وقتی گوش ها پیر می شوند

بالا رفتن سن عوارض بسیاری بر جسم و روان افراد دارد و برخی از این عوارض زندگی فرد را مختل می‌کند.

یکی از این بیماری‌ها، پیرگوشی است که در پی آن فرد مبتلا قدرت شنوایی خود را از دست می‌دهد و متوجه صحبت‌های اطرافیان خود نمی‌شود که تاثیرات منفی بر روان بیماران می‌گذارد.

در این رابطه با دکتر عباس قنبریان متخصص گوش و حلق و بینی گفت‌وگو کردیم.

وی سال‌ها در دانشگاه علوم پزشکی تدریس کرده و بیش از 20 سال است در زمینه‌های درمان پلاستیک و انحراف بینی، سینوس، لوزه و تومورهای غدد بزاقی و گردن به مداوای بیماران پرداخته است.

وی عضو هیئت علمی دانشگاه در رشته ENT و پلاستیک بینی است.

آن چه در ادامه آمده دیدگاه‌های دکتر قنبریان در زمینه مشکلات مرتبط با پیرگوشی و استفاده از سمعک است.

ارتباط پیرگوشی با افزایش سن

دکتر قنبریان با اشاره به مراجعات فراوان سالمندان به متخصصان گوش و حلق و بینی گفت: شایع‌ترین بیماری در این رشته که در سنین سالمندی با آن درگیر هستیم، پیرگوشی است که آمار بسیار بالایی دارد.

پیرگوشی بیماری است که سلول‌های مویی گوش داخلی (حلزون) به تدریج حساسیت خود را از دست می‌دهد و در نتیجه گیرنده‌ها فعالیت لازم را ندارند و بیمار به تدریج دچار ضعف شنوایی می‌شود.

فرد مبتلا به پیرگوشی در خصوص شنیدن صداهای اطراف دچار مشکل می‌شود، به نوعی که صداها را به خوبی نمی‌شود و به دلیل آن که صداها را نمی‌شنود، قدرت برقراری ارتباط با دیگران را از دست می‌دهد و منزوی و گوشه‌گیر می‌شود.

متخصص گوش و حلق و بینی با تاکید بر این که در پیرگوشی معمولاً هر دو گوش با هم درگیر کم‌شنوایی می‌شوند گفت: این بیماری ناشی از افزایش سن است و اگر کم شنوایی درمان نشود بیمار دچار افسردگی هم می‌شود.

وی با اعلام این که پیرگوشی تا مرز ناشنوایی کامل پیش نمی‌رود گفت: این عارضه به تدریج اتفاق می‌افتد و تاثیرات روانی بدی دارد.

دلایل دیگر ابتلا به پیرگوشی

دکتر قنبریان مهم‌ترین دلیل پیرگوشی را ژنتیک اعلام کرد و گفت: هنگامی که با بسیاری از بیماران صحبت می‌کنیم متوجه می‌شویم که آن‌ها سابقه پیرگوشی را در خانواده داشته‌اند.

عوامل دیگری هم در این بیماری نقش دارد که مهم‌ترین آن‌ها، کشیدن سیگار است و به بیماران توصیه می‌کنیم که سیکار را ترک کنند.

وی علت بعدی پیرگوشی را تماس با سر و صداهای بالا دانست و گفت: معضلی که امروزه بسیار با آن درگیر هستیم، هدفون‌ها و هندزفری‌هایی است که روی گوش نصب می‌کنیم، هندزفری‌هایی که داخل گوش استفاده می‌کنیم یا بلندگوهایی که در مراسم عروسی‌ها و عزاداری‌ها نصب می‌شود که تمامی این موارد فوق‌العاده مخرب هستند. صدای بلندگوی داخل ماشین‌ها نیز تاثیرات بدی بر شنوایی دارد.

متخصص گوش و حلق و بینی با تاکید بر این که صدای بلند اثرات مخرب خود را روی گوش در همه سنین بر جای می‌گذارد گفت: البته جوانان هم درگیر تاثیرات منفی صدای بلند هستند، اما افراد سالمند بیشتر از این مساله رنج می‌برند.

وی استفاده از برخی داروهای خاص را در پیرگوشی مؤثر دانست و گفت: در سوال‌هایی که از بیماران پرسیده‌ایم، مشاهده می‌شود که فرد مبتلا به پیرگوشی از داروهایی مانند جنتامایسین در گذشته بسیار استفاده کرده است.

