۱۱ علامت هشداردهنده در دوران بارداری که نباید نادیده بگیرید

با این حال، ممکن است در موارد نادر عوارض خاصی را تجربه کنید. به همین دلیل، آشنایی با علائم هشدار‌دهنده ضروری است. علائمی که در این مقاله درباره‌ی آن‌ها صحبت می‌کنیم، هرگز نباید نادیده گرفته شوند و به مراجعه‌ی فوری به پزشک نیاز دارند.

مهم‌ترین مشکلات بارداری

در صورت مشاهده‌ی علائم زیر باید به پزشک مراجعه کنید تا از سلامت خود و فرزندتان مطمئن شوید:

۱. استفراغ شدید: علامت مهم بین هفته‌های ۴ تا ۲۰ بارداری

اغلب اوقات در دوران بارداری، تهوع صبحگاهی یک علامت آزاردهنده و در عین حال طبیعی است. اما اگر استفراغ به قدری شدید است که حتی نمی‌توانید مایعات بخورید یا حجم ادرارتان کاهش یافته است، باید بلافاصله به پزشک اطلاع دهید. چراکه این وضعیت به کم‌آبی شدید بدن منجر شده و سلامتی شما و فرزندتان را در معرض خطر قرار می‌دهد. همچنین می‌تواند نشانه‌ی این باشد که شما از استفراغ شدید بارداری (Hyperemesis gravidarum) رنج می‌برید؛ یعنی یک نوع تهوع شدید صبحگاهی دارید که می‌تواند در کل دوران بارداری ادامه داشته باشد.

علاوه بر این، اگر نتوانستید به مدت دو روز متوالی غذا بخورید، فکر می‌کنید دچار مسمومیت غذایی شده‌اید یا استفراغ با تب بالا همراه است، با پزشک تماس بگیرید. در این موارد، ممکن است لازم باشد برای دریافت مایعات داخل وریدی (IV) به بیمارستان بروید.

۲. خونریزی از واژن: نگرانی مهم در کل دوران بارداری

یکی از مشکلات بارداری که می‌تواند باعث ترس و نگرانی مادران شود، خونریزی است. خونریزی واژینال، به‌خصوص در سه‌ی ماهه‌ی اول، نسبتاً شایع است. در حقیقت، تقریباً ۲۵ درصد زنان در ۱۳ هفته‌ی اول بارداری لکه‌بینی یا خونریزی شدیدتر را تجربه می‌کنند. از این تعداد، بیش از نیمی از آن‌ها نوزادان کاملاً سالمی را به دنیا می‌آورند.

خونریزی در سه‌ی ماهه‌ی اول ممکن است نشانه‌ی سقط جنین باشد، به‌خصوص اگر با کرامپ و گرفتگی عضلات همراه باشد. از سایر علل شایع خونریزی در این زمان می‌توان به لانه‌گزینی تخمک در پوشش داخلی رحم اشاره کرد. پولیپ‌های خوش‌خیم دهانه‌ی‌ رحم هم که در زنان باردار و غیرباردار نسبتاً شایع هستند، ممکن است در بروز آن نقش داشته باشند. علت دیگر می‌تواند خونریزی از دهانه‌ی رحم باشد که در بعضی از زنان باردار دارای بافت‌های حساس پس از مقاربت رخ می‌دهد.

احتمالاً خونریزی در سه ماهه‌ی دوم یا سوم بارداری نگران‌کننده‌تر است. این علامت ممکن است زمانی رخ دهد که پلاگ مخاطی (Mucus plug) را از دست بدهید. این ماده که در طول بارداری تشکیل می‌شود، در دهانه‌ی رحم قرار گرفته و مجرای آن را مسدود می‌کند. از دست دادن پلاگ مخاطی نشان‌دهنده‌ی نزدیک بودن زمان زایمان است.

