ابهام و حواشی انفجار استانبول

 پرداختن به ابعاد مختلف حمله تروریستی در استانبول، هنوز هم داغ ترین موضوع رسانه های ترکیه است.

کارشناسان امنیتی و تحلیلگران سیاسی، از ابعاد مختلف به این موضوع می پردازند و شواهد نشان می دهد که ترکیه پس از یک دوره طولانی ثبات و امنیت، با این حمله، غافلگیر و نگران شده است. آن هم در شرایطی که بحران اقتصادی، زندگی را برای ده ها میلیون شهروند این کشور، دشوار کرده است.

نگاهی به سخنان و اظهارنظرهای کارشناسان نشان می دهد که با وجود آن که چند روز از انفجار تروریستی در خیابان استقلال استانبول سپری شده، هنوز هم سوالات و ابهامات فراوانی درباره این اقدام تروریستی وجود دارد.

کشته شدن 6 شهروند بیگناه و زخمی شدن 85 نفر در حمله تروریستی استانبول، از منظر کارشناسان و تحلیلگران، با دو رویکرد متفاوت و متناقض روبرو شده است.

گروهی می گویند: پلیس همه چیز را آن قدر سریع اعلام کرد و عامل حمله را جلوی دوربین برد که مشخص است خود دولت و حزب حاکم پشت این ماجرا قرار دارد و حمله، به منظور دست یافتن به موفقیت انتخاباتی انجام شده است. اما گروه دیگری معتقدند که سرعت در اعلام نتایج تحقیقات پلیسی، نشان از سرعت کارشناسان پلیس و وزارت کشور و نهادهای امنیتی ترکیه است و نباید به دولت مظنون شد.

پ.ک.ک، سابقه تروریستی دارد اما...

گروه موسوم به حزب کارگران کردستان ترکیه یا پ.ک.ک در چهل سال اخیر، بارها حملات تروریستی متعددی انجام و نشان داده که از قتل شهروندان و مردم عادی ابایی ندارد. اما این بار و پس از انفجار بمب در میدان استقلال استانبول، اعلام کرد که در جریان این حمله دخالتی نداشته است.

همچنین مظلوم عبدی مرد شماره یک پ.ک.ک در شمال سوریه، اعلام کرد که نیروهای تحت امر او نیز چنین اقدامی انجام نداده اند.

در هر حال، با وجود آن که در مورد قابلیت و ظرفیت پ.ک.ک برای انجام حملات تروریستی و قتل مردم بیگناه، تردیدی وجود ندارد، اما وزیر کشور ترکیه هنوز هم نتوانسته اذهان عمومی را در این مورد اقناع کند.

طاها آک یول از تحلیلگران ترکیه معتقد است که تکذیب ارتباط این حمله با سران پ.ک.ک، صرفاً یک تاکتیک است.

او می گوید: ادبیات بیانیه ه.د.پ جالب است و فقط گفته شده «از مرگ شهروندان به خاطر انفجار بمب متاسفیم». اما صلاح الدین دمیرتاش گفته است: «این حمله با هر هدفی که انجام شده باشد، اخلاقاً، حقوقاً و از هر نظر، یک حمله تروریستی است و آن را محکوم می کنم.»

آک یول در ادامه گفته است: «بین ادبیات دمیرتاش و گفته های ه.د.پ و پ.ک.ک، تفاوت معنی داری می بینم. پیداست که دمیرتاش مانند آنها نمی اندیشد و کار، کار خود پ.ک.ک است.»

قضیه آن تلفن چیست؟

گفته می شود که بررسی آخرین تماس های عامل انفجار تروریستی، اثبات کرده که او دقایقی قبل از حمله، با سیمکارتی صحبت کرده که به یکی از سران حزب حرکت ملی تعلق دارد. مقام مربوطه در گفتگو با رسانه ها اعلام کرده که مدتی قبل، کپی گواهینامه او مفقود شده و کسی با استفاده از این  مدرک، یک سیمکارت خریده است! توجه به این مساله از آن جهت مهم است که حزب حرکت ملی، یک حزب راست افراطی است و قبلاً در رویدادهایی نظیر قتل سردبیر روزنامه ارمنی ترکیه، دست داشته است.

عفرین، ادلب یا کوبانی؟

سخنان و مواضع اولیه سلیمان سویلو وزیر کشور ترکیه درباره حمله استانبول، به گونه ای بود که شبهات فروانی در رسانه ها و افکار عمومی به وجود آورد. او تنها چند دقیقه پس از انفجار بمب، اعلام کرد که عامل حمله از کوبانی و عفرین آمده و مطابق دستور پ.ک.ک این حمله را انجام داده است.