این قبیل داروها ازدوران کودکی بر شنوایی فرد تأثیر دارد و حتی در دوران جنینی نیز اگر مادر از این داروها استفاده کرده باشد، بر شنوایی جنین اثر می‌گذارد.

متخصص گوش و حلق و بینی یکی دیگر از دلایل پیرگوشی را مشکلات قلبی‌عروقی دانست و گفت: بیمارانی که مشکلات قلبی عروقی، فشار خون، تیروئید و دیابت دارند، رگ‌های خونی آنان درگیر می‌شود و مسیر عبور خون تنگ می‌شود که در خون رسانی به گوش اختلال به وجود می‌آید.

وی کمبود ویتامین‌ها را دلیل دیگر پیرگوشی اعلام کرد و گفت: امروزه کمتر با معضل کمبود ویتامین روبرو هستیم اما برای درمان پیرگوشی، به بیماران ویتامین می‌دهیم.

به صورت معمول ویتامین‌های گروه B را برای کسانی تجویز می‌کنیم که مبتلا به کاهش شنوایی هستند. البته ویتامین B را برای کسانی که مشکل خاصی هم ندارند، تجویز می‌کنیم چرا که خطری ندارد و می‌تواند نقش پیش‌گیرانه برای بسیاری از بیماری‌ها داشته باشد.

ضعف شنوایی فقط در یک گوش

وی با تاکید بر این که پیرگوشی در آقایان بیشتر دیده می‌شود گفت: به دلیل این که آقایان بیشتر در ارتباط با صدا هستند، بیشتر سیگار می‌کشند، بیشتر در فضای شلوغ بیرون خانه هستند و مشکلات قلبی‌عروقی آن‌ها بیشتر است، در نتیجه بیشتر به پیرگوشی مبتلا می‌شوند.

متخصص گوش و حلق و بینی گفت: این نکته مهم است که پیرگوشی عموماً در هر دو گوش به صورت یکسان اتفاق می‌افتد.

البته کمتر پیش می‌آید که فردی از یک گوش بیشتر استفاده کرده باشد یا شغلی مانند تلفنچی داشته باشد که ناچار به استفاده بیشتر از یک گوش باشد.

اما اگر فردی با کاهش شنوایی یک گوش روبرو باشد، این دیگر پیرگوشی نیست و باید بررسی شود تا مبادا فرد به تومور یا سرطان‌های مربوطه مبتلا شده باشد.

بنابراین به محض آن که شنوایی در یک گوش کمتر شده باشد، بررسی‌های شنوایی سنجی، MRI یا CT اسکن انجام می‌دهیم تا مطمئن شویم که بیماری خطرناکی فرد را تهدید نمی‌کند.

وی با تاکید بر این که باید مراقب باشیم فردی که با مشکل ضعف شنوایی در یک گوش روبرو است، نباید مانند بیماران پیرگوشی با آن‌ها رفتار کنیم گفت: این قبیل بیماران نیازمند معاینات دقیق‌تری هستند و خودشان هم باید حساس‌تر باشند.

عوارض پیرگوشی برای افراد

دکتر قنبریان افزود: در بسیاری از موارد شاهد هستیم که فرد مبتلا به پیرگوشی صداها را می‌شنود، اما نمی‌تواند بین کلمات تمایز قائل شود.

به عبارت بهتر بیمار اعلام می‌کند که صداها را می‌شنود اما متوجه مفهوم گوینده نمی‌شود. این بسیار مهم است زیرا برای بیمار، درک گفتار اطرافیان سخت می‌شود.

وی افزود: وقتی این قبیل بیماران را معاینه می‌کنیم، به ظاهر اتفاق خاصی در گوش آن‌ها نیفتاده است. پرده گوش، مجرا و استخوانچه‌های گوش میانی سالم است.

اما تنها جایی که درگیر می‌شود، قسمت حلزونی گوش است که سلول‌های مویی در آن جا قرار گرفته و حساسیت خود را از دست داده‌اند.

دکتر قنبریان در خصوص درمان این بیماران گفت: بیمارانی که به پزشک مراجعه می‌کنند و از کاهش شنوایی گلایه دارند، ابتدا برای شنوایی سنجی می‌فرستیم.

البته پیرگوشی بیشتر صداهای زیر را درگیر می‌کند و این افراد صداهای خانم‌ها را نمی‌شنوند. به عبارت بهتر تمام کسانی که دچار پیرگوشی هستند، با آقایان که صداهای بم دارند، بهتر ارتباط برقرار می‌کنند.