علاوه بر این، خونریزی در سه ماهه‌ی دوم یا سوم می‌تواند نشانه‌ی پارگی جفت یا سایر مشکلات بارداری باشد که باید با سونوگرافی تشخیص داده شوند. پس اگر در دوران بارداری متوجه‌ی خونریزی شدید، بهتر است بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.

۳. سردرد شدید: بزرگ‌ترین نگرانی بعد از هفته‌ی ۲۰ بارداری

اگر گاهی اوقات در حین بارداری سردرد می‌گیرید، احتمالاً مشکلی وجود ندارد. اما اگر سردردتان شدید و مداوم است یا با ضعف، سرگیجه و تاری دید همراه است، باید با پزشک خود تماس بگیرید. اگر احساس ضعف می‌کنید، یک مکان راحت برای نشستن پیدا کنید، سعی کنید کمی آب بنوشید (غالباً کم‌آبی علت بروز این علائم است) و به پهلوی چپ خود دراز بکشید.

ممکن است سردرد شدید در سه‌ی ماهه‌ی دوم و سوم نشانه‌ی یکی از مهم‌ترین مشکلات بارداری یعنی پره‌اکلامپسی باشد. پره‌اکلامپسی که با فشار خون بالا مشخص می‌شود، خون‌رسانی به جنین را کاهش می‌دهد و می‌تواند برای سلامت مادر خطرناک باشد. زنانی که سابقه‌ی خانوادگی پره‌اکلامپسی را دارند یا در بارداری‌های قبلی آن را تجربه کرده‌اند، به فشار خون بالا یا دیابت مبتلا هستند، از چاقی رنج می‌برند یا چندقلو باردار هستند، بیش از دیگران در معرض ابتلا به این مشکل قرار دارند. سایر علائم پره‌‌اکلامپسی عبارتند از:

• ورم بیش از حد پا، دست یا صورت

• درد شکم، به‌ویژه در سمت راست

• افزایش وزن سریع (یعنی ۴/۵ کیلوگرم طی چهار روز)

• تاری دید یا دیدن جرقه‌های نور

• درد شبیه‌ی آنفولانزا، بدون آبریزش بینی یا گلودرد

۴. درد شدید شکم: علامت مهم در ۱۲ هفته‌ی اول و چند هفته‌ی آخر بارداری

اگر قبل از هفته‌ی ۱۲ بارداری در یک سمت شکم کرامپ یا گرفتگی‌های شدید را تجربه کردید و هنوز سونوگرافی انجام نداده‌اید، باید به پزشک مراجعه کنید تا وضعیت شما از نظر حاملگی خارج رحمی بررسی شود. معمولاً درد شکم در اواخر بارداری طبیعی است، مگر اینکه با گذشت زمان بدتر شود، به‌طور مداوم ادامه داشته باشد یا با خونریزی همراه باشد. اگر در اواخر بارداری با درد شدید یا مکرر روبه‌رو شدید، به پزشک مراجعه کنید.

۵. لرز یا تب بالا: نگرانی مهم در چند هفته‌ی اول بارداری

در دوران بارداری، تب می‌تواند سلامت جنین را در معرض خطر قرار دهد. چراکه رشد و نموی آن به ثابت و مناسب بودن دمای بدن شما بستگی دارد (حدود ۳۷ تا ۳۹/۴ درجه‌ی فارنهایت). در اوایل بارداری، مختل شدن دمای بدن می‌تواند به سقط جنین منجر شود. در اواخر بارداری، دمای بالای بدن روی جنین تأثیر چندانی نمی‌گذارد، اما ممکن است نشانه‌ی عفونت یا مشکل دیگری باشد که باید پزشک از آن مطلع شود.

