عربستان در رویای سلاح اتمی

'دونالد ترامپ' رییس جمهوری آمریکا سه شنبه هفته گذشته در نطقی زنده و تلویزیونی، خروج این کشور از برجام را که حاصل سالها گفت و گوی ایران با آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه، چین و اتحادیه اروپا بود، به بهانه پوچ ناکافی بودن تعهدات ایران در این توافق بین المللی اعلام کرد.

اقدام یکجانبه آمریکا در خروج از برجام گرچه با واکنش منفی جامعه جهانی به خاطر نقض یک پیمان رسمی و معتبر بین المللی روبرو و به شدت محکوم شد، اما عربستان و رژیم صهیونیستی به عنوان دو 'همپیمان' منطقه خاورمیانه، نتوانستند خرسندی خود را از این بابت پنهاد کنند.

گرچه پیش بینی تل آویو و ریاض مبتنی بر اقدام متقابل ایران در قبال بدعهدی آمریکا بود تا زمینه انزوای بیش از پیش تهران را فراهم سازد، اما اتخاذ رویکرد منطقی و پایبندی به معاهدات بین المللی از سوی جمهوری اسلامی ایران، امیدهای این دو رژیم را به یاس تبدیل کرد و اعلام موضع رسمی مقامات ایرانی در تداوم برجام با سه کشور اروپایی و بدون آمریکا، مانع از تحقق تصورات صهیونیستها و سعودیها شد.

عربستان در سال های اخیر به عنوان 'مهره' بازنده در مصاف با قدرت جمهوری اسلامی ایران، از ابتدای مذاکرات هسته ای، برای ناکامی آن سنگ تمام گذاشت، زیرا معتقد بود که این توافق افزون بر ارتقا نقش تهران به عنوان 'عضو موثر' در منطقه و جهان، مانع از به ادعای ریاض، بلندپروازی های تهران در پیگیری فعالیت های هسته ای نمی شود.

ادعای عربستان در مورد برنامه های هسته ای ایران در حالی پیگیری و مطرح شد، که سلاح هسته ای هیچ گاه در قاموس دفاعی جمهوری اسلامی جایگاهی نداشته و پایبندی ایران به فعالیت هسته ای صلح آمیز و عمل به برجام، بیش از 10 بار به تایید آژانس بین المللی انرژی اتمی به عنوان عالیترین مرجع جهانی رسیدگی کننده، رسیده است.

اما محاسبه ریاض در معادله پیش بینی شده خروج ایران از برجام در پی تصمیم ترامپ و یافتن بهانه برای تسریع در روند کسب سلاح اتمی، مانع از عدم بروز تمایل دوباره مقامات این کشور نشد و 'عادل الجبیر' وزیر خارجه عربستان به تازگی در گفت و گو با شبکه های خبری غربی تصریح کرد: اگر تهران فعالیت های هسته ای را بیش از میزانی که اکنون هست ارتقا دهد، ریاض بدنبال سلاح اتمی خواهد رفت.

** عربستان آغاز می کند

اعتراف 'فریاد' گونه وزیر خارجه سعودی برای عملیاتی ساختن نیت دستیابی به سلاح اتمی از سوی عربستان، پژواک 'زمزمه' ای است که سال 1994 میلادی از زبان نماینده سابق عربستان در سازمان ملل شنیده شد.

'محمد الخلیوی' در آن سال، پس از کناره گیری از سمت خود و پذیرش پناهندگی آمریکا، مدعی شد که کشور متبوعش در طرح های متعددی از جمله در مرکز تحقیقات هسته ای 'الخارج' در مجموعه نظامی 'السلیل' به منظور دستیابی به توانایی هسته ای، فعالیت می کند .

به گفته وی، برنامه های کسب توان هسته ای عربستان پس از وقوع جنگ در سال 1973 میلادی، میان اعراب و رژیم صهیونیستی بنا نهاده شد.

