چندین سناریوی مطرح درباره انتخابات ریاست‌جمهوری آینده مصر

 اوضاع مصر در خارج بسیار پیچیده است و این کشور با چندین بحران همچون بحران سهد النهضه اتیوپی، بحران با سودان بر سر حلایب و شلاتین و تنش با ترکیه و قطر مواجه است. اوضاع داخلی مصر نیز وضعیت بهتری از روابط خارجی این کشور ندارد، و وجود ابهامات در برخی از جوانب آن، درک درست این اوضاع را غیر ممکن کرده است.

شوکه شدن نخبگان سیاسی مصر

نخبگان سیاسی مصر که همچنان در پی اعلام نامزدی احمد شفیق آخرین نخست‌وزیر دوره مبارک برای انتخابات ریاست‌جمهوری آینده و سپس انصراف وی از نامزدی در اواخر ماه مارس گذشته، همچنان شوکه شده‌اند، اعلام نامزدی سامی عنان رئیس ستاد مشترک ارتش مصر در انتخابات ریاست‌جمهوری آینده، آن‌ها را بیشتر شوکه کرد. عنان به‌زودی طی سخنرانی برای مردم، نامزدی خود را اعلام می‌کند و از برنامه‌های انتخاباتی خود سخن می‌گوید.

عدم نامزدی السیسی تاکنون

نکته جالب توجه این است که عبدالفتاح السیسی رئیس‌جمهور مصر تاکنون تصمیم خود برای نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری آینده را رسما اعلام نکرده است و چه بسا این اقدام را تا اواخر ماه جاری میلادی یعنی زمان پایان ثبت نام نامزدها به تعویق بیندازد و با توجه به این موضوع، علامت‌های سؤالی درباره آنکه در پشت پرده  حکومت در مصر چه می‌گذرد، وجود دارد.

شانس السیسی در رقابت با سامی عنان

اینکه السیسی با رقیبی مثل احمد شفیق رقابت کند بسیار ساده تر از رقابت با نامزدی مانند سامی عنان است که چه بسا او شانس بیشتری برای پیروزی داشته باشد. آنگونه که مطرح می‌شود، عنان از حمایت دستگاه نظامی برخوردار است و چه بسا از حمایت برخی از قدرت‌های خارجی مانند آمریکا نیز برخوردار باشد و می‌گویند که او روابط خوبی با آمریکا خواهد داشت و روابط او با آمریکا از زمانی آغاز شد که او مناسب مهمی همچون فرمانده نیروی هوایی مصر و رئیس ستاد ارتش این کشور را بر عهده گرفت، زیرا این مناسب، نیازمند هماهنگی با آمریکا بود.

دو روز از اعلام نامزدی عنان نگذشته و  تاکنون حتی یک واکنش از السیسی و اردوگاه حامیان سیاسی و رسانه‌ای او درباره این نامزدی نشان داده نشده است و این موضوع برای کسی که از شیوه اداره امور دولت مصر آگاه است، قابل فهم است. از سوی دیگر ظاهرا احمد شفیق به‌دلیل اقامت در دولت امارات از روند انتخابات و تصمیم عنان برای نامزدی و رقابت وی با السیسی بی‌ اطلاع بود.

سناریوی‌های مطرح درباره نامزدی عنان

درباره نامزدی عنان در انتخابات ریاست‌جمهوری تاکنون دو سناریو مطرح است:

1.نامزدی عنان بخشی از نمایشی است که بر سر جزئیات آن توافق حاصل شده است یعنی از طریق مطرح کردن رقیبی قوی برای السیسی، میزان جدی بودن رقابت نشان داده شود به‌گونه‌ای که روند انتخابات جدی‌تر و تحریک‌آمیز تر شود و بسیاری از رأی دهندگان به پای صندوق‌های رأی کشانده شوند، اما نهایتا نتیجه به نفع السیسی به پایان برسد.

2.حضور عنان در رقابت انتخابات ریاست‌جمهوری نمایشی نیست، بلکه گامی جدی است که بیانگر اختلافات بین جناح‌ها در دستگاه نظامی حاکم بر مصر که همه نخ‌های بازی را در اختیار دارد، نشان می‌دهد.

روزنامه رأی الیوم هیچ کدام از این دو سناریو را بر یکی برتری نمی‌دهد. اختلاف بین جناح‌ها در نهاد نظامی مصر بعید است زیرا این نهاد در بیشتر دوران خود، انسجامش را حفظ کرده و به وحدت داخلی خود که خط قرمز شمرده می‌شود، پایبند بوده است.