نکته اینجاست که عفرین از دو سال پیش توسط ترکیه اشغال شده و نهادهای اقماری پ.ک.ک در آنجا حضور ندارند و کنترل شهر و صدها روستای منطقه، در اختیار پلیس ترکیه و معارضین سوری مسلح تحت حمایت آنکارا است. نکته دیگر این است که عامل حمله تروریستی، از 4 ماه پیش در استانبول در پوشش کارگر فعالیت کرده و اوراق و مدارک رسمی ندارد. حتی برخی از رسانه ها اعلام کردند که او از ادلب آمده و اصالتاً اهل سودان و از تروریست های افراطی تحت حمایت خود ترکیه بوده است.

حمله استانبول و رویکرد ترکیه در برابر آمریکا

سلیمان سویلو وزیر کشور ترکیه که یکی از سیاستمداران پرحاشیه این کشور است و بارها تا مرز برکناری پیش رفته، در جریان حمله تروریستی استانبول، با سخنان خود، حواشی بسیاری به وجود آورد.

او اعلام کرد که تسلیت سفارت آمریکا در آنکارای پایتخت را یک پیام فرمالیته می داند و حاضر نیست چنین تسلیتی را بپذیرد. چرا که از نظر او، آمریکا با حمایت از گروه تروریستی پ.ک.ک و نهادهای اقماری آن در سوریه و ترکیه، فضا را برای حمله تروریستی فراهم کرده است.

برخی از تحلیلگران معتقدند که سویلو، از منظر کیش شخصیتی و رویکرد سیاسی، یک چهره ضدآمریکایی نیست. بلکه تلاش می کند با این حرف ها، جای پای خود را نزد ملی گرایان و چپ ها مستحکم کند و اگر روزی روزگاری اردوغان نامزد نشد، خود او به عنوان مدعی تصاحب پست ریاست جمهوری به میدان بیاید.

نکته مهم در مورد وزیر کشور ترکیه این است که او تسلیت آمریکا را رد کرد و سفیر این کشور را به استهزا گرفت. اما رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در بالی اندونزی و در دیدار با جو بایدن رئیس جمهور آمریکا، پیام سفارت آمریکا را به عنوان نشانه ای از همدلی آمریکا قلمداد کرد!

استفاده ابزاری از یک حمله تروریستی

برخی از رسانه های تند و راست افراطی ترکیه، تلاش کردند تا حمله تروریستی در استانبول را به ابزاری برای حمله به مهاجرین و آوارگان سوری تبدیل کنند. آنان معتقدند که چون عامل حمله، از سوریه به ترکیه آمده، پس همه 4 میلیون آواره سوری مقیم ترکیه خطرناک هستند و باید آنها را بیرون انداخت. این در حالی است که در 10 سال گذشته، حضور میلیون ها آواره سوری در ترکیه، هیچگاه نه تنها منجر به تهدید امنیتی نشده بلکه ناآرامی سطح پایین و نزاع خیابانی هم به دنبال نیاورده است.  

دولت باغچلی رهبر راست افراطی حزب حرکت ملی و شریک اردوغان در ائتلاف جمهور، یک هفته قبل، اعلام کرده بود که «حزب دموکراتیک خلق ها» یا ه.د.پ، یک حزب قانونی است و دیدار هیات اردوغان با این حزب به منظور همکاری در اصلاح قانون اساسی، یک امر طبیعی و صحیح است، اما دیروز تغییر فرمان داد و اعلام کرد که این حزب یک نهاد اقماری تروریستی است و هر چه زودتر باید تعطیل شود!

یکی دیگر از سوءاستفاده ها و رویکردهای ابزاری افراطی ها در قبال حمله تروریستی استانبول، این است که می خواهند القا کنند که مرز نهصد کیلومتری ترکیه و سوریه ناامن است و ارتش ترکیه مجاز است که برای تامین امنیت، به تمام مناطق در مرز شمال سوریه حمله ور شود.

در پایان باید گفت، فضای پرتنش سیاسی و انتخاباتی در ترکیه، زمینه آن را فراهم آورده که ناامنی و حملات تروریستی، این کشور را در شرایط دشوار بحران اقتصادی، با مشکلات بیشتری روبرو کند.

از آنجایی که بی اعتمادی و دوقطبی، فضای سیاسی و اجتماعی ترکیه را فرا گرفته، اتخاذ تصمیمات صحیح و دوراندیشانه و به موقع برای مقابله با حملات تروریستی، با موانعی روبرو می شود که می تواند فرصت و مجال بیشتری در اختیار تروریست ها قرار دهد. در نتیجه ترکیه بیش از هر چیزی، به این نیاز دارد که مرزبندی روشنی بین اختلافات سیاسی – حزبی و خطوط روشن امنیت ملی ایجاد کند و اجازه داده نشود که دعواهای حزبی و سیاسی بین دولت و مخالفین، بر روند مبارزه با ترور، سایه بیندازد.