به همین دلیل است که بازنشستگان مرد در پارک‌ها دور هم می‌نشینند و به خوبی با هم صحبت می‌کنند، اما وقتی به خانه می‌آیند صدای خانم‌شان را خوب نمی‌شوند) به ویژه زمانی که خانم‌ها پول می‌خواهند که اصلاً نمی‌شنوند!).

راه درمان پیرگوشی

دکتر قنبریان راه درمان پیرگوشی را استفاده از سمعک دانست و گفت: پس از تست شنوایی سنجی، سمعک را معرفی می‌کنیم و به محض آن که بیمار سمعک را نصب کرد و صداها را بهتر شنید، احساس خوبی به او دست می‌دهد.

وی در خصوص مقاومت سالمندان در استفاده از سمعک گفت: افراد مبتلا به پیرگوشی باید از سمعک استفاده کنند زیرا در غیر این صورت، پس از مدتی توانایی حرف زدن را نیز از دست می‌دهند.

چرا که وقتی کلمات را به خوبی نمی‌شنوند، گفتارشان نیز با مشکل روبرو می‌شود.

عوارض عدم استفاده از سمعک

متخصص گوش و حلق و بینی با تاکید بر این که وقتی فردی به خوبی نمی‌شنود و قدرت حرف زدن خود را نیز از دست داد، از جمع گریزان می‌شود گفت: این هشدارها جدی است و مبتلایان به پیرگوشی باید مراقب باشند، زیرا یک‌باره متوجه می‌شوند که به مرور زمان افسرده شده‌اند بدون آنکه خطر آن را احساس کرده باشند.

وی با ابراز تأسف از این که فرهنگ استفاده از سمعک در کشور ما پایین است گفت: سمعک مانند استفاده از عینک نیست.

مردم به سادگی عینک را می‌پذیرند و به محض آن‌ که متوجه می‌شوند دچار ضعف بینایی هستند، از عینک استفاده می‌کنند، اما برای نصب سمعک احساس خوبی ندارند و گمان می‌کنند فرد استفاده کننده از سمعک، دچار عقب افتادگی است یا مشکل ذهنی دارد.

دکتر قنبریان به تشریح مشکلات استفاده از سمعک پرداخت و گفت: در بیشتر موارد، فرد استفاده کننده از سمعک با مشکلاتی روبرو می‌شود که او را در استفاده از سمعک دچار تردید می‌کند.

به عنوان مثال سمعک سوت می‌کشد، کیفیت صدای طبیعی را ندارد یا صداهای ناخوشایندی می‌شنوند که بر اثر صداهای بلند در سمعک ایجاد می‌شود، به همین دلیل بسیاری از افراد مبتلا به پیرگوشی برای استفاده از سمعک مقاومت می‌کنند، اما هیچکدام از این موارد دلیل خودداری از استفاده از سمعک نمی‌شود و به عنوان پزشک متخصص تاکید می‌کنم که مبتلایان به پیرگوشی حتماً از سمعک استفاده کنند.

برخی بیماری‌های مرتبط با پیرگوشی

متخصص گوش و حلق و بینی در خصوص علایم ابتلا به پیرگوشی گفت: این بیماری علامت خاصی ندارد و هرگاه که فرد احساس کرد صدای تلویزیون را به خوبی نمی‌شود یا در شنیدن صدای اطرافیان‌اش با مشکل روبرو شده و به او می‌گویند که تازگی‌ها به خوبی نمی‌شنود یا خود فرد در جمع خانواده دائم تکرار می‌کند که چه می‌گویید، در چنین موقعیت‌هایی زنگ خطر برای پیرگوشی به صدا درآمده است.

وی یکی دیگر از بیماری‌های مرتبط با پیرگوشی را وز وز گوش اعلام کرد و گفت: برخی از افراد با معضلی به نام وز وز گوش روبرو هستند و دائم گمان می‌کنند که در یکی از گوش‌های آن‌ها صدای بوق شنیده می‌شود.

این افراد مانند رانندگان ماشین‌های سنگین یا وسایط نقلیه عمومی همچون تاکسی که در محیط‌های پر سر و صدا در رفت و آمد هستند، با معضل صدای اضافی در گوش روبرو هستند.

این بیماری درمان خاصی ندارد و باید از دوران جوانی مراقب شنوایی گوش‌های‌مان باشیم و در معرض صداهای بلند و محیط‌های شلوغ قرار نگیریم.

