ضربه سنگین چین به صنایع حساس آمریکا

در پاسخ به تعرفه‌های جدید دولت دونالد ترامپ، چین با توقف صادرات مواد معدنی کمیاب و آهن‌رباهای خاص، قلب تپنده صنایع حساس آمریکا از خودروهای برقی و جنگ‌افزارها گرفته تا تراشه‌های مورد استفاده در صنعت هوافضا را نشانه گرفت.

این اقدام هدفمند، پیام روشنی دارد و آن این است که ادامه جنگ تعرفه‌ای می‌تواند هزینه‌های سنگینی برای فناوری و امنیت ملی آمریکا در پی داشته باشد.

روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی که روز دوشنبه منتشر شد نوشت: چین صادرات طیف وسیعی از آهن‌رباهای خاص و مواد معدنی حیاتی را به حالت تعلیق درآورده است؛ اقدامی که زنجیره تأمین قطعات مورد نیاز خودروسازان، شرکت‌های هوافضا، تولیدکنندگان تراشه و پیمانکاران نظامی در سراسر جهان را تهدید می‌کند.

در ادامه این گزارش آمده است:

ارسال این آهن‌رباها که برای مونتاژ همه‌چیز از خودرو و پهپاد گرفته تا ربات و موشک ضروری هستند، در بسیاری از بنادر چین متوقف شده است چرا که دولت این کشور در حال تدوین یک فرایند جدید نظارتی است. این فرایند، پس از اجرایی‌شدن، می‌تواند به‌طور دائمی مانع ارسال این مواد به برخی شرکت‌ها، از جمله پیمانکاران نظامی آمریکایی شود.

این ضربه و سرکوب رسمی شرکت‌های آمریکایی، بخشی از واکنش تلافی‌جویانه چین به افزایش شدید تعرفه‌ها از سوی ترامپ است که از 2 آوریل آغاز شد.

در تاریخ 4 آوریل، دولت چین محدودیت‌هایی را برای صادرات شش فلز نادر خاکی سنگین که فرآوری آن‌ها به‌طور کامل در داخل این کشور انجام می‌شود و همچنین برای صادرات آهن‌رباهای خاکی کمیاب که 90 درصد آن‌ها در چین تولید می‌گردند، وضع کرد.

از این پس، صادرات این فلزات و آهن‌رباهای خاص تنها با مجوزهای ویژه امکان‌پذیر خواهد بود.

اما چین هنوز به‌طور جدی ساختار صدور این مجوزها را راه‌اندازی نکرده است؛ موضوعی که باعث نگرانی مدیران صنایع شده است چرا که این فرآیند ممکن است طولانی شود و ذخایر فعلی مواد و محصولات در خارج از چین رو به اتمام برود.

اگر کارخانه‌های دیترویت و مناطق دیگر فاقد آهن‌رباهای خاکی کمیاب شوند، ممکن است نتوانند خودروها و سایر محصولاتی که نیازمند موتورهای الکتریکی دارای این آهن‌رباها هستند را مونتاژ کنند. شرکت‌ها ذخایر اضطراری متفاوتی دارند، از همین رو پیش‌بینی زمان اختلال در تولید دشوار است.

فلزات سنگین خاکی کمیابی که مشمول این محدودیت صادراتی شده‌اند، در ساخت آهن‌رباهایی استفاده می‌شوند که برای انواع موتورهای الکتریکی ضروری‌اند. این موتورها بخش‌های کلیدی خودروهای برقی، پهپادها، ربات‌ها، موشک‌ها و فضاپیماها هستند. خودروهای بنزینی نیز از موتورهای الکتریکی دارای این آهن‌رباها برای کارکردهایی چون فرمان‌پذیری استفاده می‌کنند.

این فلزات همچنین در تولید مواد شیمیایی مورد استفاده در موتور جت، لیزر و برخی قطعات خودرو مانند چراغ جلو و شمع کاربرد دارند.

همچنین این فلزات نادر مواد اولیه‌ای حیاتی در خازن‌ها هستند که از اجزای الکتریکی تراشه‌های رایانه‌ای، سرورهای هوش مصنوعی و گوشی‌های هوشمند محسوب می‌شوند.