۶. ترشحات آبکی زیاد: بزرگ‌ترین نگرانی در هفته‌ی ۲۴ تا ۳۶ بارداری

اگر در اواخر دوران بارداری بسر می‌برید، احتمالاً وجود ترشحات به معنی پاره شدن کیسه‌ی آب است. اما اگر قبل از هفته‌ی ۳۷ بارداری ناگهان با فوران مایعات مواجه شدید، با پزشک خود تماس بگیرید. چراکه ممکن است نشانه‌ی زایمان زودرس باشد. با این حال نگران نباشید. ممکن است به دلیل ضربه‌ی شدید جنین به مثانه فقط مقداری ادرار از بدن شما خارج شده باشد.

۷. انقباضات: علامت مهم برای هفته‌ی ۲۴ تا ۳۶ بارداری

انقباضات هم از سایر علائم بالقوه‌ی زایمان زودرس محسوب می‌شوند. بنابراین اگر در هفته‌ی ۲۴ تا ۳۶ بارداری ناگهان آن‌ها را احساس کردید، با پزشک خود تماس بگیرید. اگرچه ممکن است این وضعیت به انقباضات براکستون هیکس بی‌ضرر (Braxton hicks) مرتبط باشد، اما لازم است برای اطمینان با پزشک خود مشورت کنید. انقباضات براکستون هیکس، انقباضاتی هستند که بدن را برای زایمان آماده می‌کنند، اما وقوع آن‌ها به معنی شروع فرآیند زایمان نیست.

۸. احساس درد در هنگام ادرار کردن: نگرانی مهم در هفته‌های ۶ تا ۲۴ بارداری

اگرچه در دوران بارداری تکرر ادرار یک شکایت رایج است، اما سوزش و درد هنگام تخلیه‌ی مثانه این‌گونه نیست. این علامت ممکن است نشانه‌ی یکی از مهم‌ترین مشکلات بارداری یعنی عفونت مثانه یا عفونت مجاری ادراری (UTI) باشد که درمان آن می‌تواند به پیشگیری از عوارضی مثل زایمان زودرس و تولد نوزاد کم‌وزن کمک کند. اگر این مشکل در طی چند روز یا چند هفته درمان نشود، عفونت ادراری به عفونت کلیه منجر می‌شود که با زایمان زودرس مرتبط است. بنابراین، بهتر است در مورد آن با پزشک مشورت کنید.

۹. خارش: علامت مهم در سه‌ی ماهه‌ی سوم

اگرچه خارش خفیف در دوران بارداری شایع است، اما خارش شدید می‌تواند نشان‌دهنده‌ی کلستاز بارداری (Cholestasis of pregnancy) باشد. کلستاز یک بیماری کبدی است که باید توسط پزشک مورد بررسی قرار گیرد. اگرچه این مشکل اغلب اوقات بی‌خطر است و با داروهای موضعی ضدخارش درمان می‌شود، اما در موارد شدید می‌تواند به زایمان زودرس منجر شود. به همین دلیل، یکی از مهم‌ترین علائم و مشکلات بارداری است که نباید نادیده گرفته شود.

۱۰. حرکت نکردن جنین: بزرگ‌ترین نگرانی در سه‌ی ماهه‌ی سوم

در اواخر بارداری می‌توانید با شمارش تعداد ضربات جنین شروع به پیگیری حرکات کودک‌تان کنید. بیشتر پزشکان توصیه می‌کنند که چند بار در روز وضعیت کودک در حال رشد خود را بررسی کنید. جنین باید در عرض ۱۰ دقیقه ۱۰ بار حرکت کند.

اگر هیچ حرکتی احساس نمی‌کنید، یک لیوان آبمیوه بنوشید و سپس به مدت نیم ساعت در یک اتاق ساکت به پهلوی چپ دراز بکشید. قندهای طبیعی قند خون جنین را افزایش می‌دهند و او را تحریک به حرکت کردن می‌کنند. اگر بعد از یک ثانیه تلاش هیچ حرکتی احساس نکردید یا دو ساعت بدون ۱۰ حرکت گذشت، حتماً با پزشک خود تماس بگیرید. معمولاً این وضعیت نشان‌دهنده‌ی مشکل خاصی نیست، اما احتمالاً پزشک تست استرس یا سونوگرافی انجام می‌دهد تا از سلامت جنین مطمئن شود.