گرچه معطوف به این گفته، انگیزه حرکت عربستان به سمت توان هسته ای را می توان مهار رژیم صهیونیستی و ایجاد توازن دفاعی با این رژیم تبیین کرد، اما چرخش 180 درجه ای مقامات سعودی در همپیمانی و همسویی با تل آویو در سال های اخیر برای مقابله با جمهوری اسلامی ایران، مسیر ریاض را دچار 'دگردیسی' کرده است.

موسسه علوم و امنیت بین المللی واشنگتن فروردین سال گذشته(1396) در گزارشی اعلام کرد: عربستان به شکلی فعالانه به دنبال دستیابی به سلاح های اتمی و کشتار جمعی است تا بتواند به این طریق به رقابت با ایران که توانسته برنامه هسته ای خود را به شکل مستقل پیش ببرد، رقابت کرده و تهران را به لحاظ نظامی مهار کند.

این موسسه تحقیقاتی، وظیفه تمرکز بر رصد فعالیت های مختلف در سراسر جهان پیرامون موضوع اشاعه تسلیحات اتمی را بر عهده دارد. در گزارش این موسسه آمده است: عربستان در مراحل اولیه توسعه یک برنامه هسته ای می باشد و از این پس نیز قرار است به شکل فعال تری در جستجوی یک سلاح اتمی باشد.

موسسه علوم و امنیت بین المللی واشنگتن در گزارش خود به نقل از یکی از مقامات اتحادیه اروپا تاکید کرد: عربستان از اوایل سال 2014 میلادی به دنبال متخصصان علوم و مهندسی بوده تا نیازهای خود را برای به دست گرفتن تمامی جنبه های راه اندازی چرخه سوخت اتمی رفع سازد.

به اذعان این موسسه، قرار است این تحقیقات که هدف نظامی دارد، در پوشش یک برنامه اتمی غیر نظامی و صلح آمیز دنبال و به گونه ای طراحی شود که هیچ نشانی از تمایل عربستان برای رسیدن به سلاح هسته ای را در بر نداشته باشد.

موسسه علوم و امنیت بین المللی واشنگتن در گزارش خود به صراحت عنوان کرد: اکنون و با توجه به وضعیت توسعه برنامه هسته ای عربستان، این کشور نیاز به چندین سال زمان برای تامین زیرساخت های هسته ای لازم در راستای رسیدن به سلاح اتمی دارد. اما تمامی نشانه های کنونی موجود حاکی از آن است که هدف اصلی ریاض رسیدن به سلاح اتمی است.

آنچه که تحلیل موسسه علوم و امنیت بین المللی واشنگتن را به واقعیت نزدیک می سازد و بیانگر پیگیری 'شاخه فرعی' از برنامه هسته ای عربستان جهت سوق به سلاح اتمی است، استفاده از موشک های دوربرد در رژه نظامی ارتش سعودی در سال 2014 میلادی بود.

عربستان در رژه ای به نام 'شمشیر عبدالله' در یک پایگاه نظامی شهر 'حفر الباطن' از موشک های دوربرد با سوخت مایع 'دی اف 3' رونمایی کرد.

سایت صهیونستی 'دبکا' در گزارشی با اشاره به برگزاری این رژه نظامی اعلام کرد: عربستان نخستین کشور در خاورمیانه است که آشکارا موشک های هسته ای 'دی اف 3' را با برد 2650 کیلومتر به نمایش گذاشته است.

به نوشته این سایت صهیونیستی، نمایش چنین موشک هایی به معنای اعلام عمومی این موضوع است که عربستان موشکی که قادر به حمل کلاهک هسته‌ای‌ و آماده استفاده علیه ایران است، ‌به کار گیرد. عربستان با این اقدام، صریحا اعلام کرد که به سلاح هسته ای دست پیدا کرده و آماده استفاده از آن است.

