افسردگی ناشی از کووید واقعی است

 به نقل از نیویورک تایمز یک بررسی در سال ۲۰۲۱ در آمریکا نشان داد که بیش از نیمی از بزرگسالان آمریکایی پس از عفونت کروناویروس علائم اختلال افسردگی عمده را بروز می‌دهند. خطر دچار شدن به این علائم و سایر اختلالات بهداشت روانی تا یک سال پس از بهبودی از عفونت کرونا در افراد همچنان بالا باقی می‌ماند.

چرا کروناویروس باعث افسردگی می‌شود

کارشناسان می‌گویند تعجب‌آور نیست که این پاندمی چنین اثر عمده‌ای بر سلامت روانی به جای می‌گذارد. نگرانی‌ها درباره سلامت، سوگواری از دست دادن عزیزان، انزوای اجتماعی و اختلال زندگی روزمره همگی عوامل برای ایجاد زجر روانی به خصوص در ابتدای پاندمی بودند. اما در مقایسه با افرادی که توانستند از دچار شدن به عفونت پرهیز کنند (هر چند تاثیرات زندگی سخت در طول پاندمی بر آنان وارد می‌آمد)، به نظر می‌رسد افرادی که دچار بیماری کووید-۱۹ شدند، مستعد دچار شدن به انواعی از مشکلات سلامت روانی باشند.

کارشناسان همچنین به اثرات مستقیم کروناویروس بر مغز اشاره می‌کنند که ممکن است در ایجاد افسردگی در برخی از افراد نقش داشته باشد و همچنین می‌تواند باعث سکته مغزی، اضطراب، اختلالات حافظه و اختلالات حسی شود. هر چند بسیاری از افرادی مبتلا به کووید-۱۹ بوده‌اند که هیج علائم عصب‌شناختی یا روانپزشکی هم بروز ندادند.

دانشمندان هنوز در آغاز درک این موضوع هستند که کروناویروس چگونه مغز را تغییر می‌دهد، اما پژوهش‌هایی دارد آغاز می‌شود که تا توضیح‌های احتمالی در این باره پیدا کنند. برای مثال، چند بررسی نشان داده‌اند که در برخی از افراد مبتلا به عفونت کروناویروس دستگاه ایمنی حالت بیش‌فعال پیدا می‌کند. این فعال شدن شدید دستگاه ایمنی می‌تواند به ایجاد التهاب در سراسر بدن از جمله مغز منتهی شود. همچنین شواهدی وجود دارد که سلول‌های اندوتلیالی پوشش درونی رگ‌های خونی در مغز در طول عفونت کرونا در بدن اختلال پیدا می‌کنند و ممکن است مجموعه‌ای از مواد زیانبار را آزاد کنند که بر کارکرد ذهنی اثر بگذارند.  سلول‌هایی به نام میکروگلیا که در شرایط معمول به عنوان خدمتکار عمل می‌کنند، ممکن است در برخی از افراد از کنترل خارج شوند و با سلول‌های عصبی یا نورون‌ها حمله کنند و به آنها آسیب برسانند.

بیماری کووید-۱۹ هم‌چنین ممکن است باعث شود تنوع باکتری‌ها و میکروب‌های سودمندی که در روده‌ها قرار دارند و اصطلاحا «میکروبیوم» نامیده می‌شوند، به هم بخورد. از آنجایی که معلوم شده است که این میکروب‌ها ناقل‌های عصبی مانند سروتونین و دوپامین تولید می‌کنند که در تنظیم خلق‌وخو تاثیر دارند، این تغییر ممکن است ریشه برخی از مشکلات روانی-عصبی باشد که در بیماران کووید-۱۹ رخ می‌دهد.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر افسردگی قرار دارند؟

یکی از بزرگترین عوامل خطرساز برای ایجاد افسردگی پس از کووید-۱۹ یا هر بیماری عمده دیگری – دچار بودن به یک اختلال سلامت روانی از قبل تشخیص داده شده است.افرادی که علائم شدید کووید-۱۹ دارند و کارشان به بستری در بیمارستان کشیده است، با احتمال بیشتری ممکن است دچار افسردگی شوند.