ارتشبد حسین طنطاوی رئیس شورای نظامی سابق مصر و سازنده پادشاه‌ها در نظر خیلی‌ها که ما نیز از جمله آن‌ها هستیم، همان کسی است که نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری قبلی که محمد مرسی نامزد اخوان‌المسلمین در آن پیروز شد را تعیین کرد. در آن زمان اخباری قوی به نقل از برخی از نزدیکان حکومت از جمله مرحوم محمد حسنین هیکل نویسنده مشهور مصری نسبت داده شد دال بر اینکه احمد شفیق در دور دوم و نهایی انتخابات ریاست‌جمهوری مصر با تعداد اندکی آراء بیش از رقیب، پیروز میدان بود، اما طنطاوی و شورای نظامی که سامی عنان نامزد فعلی ریاست‌جمهوری مصر نیز عضو آن بود، تصمیم گرفتند که مرسی را  نامزد پیروز اعلام کند تا از بروز انقلابی دیگر در مصر جلوگیری کنند، زیرا شفیق از نزدیک‌ترین اشخاص به مبارک بود و پیروزی وی به معنای ادامه دوره مبارک و از بین رفتن عملی انقلاب بود و ملت انقلابی مصر این نتیجه را انتخاب نمی‌کردند و به خیابان‌ها می‌آمدند.

همچنین اخبار مشابه دیگری از همین منابع مطرح شد مبنی بر اینکه شورای نظامی که به صورت صوری منحل شده است، به احمد شفیق وعده حمایت در انتخابات ریاست‌جمهوری آینده را داد ولی این اخبار از هیچ طرف رسمی چه در داخل دولت یا در شورای نظامی تایید نشده است و و هیچ مستنداتی برای اثبات این اخبار وجود ندارد.

عبدالفتاح السیسی در آغاز عهده دار شدن منصب وزارت دفاع و سپس در مرحله انتقالی بعد از جنبش 30 ژوئن که ارتش از آن به عنوان پوششی برای براندازی مرسی استفاده کرد، گفت که قصد نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری ندارد و لباس نظامی را از تن بیرون نخواهد آورد و هنگامی که او مجبور به نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری شد، محافل نزدیک به وی گفتند که السیسی فقط یک دوره رئیس‌جمهور خواهد بود، یعنی در انتخابات آینده نامزد نخواهد شد.

اهداف حقیقی دستگاه نظامی مصر در آینده

سؤال مهمی که اینجا مطرح می‌شود مربوط به اهداف حقیقی دستگاه نظامی مصر در سال‌های آینده است، آیا دستگاه نظامی مصر می‌خواهد ریاست‌جمهوری را به چهره جدیدی از داخل خود تقدیم کند که رهبری مصر و مدیریت چالش‌های آن در آینده را بر عهده بگیرد، یا اینکه در پی فراهم کردن مقدمات برای برگزاری انتخاباتی حقیقی و نه صوری که رقابت در آن قوی باشد و نتایج آن به تقویت جایگاه السیسی بینجامد، است؟

پاسخ به این پرسش در سایه ابهامات موجود، دشوار است، اما آنچه می‌توان گفت این است که مصر با چالش‌های بسیار بزرگ داخلی و خارجی مواجه است و به رئیس‌جمهوری نیاز دارد که از حمایت‌های گسترده و نامحدود مردم و دستگاه نظامی توأمان برخوردار باشد تا بتواند در صورت نیاز تصمیمیاتی سرنوشت‌ساز مانند اعلام جنگ اتخاذ کند.

 کمیته ملی انتخابات مصر روز دوشنبه گذشته اعلام کرد که انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور در ماه مارس آینده برگزار می‌شود.

نخستین انتخابات ریاست‌جمهوری مصر پس از سرنگونی حسنی مبارک خردادماه  1391 در مصر برگزار شد و در نهایت محمد مرسی نامزد اسلامگرای حزب آزادی و عدالت وابسته به اخوان‌المسلمین به پیروزی رسید.

در پی برکناری محمد مرسی، دومین انتخابات مصر طی ماه‌های اردیبهشت و خرداد 1393 در داخل و خارج از این کشور برگزار شد و در این انتخابات عبدالفتاح السیسی رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح مصر با به دست آوردن  23٬780٬104 رأی به پیروزی رسید.

این انتخابات در حالی برگزار شد که توسط اخوان‌المسلمین و هواداران  مرسی تحریم شد.