مایکل سیلور، رئیس هیئت‌مدیره و مدیرعامل شرکت عناصر آمریکا در لس‌آنجلس، در این باره گفت که به شرکت وی اطلاع داده شده است که صدور مجوزهای صادراتی 45 روز زمان خواهد برد و تا آن زمان صادرات فلزات خاکی کمیاب و آهن‌رباها از سر گرفته نمی‌شود.

وی افزود که شرکتش زمستان گذشته و با پیش‌بینی جنگ تجاری میان ایالات متحده و چین، موجودی خود را افزایش داده است و می‌تواند تعهدات فعلی‌اش را تا صدور مجوزها انجام دهد.

دنیل پیکارد، رئیس کمیته مشورتی مواد معدنی حیاتی در دفتر نماینده تجاری آمریکا و وزارت بازرگانی، نسبت به دسترسی به عناصر خاکی کمیاب ابراز نگرانی کرد.

وی گفت: آیا این کنترل یا ممنوعیت صادرات می‌تواند تأثیرات شدیدی در آمریکا داشته باشد؟ بله.

پیکارد که ریاست بخش تجارت بین‌الملل و امنیت ملی در شرکت حقوقی «بوکانان اینگرسول و رونی» را بر عهده دارد، تأکید کرد که حل سریع این مسئله ضروری است، زیرا اختلال طولانی‌مدت در صادرات می‌تواند به اعتبار چین به‌عنوان یک تأمین‌کننده‌ی قابل اعتماد آسیب برساند.

در اقدامی که می‌تواند یک چالش احتمالی دیگر را درپی داشته باشد، وزارت بازرگانی چین که این محدودیت‌های صادراتی را به‌صورت مشترک با اداره کل گمرک صادر کرده، شرکت‌های چینی را از هرگونه تعامل با فهرستی از شرکت‌های آمریکایی، به‌ویژه پیمانکاران نظامی، منع کرده است؛ فهرستی که رو به گسترش است.

جیمز لیتیانسکی، یکی از رهبران صنایع معدنی آمریکا و رئیس هیئت‌مدیره و مدیرعامل شرکت «اِم‌پی متریالز» در این باره گفت که تأمین فلزات کمیاب برای پیمانکاران نظامی به‌ویژه نگران‌کننده است.

وی گفت: پهپادها و ربات‌ها آینده جنگ محسوب می‌شوند و بر اساس شواهد موجود، ورودی‌های حیاتی برای زنجیره تأمین آینده ما اکنون مسدود شده‌اند.

این شرکت مالک تنها معدن عناصر خاکی کمیاب در ایالات متحده یعنی معدن «مونتین پس» در صحرای کالیفرنیا نزدیک مرز نوادا است و امید دارد تا پایان سال تولید تجاری آهن‌ربا را در ایالت تگزاس برای جنرال موتورز و دیگر شرکت‌ها آغاز کند.

برخی شرکت‌های ژاپنی بیش از یک سال ذخایر فلزات کمیاب دارند، زیرا در سال 2010 و طی یک مناقشه ارضی، از تحریم هفت‌هفته‌ای صادرات چین آسیب دیده بودند.

اما بسیاری از شرکت‌های آمریکایی ذخایر اندکی دارند یا اصلاً ذخیره‌ای نگه نمی‌دارند، زیرا تمایلی به بلوکه‌کردن سرمایه در مواد گران‌قیمت ندارند. یکی از فلزاتی که مشمول این محدودیت‌ها شده، «اکسید دیسپروزیم» است که در شانگهای هر کیلوگرم آن 204 دلار معامله می‌شود و در خارج از چین به‌مراتب گران‌تر است.

آهن‌رباهای خاکی کمیاب سهم بسیار اندکی از کل صادرات چین به ایالات متحده و دیگر کشورها دارند. بنابراین توقف ارسال آن‌ها، آسیب اقتصادی اندکی به چین وارد می‌کند اما می‌تواند تأثیرات بزرگی در ایالات متحده و سایر نقاط جهان داشته باشد.