** تکیه عربستان به پاکستان

صنعت نظامی عربستان به علت نداشتن نیروی متخصص و ماهر همواره وابسته بوده و چنین ضعفی، این کشور را برای تهیه 'آذوقه جنگی' و از جمله سلاح هسته ای متوسل به سایر کشورها از جمله پاکستان کرده است.

پیوند عربستان و پاکستان با هجوم ارتش اتحاد جماهیر شوروی به افغانستان و هراس از گسترش کمونیسم، شکل عمیقی به خود گرفت و سبب افزایش مراودات سیاسی، اقتصادی و نظامی دو کشور شد.

پاکستان از سال 1989 میلادی برخوردار از دانش هسته ای و مجهز به بمب اتمی است و به تایید منابع خبری، عربستان به عنوان متحد استراتژیک و ایدئولوژیک اسلام آباد، در سه دهه گذشته سرمایه گذاری های گسترده ای در پروژه های اتمی پاکستان کرده تا در صورت تمایل و در زمان دلخواه به بمب اتمی دسترسی پیدا کند.

روزنامه 'گاردین' در سال 2010 میلادی در گزارشی اعلام کرد، سازمان های اطلاعاتی غربی بر این باورند که پادشاهی سعودی حدود 60 درصد هزینه برنامه اتمی پاکستان را پرداخت کرده تا بتواند در صورت درخواست، به سرعت کلاهک های هسته ای را از این کشور خریداری کند.

شبکه خبری 'بی بی سی' نیز در سال 2014 میلادی در تحلیلی تصریح کرد، عربستان پول بمب های اتمی که از پاکستان خریده را هم پرداخته کرده و فقط انتقال آن به خاک خود باقی مانده است.

با این حال، به رغم نزدیکی و دوستی ریاض و اسلام آباد، به نظر می رسد، سیاست عربستان در چیدن همه تخم مرغ های هسته ای خود در سبد پاکستان جواب نداده است.

'سرتاج عزیز' مشاور وقت وزیر خارجه پاکستان اسفند سال 1395 در نشست منطقه‌ای که با موضوع اجرای قطعنامه 1540 شورای امنیت در اسلام آباد برگزار شد، بر تعهد پاکستان بر منع انتقال سلاح‌های هسته‌ای به بازیگران دولتی و غیردولتی تاکید کرد.

وی در این نشست گفت: پاکستان به عنوان یک دولت مسئول هسته‌ای به شراکتش با جامعه بین‌المللی برای ممانعت از دستیابی بازیگران غیردولتی به سلاح‌های هسته‌ای تداوم خواهد بخشید.

قطعنامه 1540 که از سوی شورای امنیت در سال 2004 به تصویب رسید، یکی از اسناد مهم در ساختار جهانی منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای است که هدف آن جلوگیری از دستیابی بازیگران غیردولتی به سلاح‌های کشتارجمعی از جمله سلاح‌های هسته‌ای است.

سرتاج عزیز افزود: دولت‌هایی که دارای قابلیت‌های پیشرفته اتمی هستند، باید به نحوی یکسان در کنترل صادرات سلاح‌های هسته‌ای مشارکت داشته باشند.

هرچند تب گمانه زنی ها در مورد خرید بمب اتمی از سوی عربستان از اسلام آباد با اظهارات این مقام پاکستانی اندکی فروکش کرد، اما هشدار واشنگتن نسبت به تمایل همپیمان منطقه ای خود را نباید از نظر دور داشت.

'جان کری' وزیر خارجه وقت آمریکا بهمن سال 1394 ضمن هشدار به عربستان در مورد تلاش برای دستیابی به بمب اتم گفت: اگر عربستان از پاکستان بمب اتم بخرد، باید منتظر تمام عواقب آن باشد.

به گزارش 'اکسپرس نیوز'، وی گفـت: یقیناً بمب اتمی نمی تواند باعث حفظ امنیت عربستان شود و رسیدن به آن نیز خیلی آسان نیست.