عدم تحرک جنین می‌تواند نشانه‌ی الیگوهیدرآمنیوس (Oligohydramnios) یا کاهش مایع آمنیوتیک باشد. کاهش مایع آمنیوتیک حدود ۱۰ درصد از بارداری‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و معمولاً نوشیدن آب فراوان این مشکل را حل می‌کند. علاوه بر این، ممکن است الیگوهیدرآمنیوس به دلیل پارگی کیسه‌ی آمنیوتیک (کیسه‌ی آب)، اختلال عملکرد جفت یا به‌ندرت به دلیل نقص کلیه یا مثانه‌ی کودک (مایع آمنیوتیک در واقع ادرار کودک است) رخ دهد. در چنین مواردی، استراحت در بستر می‌تواند از دست دادن مایعات را به حداقل برساند.

با این حال، اگر بعد از هفته‌ی ۳۸ بارداری این مشکل را تجربه کنید، ممکن است پزشک زایمان را القاء کند تا از خطر فشرده شدن بند ناف و قطع خون‌رسانی به نوزاد جلوگیری کند. مایع آمنیوتیک به‌عنوان یک بالشتک برای بند ناف عمل می‌کند و مانع چروک شدن یا له شدن طناب حیاتی کودک می‌شود.

۱۱. درد ساق پا: علامت مهم در کل دوران بارداری

بارداری خطر لخته شدن خون در وریدهای عمقی پا را که به آن ترومبوز ورید عمقی (DVT) می‌گویند، ۶ برابر افزایش می‌دهد. تغییرات هورمونی احتمال لخته شدن خون را افزایش می‌دهند و فشار رحم در حال بزرگ شدن روی وریدها می‌تواند مانع گردش خون شده و به تجمع خون در پاها منجر شود. تشخیص DVT از کرامپ‌های معمولی پا در دوران بارداری دشوار است. با این حال وقتی علائم فقط در یک پا رخ می‌دهد و ناحیه‌ی درگیر قرمز، متورم، دردناک و گرم است، به DVT مبتلا شده‌اید.

متأسفانه DVT از آن دسته مشکلات بارداری است که گاهی اوقات خیلی بی‌سروصدا رخ می‌دهد. در چنین مواردی، ممکن است اولین علامت آمبولی ریه باشد، وضعیتی که یک قطعه از لخته‌ی خون جدا می‌شود و به ریه می‌رود. اگر احساس تنگی نفس، درد قفسه‌ی سینه یا تپش قلب دارید، با پزشک خود یا اورژانس (شماره‌ی ۱۱۵) تماس بگیرید.

زنانی که سن بالاتری دارند، اضافه وزن دارند، از نظر ژنتیکی مستعد لخته شدن خون هستند یا باید در بستر استراحت کنند، در معرض ابتلا به DVT قرار دارند. اگر پزشک به هر دلیلی به شما دستور داده باشد که استراحت کنید، ممکن است مصرف هپارین یا پوشیدن جوراب‌های فشاری را برای تقویت گردش خون توصیه کند.

در مورد سایر زنان، داشتن فعالیت بدنی و دریافت کافی مایعات می‌تواند به جلوگیری از لخته شدن خون کمک کند. بعد از زایمان هم خطر DVT همچنان بالا است و در این دوران هم باید فعالیت بدنی داشته باشید.

۵ علامت بارداری که نباید نگران آن‌ها باشید

اگرچه این ۵ علامت بی‌خطر هستند، اما باید پزشک را از وجود آن‌ها آگاه کنید. حتی اگر مشکل خاصی وجود نداشته باشد، پزشک شما باید بداند که چه اتفاقی در حال رخ دادن است.

