چرا رئیس جمهور به قره باغ سفر کرده بود؟

سفر آیت الله رئیسی به قره باغ در حالی صورت می گرفت که جمهوری آذربایجان و ارمنستان بعد از آتش بس و واگذاری چندین روستای ارمنستان به آذربایجان، میزبان رئیس جمهور ایران بودند. آقای رئیسی در این سفر مجددا بر سیاست ایران مبنی بر تعلق قره باغ به جمهوری آذربایجان تاکید کرده بود. چه آنکه این اولین دیدار ابراهیم رئیسی و الهام علی‌اف بعد از حمله مسلحانه به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران بود. علاوه‌براین با توجه به اینکه به‌تازگی جنگ ارمنستان و آذربایجان در این منطقه تمام شده احداث پروژه‌های اقتصادی می‌تواند به اندازه قابل‌توجهی امکان تشدید تنش‌های مجدد در این مناطق و تداوم صلح را تقویت می کرد.

رابطه نزدیک جمهوری آذربایجان با اسرائیل و نگرانی از تلاش باکو برای برقراری ارتباط زمینی با نخجوان از طریق کریدور زنگزور، که ارتباط زمینی تهران و ایروان را قطع می‌کند، از جمله مواردی بود که در گذشته نیز روابط دو همسایه را پرتنش کرده بود. در همین راستا ایران چندین بار نگرانی خود را از حضور اسرائیل و فعالیت نظامی این کشور در خاک جمهوری آذربایجان اعلام کرد و آن را تهدیدی علیه خود دانسته بود.

اما آنچه انگیزه رئیس جمهور به این سفر را تقویت کرد، حضور الهام علی اف برای افتتاح سد آبی بود که قرار است به نماد همکاری دو کشور تبدیل شود. علی‌اف هم با تاکید بر اهمیت طرح‌های مشترک ایران و جمهوری آذربایجان، احداث این سد را نشانگر «دوستی دو کشور» دانست. به گفته مقام‌های کشورمان سد قیزقلعه‌سی که از آن به‌عنوان «بزرگترین پروژه آبی مشترک» دو کشور یاد شده است، توانایی تنظیم دو میلیارد مکعب آب در سال را دارد.

سد قیزقلعه‌سی متعلق به دو کشور ایران و آذربایجان است و دو کشور تقریبا به صورت ۵۰-۵۰ در احداث آن مشارکت داشته‌اند و ۷۴ هزار هکتار از اراضی کشاورزی منطقه و استان‌های آذربایجان شرقی و اردبیل از آن بهره‌مند خواهند شد.

توافقنامه همکاری مشترک در زمینه ادامه ساخت و بهره برداری مشترک از سدها و نیروگاه‌های خداآفرین و قیزقلعه سی حدود ۹ سال قبل امضا شد و در سال ۱۳۹۵ در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و امروز شاهد افزایش ذخیره سازی سد خداآفرین و اتمام سد قیزقلعه‌سی بودیم. تامین آب شبکه خداآفرین، تامین برق به میزان ۲۷۰ گیگاوات ساعت در سال و تنظیم آب سالیانه به میزان ۲ میلیارد مترمکعب برای ایران و جمهوری آذربایجان از جمله اهداف ساخت سد قیزقلعه‌سی به شمار می‌رود.

به دنبال بهره‌برداری از سد قیز قلعه سی حجم آب ذخیره شده در سد خداآفرین که در بالادست سد قیز قلعه سی قرار دارد از طریق کانال و شبکه پایاب به دشت‌های آذربایجان شرقی، اردبیل و جمهوری آذربایجان به میزان ۲ میلیارد متر مکعب در سال تزریق می شود و زمینه توسعه بخش‌های گردشگری، کشاورزی و نیز تولید انرژی برقابی فراهم خواهد شد.

ناظران سیاسی معتقدند احداث سد قیزقلعه یا هر اقدام اقتصادی دیگری در کنار ارس، تداوم وضعیت صلح بین جمهوری‌آذربایجان و ارمنستان را تقویت می‌کند و منجر به ایجاد آرامش در شمال ارس می‌شود که این امر هم به نفع جمهوری‌آذربایجان و ارمنستان است به این خاطر که آنها را در مسیر توسعه اقتصادی و دیگر تحولات مثبت قرار خواهد داد.

متاسفانه در این سفر، بالگرد حامل «سید ابراهیم رئیسی» رئیس‌جمهوری اسلامی ایران که برای افتتاح «سد مرزی «قیز قلعه‌سی» به آذربایجان شرقی سفر کرده بود، در مسیر بازگشت در «جنگل دیزمار» در محدوده عمومی بین ورزقان و جلفا استان آذربایجان شرقی دچار سانحه شد. رئیس‌جمهور، آیت‌الله آل هاشم امام جمعه تبریز، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه، مالک رحمتی استاندار آذربایجان شرقی و چند تن دیگر از همراهان از جمله سرنشینان این بالگرد بوده‌اند که همگی به شهادت رسیدند.