کری تصریح کرد: ریاض باید به این موضوع آگاه باشد که برای دستیابی به انرژی هسته ای باید مراحل قانونی آن را طی کند.

** تیغ در دست زنگی دیوانه

عربستان بر اساس گزارش موسسه بین المللی 'مطالعات صلح'، بودجه نظامی خود را با 9.2 درصد افزایش به 69 میلیاردلار رسانده و توانسته پس از آمریکا و چین، رتبه سوم جهانی هزینه های نظامی را به خود اختصاص دهد.

بواسطه پشت گرمی افزایش بودجه نظامی و بر طبق اعلام انجمن جهانی هسته ای، عربستان تصمیم دارد تا 25 سال آینده، 16 راکتور هسته ای بسازد.

گرچه به ادعای مقامات عربستان این تعداد راکتور با هدف تامین برق ساخته خواهد شد، اما وسوسه کاربردهای متفاوت از چنین نیروگاه هایی، می تواند حسرت دیرین سعودی ها را برای داشتن سلاح هسته ای برآورده سازد.

اکنون همه تلاش های عربستان معطوف به تحقق رویایی خود شده و هدف سفر 'محمد بن سلمان' ولیعهد سعودی به واشنگتن در اسفند سال گذشته، به گزارش روزنامه صهیونیستی 'هاآرتص'، درخواست ریاض از کاخ سفید برای دستیابی به توانمندی ساخت اتمی بوده است.

اما نکته ای که باید در تمنای عربستان در رسیدن به سلاح اتمی امعان نظر داشت، این است که چگونه کشوری که معاهده منع گسترش سلاح هسته ای را امضا کرده به خود اجازه می دهد، نهان و آشکار ایده بلندپروازانه آن هم مغایر با تعهدات بین المللی دنبال کند.

و اینکه آیا مراجع جهانی و سایر کشورها به استثنایی آمریکا و رژیم صهیونیستی که همواری عدم پایبندی خود را نسبت به پیمان های جهانی به رخ جهانیان کشیده اند، امکان چنین فرصتی را عربستان می دهند.

نکته مهمتر اینکه، عربستان سعودی طی چهار سال گذشته با حمله به یمن و کشتار مردم بی گناه و نابودی زیرساخت های این کشور فقیر، ماهیت و خوی خود را در بکارگیری سلاح و بمب های نامتعارف بیش از پیش به معرض دید و قضاوت جهانی قرار داده است.

منابع خبری چندی پیش از استفاده نظامیان سعودی از بمب های آغشته به 'اورانیوم ضعیف شده' در برخی مناطق از جمله 'فج عطان' در صنعا پایتخت یمن خبر دادند.

وجود مواد پرتوزا و خطرناک باقی مانده در محل، سازمان 'حاکمیت ملی' و انجمن 'سیاره زمین' را بر آن داشت با برپایی کنفرانسی در یمن، ضمن محکوم کردن اقدام سعودی، مانع از ورود افراد غیرنظامی به این مناطق شود.

بدون شک دستیابی عربستان به بمب اتمی در حالیکه برای اهداف جاه طلبانه خود، دست به هر جنایتی می زند، دادن تیغ به دست زنگی دیوانه است.

شاید یکی از بهترین پاسخ ها در قبال گفته عادل الجبیر درباره تلاش عربستان برای دستیابی به سلاح هسته ای، توئیت 'سامح عسکر' تحلیلگر مصری باشد، که خطاب به وی نوشت: 'ای کودک'، فناوری هسته‌ای برای آنهایی است که مستقل هستند نه نوکر، برای دانشمندان است نه نادان ها، برای صاحبان صنایع است نه مصرف کنندگان، برای خردمندان در عرصه دیپلماسی و ارتباطات است و نه از برای بی‌خردان در عرصه سیاست، همان هایی که کار عرب ها را به قرون وسطی کشانده اند.