انگیزه بن سلمان از پذیرش مسئولیت قتل خاشقچی چیست؟

سرانجام محمد بن سلمان ولیعهد سعودی پذیرفت که مسئولیت قتل جمال خاشقچی روزنامه نگار منتقد سعودی متوجه اوست هر چند وی کماکان هرگونه برنامه‌ریزی و ارتباط خود با قتل خاشقچی را تکذیب کرده است.

جمال خاشقچی روزنامه نگار سعودی نزدیک به دربار این کشور و ستون نویس واشنگتن پست دوم اکتبر سال گذشته برای امور اداری به کنسولگری عربستان در استانبول مراجعه کرد ولی هیچ گاه زنده از این ساختمان بیرون نیامد. از آن زمان تاکنون روایت ها و اخبار مختلفی درباره نحوه قتل این روزنامه نگار توسط نزدیکان محمد بن سلمان در رسانه های مختلف مطرح شد. سعودی‌ها ابتدا هرگونه ارتباط با این ماجرا را منکر شدند و بعدها و در اثر افزایش فشارهای بین المللی پذیرفتند که برخی مقامات و مامورین امنیتی عربستان در قتل جمال خاشقچی نقش داشتند.

این ماجرا از جهات مختلفی قابل تامل است؛ محمد بن سلمان از زمان روی کار آمدن با اجرای پاره ای اصلاحات اجتماعی و حرکت در مسیر مدرنیزاسیون تلاش کرد وجهه بین‌المللی خود را در افکار عمومی جهان بهبود بخشد. با این حال ماجراهایی چون زندانی کردن جمعی از شاهزادگان سعودی و باج گیری از آنها، کشاندن سعدالدین حریری نخست وزیر لبنان به ریاض و زندانی کردن وی و رهبری محاصره قطر عملاً تلاش های بن سلمان را بی ثمر کرد.

همچنین  قتل روزنامه نگار منتقد سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول بخش زیادی از تلاش های بن سلمان برای تصویرسازی مثبت از خود نزد افکار عمومی غرب تا حد زیادی رنگ باخت. هرچند بذل و بخشش دلارهای نفتی در قالب خرید های کلان تسلیحاتی باعث شد آمریکای ترامپ و سایر کشورهای غربی بر خلاف تاکیدات فزاینده شان بر حقوق بشر ترجیح دهند چشم بر جنایات محمد بن سلمان و نقض های مکرر حقوق بشر از سوی وی ببندند و حتی تلاش نمایند افکار عمومی را به نفع وی مدیریت کنند.

اتفاقا همین دلارهای نفتی بود که باعث شد طی ۵ سال اخیر این کشورها پشتیبانی لجستیک، نظامی و تبلیغاتی از محمد بن سلمان را برعهده گرفته و مانع از رسیدن صدای ملت مظلوم یمن به جهانیان شوند.

حمله پهپادی انصارالله یمن به تاسیسات نفتی آرامکو که عملاً نیمی از تولید نفت عربستان سعودی را از چرخه تولید خارج کرد نیز آسیب پذیری و هزینه بر بودن رفتار های ماجراجویانه محمد بن سلمان را بیش از پیش آشکار کرد.

هر چند به نظر می رسد موضع گیری های مقامات آمریکایی بیانیه غیرمسئولانه سه کشور اروپایی و اتهام زنی های بی سند و مدرک به تهران مایه دلگرمی شاهزاده سعودی شده و او تلاش کرده با استفاده از فضای ایجاد شده در عرصه بین الملل گریزی هم به ماجرای خاشقچی زده تا شاید خود را در این ماجرا تبرئه کرده باشد.

بن سلمان در این مصاحبه تلاش کرده است خود را یک چهره منطقی و مسئولیت پذیر نشان داده و نقش خود را در ماجرای قتل خاشقچی منکر شود. از سوی دیگر بن‌سلمان تلاش کرده تا نشان دهد که در جامعه نظامی امنیتی عربستان هم ممکن است اتفاقاتی بدون اطلاع او رخ داده باشد و به جهانیان بگوید که جامعه عربستان آن قدرها هم که گفته می شود، اختناق آمیز نیست.

در این بین شبکه سی بی اس نیوز با رپرتاژ آگهی که در قالب مصاحبه تهیه کرده سعی دارد تا محمد بن سلمان را نزد افکار عمومی تبرئه کند. با این حال نباید فراموش کرد و کاملا محتمل است که بن سلمان جوان در سایه حمایت های بی دریغ ترامپ و دوستان غربی اش، همچنان به دنبال سر به نیست کردن منتقدان خود باشد و یا در تدارک ماجراجویی دیگری در قبال همسایگانش به سر ببرد.

در این بین انتظار می‌رود نظام سیاسی ذاتا محافظه کار سعودی با عنایت به بی نتیجه بودن و هزینه بر بودن سیاستهای بن سلمان که بعضاً منجر به آشکار شدن آسیب‌های ذاتی و ژئوپلیتیک عربستان شده است، فکری برای جلوگیری از تکرار چنین رفتارها و سیاست‌های ماجراجویانه‌ی از سوی این شاهزاده جوان باشد.