سازمان جهانی بهداشت تخمین می‌زند که افراد کم‌سن‌تر بیشتر در معرض خطر رفتارهای خودکشی و آسیب‌رسانی به خود پس از دچار شدن به کووید هستند.  زنان با احتمال بیشتری از مردان پس از دچار شدن به کووید اثرات بر سلامت روانی را گزارش می‌کنند. همچنین افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند آسم، سرطان و بیماری قلبی با احتمال بیشتری ممکن است پس از کووید-۱۹ علائم اختلالات روانی را بروز دهند.

بالاخر، افرادی که اختلال شدید خواب، انزوای اجتماعی یا تغییر قابل‌توجه در سایر رفتارها مانند مصرف مفرط الکل یا داروهای تجویزشده را تجربه می‌کنند، پس از دچار شدن به علائم جسمی کووید-۱۹ برطرف می‌شوند، با احتمال بیشتری ممکن است با افسردگی مواجه شوند. به طور کلی وجود عوامل تنش‌زای اضافی در همراهی با کووید-۱۹ می‌تواند احتمال بروز علائم افسردگی را در افراد افزایش دهد.

چه هنگامی افسردگی بالینی بروز می‌کند

هنگامی که در مرحله حاد یک عفونت ویروسی مانند کووید-۱۹ هستید، طبیعی است که احساس خستگی و ناخوشی کنید و خلق‌وخویتان هم افت کند. اما اگر این احساس فرسودگی و ناراحتی برای بیش از دو تا شش هفته ادامه پیدا کند، با فعالیت‌های روزمره تداخل کند یا بر روابط با دیگران اثر منفی بگذارد، ممکن است افسردگی بالینی یا افسردگی عمده رخ داده باشد.

برخی از افراد دچار افسردگی بالینی ممکن است غم و اندوه شدید، تحریک‌پذیری، تغییرات اشتها و وزن، اشکال در تفکر یا تمرکز، احساس گناه شدید، بی‌ارزشی یا نومیدی را تجربه کنند. افراد مبتلا به افسردگی شدید ممکن است به طور مرتب به مرگ فکر کنند یا افکار خودکشی پیدا کنند.

چطور افسردگی پس از کووید را درمان کنیم

اگر نگران هستید که خودت یا یکی از نزدیکانتان پس از عفونت کووید دچار افسردگی شده است، حتما باید با متخصصان سلامت روانی مشورت کنید. البته ممکن است همه افراد نیاز به ویزیت فوری روانپزشکی نداشته باشند و کمک گرفتن ابتدایی از پزشک عمومی برایشان کافی باشد، اما مهمترین مسئله این است که در چنین مواردی هر چه زودتر کمک بخواهید.

افسردگی بالینی بیماری نیست که خودتان به تنهایی بتوانید از عهده آن برآیید. مراجعه به منابع آنلاین، تست‌های غربالگری خودتشخیصی یا مصرف مکمل‌هایی که ادعا می‌شود ضدالتهاب هستند یا میکروبیوم روده را ترمیم می‌کنند، ممکن است اغواکننده باشند. اما هیچکدام از این مداخله‌ها قابل‌اعتماد نیستند یا شواهد محکمی در تایید اثربخشی‌شان وجود ندارد.

البته داشتن یک رژیم غذایی سالم حاوی مواد مغذی و خواب خوب شبانه و کنار گذاشتن مصرف الکل و داروهای روانگردان ایده‌های خوبی هستند و ممکن است تا حدی اثرات مثبتی بر سلامت روانی شما بگذارند.

پژوهش‌ها نشان می‌دهند که ورزش و مراقبه هم می‌توانند به بهبود روانی در برخی از افراد کمک کنند. اما اگر این تغییرات رفتاری به شما کمک نمی‌کند مراجعه به یک متخصص برای تجویز دارو یا روان‌درمانی ضروری است. با توجه به اینکه خدمات پزشکی از راه دور نیز در دوران کرونا توسعه یافته‌اند، در صورتی که در محل زندگی‌تان متخصصان بهداشت روانی وجود ندارند، می‌توانید از این خدمات پزشکی از راه دور استفاده کنید.

هنوز روشن نیست که چه مدت طول می‌کشد تا علائم افسردگی پس از کووید برطرف شودد. بسیاری از افراد پس از یک دوره مختصر درمان بهبود پیدا می‌کنند. برخی از افراد ممکن است دچار عود علائم افسردگی شوند و علائمشان به طور متناوب بهتر و بدتر شود و نیاز به درمان‌های متفاوتی داشته باشند.