مشکل وز وز گوش ناشی از این است که مویرگ‌های داخل گوش وقتی به خوبی کار نمی‌کنند، تولید صدای اضافه می‌کنند که پالس‌های عصبی تولید می‌کنند و برای مغز می‌فرستند.

این صداهای اضافی اگر در سنین بالا و در هر دو گوش باشد، درمان خاصی ندارد. البته داروهایی وجود دارد که از طریق کنترل مغز، این صداها را کاهش می‌دهد اما این بیماری را درمان نمی‌کند.

گاهی نیز آهنگ‌های ملایمی برای این بیماران تجویز می‌کنیم که با پخش آن‌ها صداها به اصطلاح "ماسک" شود و صدای داخل گوش را تحت‌تاثیر خود قرار دهد.

روش دیگر برای مقابله با وز وز گوش، نصب سمعک است که با این وسیله صدای اضافه گوش را ماسک می‌کنیم.

این در حالی است که بیمار مشکل کم‌شنوایی ندارد و سمعک صدای اضافه را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

وی در مورد سنین ابتلا به پیرگوشی گفت: افرادی که در سنین پایین‌تر از 50 سال دچار ضعف شنوایی می‌شوند را نمی‌توان بیمار مبتلا به پیرگوشی دانست.

البته مواردی داشته‌ایم که افرادی در سنین 30 سالگی نیز مبتلا به پیرگوشی شده‌اند، اما سن اصلی پیرگوشی از 50 سال به بالاست و بیشترین آمار مبتلایان در سنین 65 سالگی به بعد است که 35 - 40 درصد این افراد مبتلا به پیرگوشی هستند.

نقش تغذیه و ورزش

دکتر قنبریان با تاکید بر این که تغذیه نقش بسیار بالایی در مراقبت از گوش دارد گفت: استفاده از غذاهای کم‌نمک و کم‌چرب، استفاده از پروتئین و املاح مانند سبزی‌ها و میوه‌ها تاثیرات بسیار مثبتی در مراقبت از گوش دارد.

ورزش نیز مهم است و به بیماران توصیه می‌کنیم ورزش‌های مناسب سن‌شان انجام دهند.

به عبارت بهتر هر آن چه برای مراقبت از قلب و بیماری‌های عروقی انجام می‌شود، در مورد گوش نیز باید رعایت شود.

اثرات مخرب صداهای بلند

وی نسبت به تأثیر مخرب صداهای بلند بر گوش هشدار دارد و گفت: توصیه ما به تمام مردم این است که از حضور در مجالسی که با صدای بلند برگزار می‌شود، خودداری کنند و اگر هم در این مراسم حاضر می‌شوند از بلندگوها فاصله بگیرند.

بارها بیمارانی به ما مراجعه کرده و از ناراحتی گوش گلایه داشتند و هنگامی که در خصوص مکان‌هایی که به تازگی رفته‌اند، سؤال کردیم، متوجه می‌شویم که شب گذشته در مراسم عروسی یا عزاداری بوده‌اند و ساعت‌ها در معرض صدای بلندگو بوده‌اند.

نکاتی درباره سمعک‌ها

متخصص گوش و حلق و بینی در خصوص کسانی که سمعک‌های گران‌قیمت خریداری می‌کنند گفت: متاسفانه همه سمعک‌ها وارداتی است و در زمینه تولید سمعک در داخل کشور نتوانسته‌ایم اقدامی بکنیم.

وی با تاکید بر این که کیفیت سمعک ربطی به کشور تولیدکننده ندارد گفت: همه سمعک‌ها کار می‌کنند.

اکنون سمعک‌های آلمانی، سوییسی و برخی دیگر از کشورهای اروپایی و البته چینی وارد کشور شده که به خوبی کار می‌کنند.

دکتر قنبریان با ابراز تأسف از این که بسیاری از اقشار جامعه همچون بازنشستگان به دلیل آن که توان مالی مناسبی ندارند از سمعک استفاده نمی‌کنند گفت: قیمت سمعک بنا به کشور تولیدکننده قیمت‌های متفاوتی دارد و در موارد خاصی که کشور تولید کننده اسمی از خودش برجای گذاشته، قیمت‌ها به صورت وحشتناک بالا می‌رود که البته هیچ تفاوتی ندارد و تنها دلیل این گرانی، برندی است که کشور تولید کننده دارد.

البته بازنشستگان و کسانی که تحت پوشش برخی صندوق‌ها مانند سازمان تامین‌اجتماعی هستند باید بدانند که مبلغی به عنوان کمک هزینه خرید سمعک پراخت می‌شود.