درس هایی از تاریخ برای بن سلمان

«محمد بن سلمان» ولیعهد پادشاهی سعودی هفته گذشته در گفت وگویی با شبکه تلویزیونی «سی.بی.اس» آمریکا مجددا ادعاهایی را علیه جمهوری اسلامی ایران مطرح ساخت.

در بخشی از این گفت وگو که پنجشنبه گذشته در رسانه های خارجی انتشار یافت، بن سلمان سیاست های منطقه ای تهران را مورد انتقاد قرار داده و اظهار کرد: در صورتی که ایران به سلاح هسته ای دست یابد، عربستان نیز به سرعت هسته ای خواهد شد.

در راستای همین سخنان بن سلمان بود که رسانه و چهره های سعودی طی روزهای اخیر کوشیدند لباسی از واقعیت بر اندام ادعاهای وی بپوشانند. از جمله به تازگی «شامی محمد الظاهری» از چهره های نظامی عربستان در گفت وگو با «اسپوتنیک» روسیه گفت: کشورش از منابع مالی، انسانی و ارتباطات بین المللی مناسب برای هسته ای شدن برخوردار است.

وی افزود ریاض به دنبال تنش زدایی با تهران و ایجاد توازن قدرت در منطقه در جهت حفظ امنیت خود و برخی کشورهای عربی بوده است اما اگر جمهوری اسلامی ایران به بمب هسته ای دست یابد، کشورهایی چون آمریکا با هسته ای شدن سعودی مخالفتی نکرده و الگویی نظیر وضعیت هسته ای هند و پاکستان در شبه قاره پدید خواهد آمد.

گذشته از ادعاهای هسته ای که طی روزهای اخیر از سوی ولیعهد و دیگر چهره های سعودی مطرح شده، بخش دیگری از اظهارات بن سلمان نیز به دلیل ویژگی های هذیان گونه و اغراق آمیز مورد توجه قرار گرفت.

به گفته وی اقتصاد عربستان از ایران بزرگتر است و از نظر نظامی نیز جمهوری اسلامی ایران با پادشاهی سعودی قابل مقایسه نیست و در زمره پنج ارتش بزرگ جهان اسلام نیز نمی گنجد. صرف نظر از محک اظهارات و ادعاهای بن سلمان با شاخص و معیارهای اقتصادی و نظامی، نکته ای که اهمیت می یابد، بی توجهی وی به واقعیات منطقه ای و درس هایی از تاریخ است که رهبران و سیاستمداران کارکشته را از خام گویی هایی اینچنین بازمی دارد. در این زمینه باید گفت؛

1- تاریخ معاصر به ویژه بخش هایی که روایتگر منازعات نظامی در مناطق مختلف جهان است، رهیافتی مناسب را برای تبیین اصلی ترین عوامل و عناصر شکست و پیروزی های ملل به دست می دهد و گویای این واقعیت است که سرنوشت منازعات نظامی را تنها برتری تسلیحاتی رقم نمی زند.

کارشناسان نظامی علاوه بر برتری تسلیحاتی، روحیات ملی گرایانه و خلقیات جنگاوری و سلحشوری را عاملی تعیین کننده در پیروزی ملل عنوان می کنند و عناصری چون پهناوری سرزمین، برخورداری از عمق استراتژیک، عوارض جغرافیایی، توان ساماندهی نبردهای کلاسیک یا نامتقارن بر حسب مختصات میدانی، بومی بودن توان رزمی، توانایی دفاع موثر غیرعامل و ... را در سرنوشت جنگ ها تعیین کننده می دانند.

2- یکی از ویژگی های نظام های سیاسی انقلابی، توان بالای انسجام و هماهنگی برای دفاع از کشور در برابر ضدانقلاب و مهاجمان خارجی است. وقوع انقلاب 1789 میلادی در فرانسه و احساس خطر رژیم های محافظه کار اروپایی سبب شد تا این کشور هدف حملات این رژیم ها قرار گیرد. روحیه انقلابی مردم فرانسه اما سبب دفع این حملات شد و با گذشت بیش از دو دهه، روحیه سلحشوری به جا مانده از انقلاب، سرمایه چشمگیری را در اختیار «ناپلئون بناپارت» قرار داد تا بخش عمده اروپا و شمال آفریقا را زیر نگین پاریس درآورد.

حاکم شدن فضای انقلابی بر کشوری چون روسیه پس از سال 1917 نیز اصلی ترین عامل حفاظت از این کشور در برابر مهاجمان خارجی بود و حتی رهبران مسکو توانستند در جریان جنگ جهانی دوم با شعار و ارزش های انقلابی در برابر تجاوز ارتش رایش سوم ایستادگی کنند.

3- هشت سال دفاع مقدس ایرانیان از کیان کشور و انقلاب از بزرگترین رخدادهای تاریخ معاصر منطقه بود و میدانی را به وجود آورد که یک ملت در برابر رژیمی تجاوزگر تحت حمایت ابرقدرت های غربی و شرقی ایستادگی کرد.

در مراحل نخستین جنگ با وجود تسلیحات به جا مانده از دوران پهلوی، از هم گسیختگی ارتش و اختلافات سیاسی در تهران مانع از دفاع موثر در برابر تجاوز شد. در ادامه اما به رغم تحلیل برتری تسلیحاتی، دشواری دستیابی به ابتدایی ترین امکانات نظامی و لجستیک و تحریم های گسترده اقتصادی، مردم و نیروهای نظامی ایران توانستند برابر ارتش تا دندان مسلح بعثی و حمایت همه جانبه دولت های غربی، اتحاد جماهیر شوروی و رژیم های محافظه کار خاورمیانه مقاومتی جانانه را به انجام رسانند.

4- نتیجه بزرگترین خریدهای تسلیحاتی در منطقه و مخارج چند صد میلیاردی سعودی به منظور دستیابی به تازه ترین تجهیزات جنگی، فرورفتن عربستان در باتلاق درگیری با یمن یعنی کشوری است که عملا ارتشی به معنای واقعی برای دفاع از خود ندارد.

بن سلمان در حالی به ارتش عربستان می بالد و توان نظامی ایران را با سعودی غیرقابل مقایسه می پندارد که تنها حضور مستشاری و حمایت نظامی که بنا به درخواست دولت های بغداد و دمشق صورت گرفت، کمر تروریسم تکفیری را در منطقه شکست و به افسانه شکست ناپذیری گروه هایی چون داعش خاتمه داد. این در حالی بود که ائتلاف هایی با محوریت آمریکا و حمایت دولت های عربی نتوانست در مهار گروه های تروریستی خودساخته این دولت ها کاری از پیش ببرد. با توجه به آنچه گفته شد مرور درس های تاریخی در سالیان گذشته و حال ارزنده ترین توصیه ای است که می تواند مانع از خام گویی های ولیعهد بلندپرواز سعودی شود.