عمومی و اظهارات شخص رئیس جمهوری نشان می دهد که او دهه ها «روابط بازرگانی» با عربستان و خاندان سعودی داشته است.

آنها افزودند که سیاست های آمریکا و هر گونه تصمیم احتمالی در مورد اعمال تحریم علیه عربستان «نباید تحت تاثیر تضاد منافع روابط مالی شما و خانواده شما با عربستان قرار گیرد.» این سناتورها خواستار بررسی اسناد سازمان ترامپ و هر گونه اسناد مرتبط با سرمایه گذاری آن در عربستان، نقل و انتقالات مالی با خاندان سعودی طی 10 سال گذشته شدند.

تام اودال (نیومکزیکو)، پاتریک لیهی (ورمونت)، دیک دوربین (ایلینوی)، الیزابت وارن (ماساچوست)، کوری بوکر (نیوجرسی)، مارتین هاینریش (نیومکزیکو)، ادوارد مارکی (ماساچوست)، تامی داورث (ایلینوی)، شلدون وایت هاوس (رودآیلند)، ریچاد بلومنتال (کانتیکت) و جف مرکلی (اورگون).

ترامپ مدت های مدیدی است که با عربستانی ها مرواده مالی دارد. سال ها پیش هنگامی که ترامپ دچار بحران مالی شده بود «ولید بن طلال» شاهزاده سعودی قایق تفریحی و بخشی از هتل «پلازا» ترامپ در نیویورک را خریداری کرد. ترامپ سال 2015 در یک سخنرانی انتخاباتی در آلاباما گفته بود: «عربستانی ها از من آپارتمان می خرند. آنها 40 یا 50 میلیون دلار خرید کرده اند. آیا باید از آنها بیزار باشم؟ من آنها را بسیار دوست دارم.»

گروه دیگری از سناتورها تمرکز خود را روی روابط خارجی آمریکا (نه شخص ترامپ) قرار داده اند و خواهان فشار بر ریاض هستند. «جک رید» عضو تاثیرگذار دموکرات ها در کمیته نیروهای مسلح سنا خواستار انجام «تحقیقات بین المللی» در مورد خاشقچی شد. وی به خبرنگاران گفت: «به نظر می رسد که این اقدام عجیب و غیراخلاقی توسط عناصر داخلی عربستان انجام شده است.»

وی افزود: «از این رو، اولین قدم آن است که بدانیم دقیقا چه اتفاقی افتاده است. این مساله مستلزم انجام تحقیقات دقیق بین المللی است، نه تحقیقاتی که سعودی انجام بدهند.» سناتورجک رید همچنین خواستار توقف فروش برخی سلاح ها به عربستان شد. وی پیشتر با فروش سلاح به سعودی ها مخالفت کرده بود.

در همین حال، «جان کندی» سناتور جمهوریخواه از ایالت لوئیزیانا گفت اگر نقش عربستان در ناپدید شدن خاشقچی ثابت شود، آمریکا باید ریاض را محکوم کند. اما وی هشدار داد که این امر نباید باعث شود خاورمیانه از هم بپاشد. وی چند گزینه را در این باره مطرح کرد: «می توان دیپلمات ها را اخراج کرد. می توان قطعنامه ای در سازمان ملل صادر کرد. می توان فروش سلاح را محدود کرد. می توان برخی افراد را تحریم کرد.»

«آدریانو اسپایلات» عضو دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا از ایالت نیویورک هم مانند بسیاری از همتایان خود پیشنهاد کرد که آمریکا باید تحریم تسلیحاتی عربستان را مد نظر داشته باشد. این عضو کمیته روابط خارجی در این مجلس اظهار داشت که «مسئولیت اخلاقی» آمریکا حکم می کند که در روابط بازرگانی خود با عربستان بازنگری کند.

وی همچنین از سیاست آمریکا در حمایت از دیکتاتورها انتقاد کرد و افزود: «این سیاست در بسیاری از موارد در مسیر بدی قرار گرفت. ببینید وقتی در آمریکای جنوبی از دیکتاتورها و خودکامه حمایت کردیم چه اتفاقی افتاد.»

«دنی هک» عضو دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا از ایالت واشنگتن در مصاحبه با سی.ان.ان خطاب به سعودی ها گفت: «اگر می خواهید عضوی از جامعه ملت های متمدن باشید باید به همین شیوه (متمدنانه) رفتار کنید.» او نیز خواستار تحریم و کاهش فروش فروش سلاح به عربستان شد.

**نارضایتی دیپلمات ها

علاوه بر کنگره، دیپلمات های سابق آمریکایی نیز از ریاض دل خوشی ندارند و پیشنهاد تغییر رویه در مقابل عربستان را مطرح کرده اند. «وندی شرمن» معاون وزارت خارجه در امور سیاسی در دولت باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا به تارنمای مجله آتلانتیک گفت که نباید اجازه داد این بحران به درازا بیانجامد زیرا در این صورت «کنترل روایت ها از دست خارج می شود.» وی افزود: «اکراه رئیس جمهوری در پرداختن به این موضوع به معنای آن است که او در سمت اشتباه تاریخ ایستاده است.»

«کریستوفر هیل» سفیر اسبق آمریکا در عراق نیز گفت: «آمریکا نشان داده که همه سیب های خاورمیانه ای خود را در سبد سعودی ها گذاشته است. این رویکرد در قبال یک متحد نزدیک بسیار مشکل ساز است.»

اظهارات کریستوفر هیل، درخواست شرمن برای کنترل کردن تاخت و تاز سعودی ها و کنترل اوضاع و همچنین فشارهای کنگره نشان دهنده تغییری بنیادین در نگاه سیاسیون آمریکا به سعودی هاست. ارتباط با عربستان منافع اقتصادی زیادی را به جیب ترامپ و سایر آمریکایی ها سرازیر کرده است اما هر گونه قصور واشنگتن در حل پرونده قاشقچی بار دیگر ادعاهای آمریکا درباره اشاعه حقوق بشر و اشکال گوناگون آزادی را بار دیگر زیر سوال می برد.

غرب به اشتباهات مکرر خود در حمایت بی چون و چرا از عربستان پی برده است و به پایان این حمایت ها یا دستکم محدود کردن آن می اندیشد. آمریکا و بسیاری از متحدانش امروز در برابر آزمونی قرار گرفته اند که اگر نتوانند از آن سربلند خارج شوند وجهه آنها بار دیگر مخدوش خواهد شد.