خستگی

به دلیل رشد جنین، بسیاری از زنان در دوران بارداری بیشتر می‌خوابند و کمتر ورزش می‌کنند. سطح انرژی در دوران بارداری نوسان دارد و مهم است که مادران باردار به بدن خود گوش دهند و زمانی که احساس نیاز می‌کنند، استراحت کنند. اگر باردار هستید، نیاز نیست مثل قبل از بارداری کار کنید. به‌عنوان مثال، می‌توانید یک روز از پخت شام صرف‌نظر کرده و از بیرون غذا بگیرید یا دفعات شستن لباس‌ها را کاهش دهید. بدین ترتیب می‌توانید زمان بیشتری را به استراحت کردن اختصاص دهید.

رویاهای واضح یا کابوس

دیدن رویاهای بسیار واضح و حتی کابوس‌های ترسناک به دلیل بارداری کاملاً طبیعی است. بسیاری از زنان باردار افزایش خواب دیدن را گزارش می‌دهند. این رویاها که در سه‌ی ماهه‌ی سوم افزایش می‌یابند، طبیعی هستند و معمولاً پس از پایان بارداری فروکش می‌کنند.

یبوست

کند شدن حرکات عضلات روده در اثر هورمون‌های بارداری و فشار وارد کردن به روده‌ی مادر توسط جنین، یبوست را به یک شکایت رایج در دوران بارداری تبدیل می‌کند. آهن موجود در مکمل‌های دوران بارداری هم می‌تواند باعث یبوست شود. این مشکل در بیشتر زنان با افزایش مصرف فیبر، نوشیدن مایعات کافی و ورزش برطرف می‌شود. بعضی از نرم‌کننده‌های مدفوع که بدون نسخه به فروش می‌رسند، مفید و بی‌خطر هستند و می‌توانند یبوست را کاهش دهند.

گیجی یا فراموشی

زنان در دوران بارداری، به‌خصوص سه‌ی ماهه‌ی سوم، فراموشکارتر می‌شوند. اگرچه ممکن است گاهی اوقات فراموش کردن کلمات، قرار ملاقات‌ها یا وظایف آزاردهنده باشد، اما بخشی از فرآیند بارداری است. استرس بارداری و تولد نوزاد می‌تواند روی حافظه تأثیر بگذارد.

نوسانات خلقی

در دوران بارداری، الگوی خواب و عادات غذایی مادر تغییر می‌کند و این تغییرات روی وضعیت عاطفی او تأثیر می‌گذارد. احساس ترس، زودرنجی و دمدمی بودن در دوران بارداری کاملاً رایج است. اگرچه اغلب اوقات درباره‌ی این موضوع صحبت نمی‌شود، اما بارداری یک تجربه‌ی بسیار احساسی است و در طول این ۹ ماه افکار زیادی از ذهن فرد می‌گذرد. گاهی اوقات، احساسات مادر باردار ساعت به ساعت تغییر می‌کند و به سرعت از خوشحالی به غم و سپس به عصبانیت تبدیل می‌شود.

بسیاری از زنان باردار به این فکر می‌کنند که آیا می‌توانند مادر خوبی باشند یا خیر. مهم‌ترین چیز این است که بدانید این سؤال‌ها و ترس‌ها بخش طبیعی بارداری هستند، اما اگر احساس می‌کنید که مشکل جدی وجود دارد یا اگر در فکر آسیب رساندن به خود یا شخص دیگری هستید، قطعاً باید از پزشک کمک بگیرید.

کلام پایانی

بارداری می‌تواند با دردها و علائم عجیبی همراه باشد که بیشتر آن‌ها طبیعی هستند. اما اگر با علائمی مانند خونریزی شدید، درد شدید، تورم پا، افزایش وزن ناگهانی و سریع، تنگی نفس، درد قفسه‌ی سینه یا تب بالا مواجه شدید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. توجه به این علائم می‌تواند از مشکلات بارداری مانند زایمان زودرس جلوگیری و به حفظ سلامت مادر و جنین کمک کند.