چالش پرستاران در رعایت احتیاط مقابل عوامل عفونی

سازمان بهداشت جهانی با هدف کاهش خطر انتقال عوامل بیماری‌زا، اقدامات احتیاطی استاندارد را به‌عنوان اقدامی پایه، ساده، مؤثر و کارآمد در پیشگیری و کنترل عفونت‌های بیمارستانی تعریف کرده است. اقدامات احتیاطی استاندارد، اصول اساسی کنترل عفونت از راه رعایت اصول بهداشت دست، استفاده از تجهیزات حفاظت شخصی ازجمله دستکش، گان، عینک، ماسک، دفع ایمن وسایل تیز و برنده، انجام تزریقات ایمن و احتیاطات تنفسی هستند که از تماس مستقیم پاتوژن‌های بیماری‌زا با بیمار یا پرستار جلوگیری کرده و درنتیجه خطر انتقال عفونت را کاهش می‌دهند.

در حال حاضر، بنا بر گفته‌های متخصصان، عفونت‌های مرتبط با مراقبت‌های بهداشتی، بزرگ‌ترین عامل خطر برای بیماران و اعضای تیم مراقبت‌های بهداشتی-درمانی در نظام سلامت هستند. اعضای تیم درمان ازجمله پرستاران و پزشکان در کنار بیماران، در معرض عفونت‌هایی هستند که از راه‌های مختلفی در زمان حضور در مراکز بهداشتی-درمانی به آن‌ها منتقل می‌شوند. پرستاران برای پیشگیری و کنترل عفونت‌ها می‌توانند با رعایت اقدامات احتیاطی استاندارد، نقش مؤثری در پیشگیری و کنترل این گروه از بیماری‌ها ایفا کنند. به بیان دیگر، با تکیه بر رعایت اقدامات احتیاطی استاندارد، می‌توان زنجیره انتقال عفونت‌ها را شکست و با مراقبت‌های بهداشتی آن‌ها را کنترل کرد و کاهش داد.

این موضوع، دستمایه گروهی از پژوهشگران کشور از دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی و دانشگاه علوم پزشکی مشهد قرار گرفته تا در خصوص آن مطالعه‌ای را انجام دهند. در این مطالعه، چالش‌های پرستاران در رعایت احتیاطات استاندارد در برابر عوامل عفونی بیماری‌زا مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

آن‌ها بدین منظور، با جستجو در پایگاه‌های داده‌ای معتبر Science Direct، Web of Sciences، SID و PubMed و با استفاده از کلیدواژه‌های مرتبط ازجمله احتیاطات استاندارد، پایبندی، رعایت، کنترل عفونت، عفونت بیمارستانی، مخاطرات بیولوژیک، مخاطرات شغلی، پرستاران و بیماری‌های عفونی، اطلاعات مورد نیاز پژوهش مروری خود را جمع‌آوری کرده‌اند.

بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش، چالش‌های پرستاران در رعایت اقدامات احتیاطی استاندارد در برابر عوامل بیماری‌زا، در 6 گروه طبقه‌بندی می‌شوند.

به گفته فاطمه محمدنژاد استاد، محقق دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران و همکارانش، «این چالش‌ها شامل موارد زیر هستند: ۱) عدم دسترسی و کمبود منابع مورد نیاز رعایت احتیاطات استاندارد، ۲) بیماری‌های عفونی نوپدید، ۳) عدم سازگاری تجهیزات مورد نیاز رعایت احتیاطات استاندارد و عدم کارایی مناسب پرستاران حین استفاده از تجهیزات، ۴) دانش ناکافی در خصوص رعایت اقدامات احتیاطی استاندارد، ۵) نقش‌ها و مسئولیت‌های متعدد و زمان محدود و ۶) شکل‌گیری مخاطرات جدید به دنبال رعایت احتیاطات استاندارد».

آن‌ها می‌گویند: «با توجه به عوامل تأثیرگذار بر رعایت اقدامات احتیاطی استاندارد در میان پرستاران، به‌خصوص در شرایط متفاوت پاندمی بیماری‌های عفونی، لازم است سیاست‌گذاران، مسئولین و مدیران نظام سلامت، به‌ویژه مدیران پرستاری، در راستای تسهیل و برطرف کردن این عوامل شناخته‌شده، اقدام کرده و جهت ارتقای سلامت محیط کاری و ارتقای سلامت حرفه‌ای پرستاران، برنامه‌ریزی لازم جهت تأمین منابع و بستر مناسب و همچنین جهت اجرایی‌سازی این استانداردها را فراهم کنند».

این محققان بر اساس یافته‌های حاصل از پژوهش خود، پیشنهاد کرده‌اند که برای مطالعات آتی، آگاهی پرستاران در رابطه با رعایت احتیاطات استاندارد و تأثیرات آن‌ها بررسی شده و علل مؤثر بر رعایت چنین احتیاطاتی ارزیابی شوند.

یافته‌های پژوهشی فوق را «فصل‌نامه علوم پزشکی زانکو» وابسته به کمیته تحقیقات دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی کردستان منتشر کرده است.