بهترین ماسک برای مقابله با آلودگی هوا چییست؟

مهدی خاتونی، فوق تخصص بیماری‌های ریوی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در برنامه ضربان شبکه سلامت سیما با تاکید بر اینکه کودکان، سالمندان و مادران باردار در خطر آسیب‌های بیشتری نسبت به آلودگی هوا قرار دارند، گفت: این روزها با افزایش میزان آلودگی هوا و تشدید بیماری های زمینه ای، تعداد بیماران مراجعه کننده به کلینیک های تخصصی تنفسی و بیمارستان ها افزایش یافته است.

وی در پاسخ به این سوال که در روزهای اخیر با افزایش میزان آلودگی هوا، چه بیمارانی بیشتر تحت آسیب‌های جسمی قرار گرفته اند؟، گفت: بیماران مزمن تنفسی با بروز حملات تنگی نفس و عود بیماری زمینه ای، بیشتر به بیمارستان‌ها مراجعه میکنند، با توجه به وجود بیماری های ویروسی مانند: کرونا و آنفولانزا که وجود دارند، بروز آسیب های ناشی از آلودگی هوا نیز، مزید بر علت شده است.

وی در پاسخ به این سوال که آیا در روزهای آلودگی هوا، احتمال ابتلا به بیماری‌های ویروسی بیشتر می‌شود؟، گفت: ماهیت بیماری های ویروسی به صورتی است که وقتی مستقیم با ذرات معلق در هوا و ویروس های در گردش جامعه مواجه می شود، ایجاد یک چرخه معیوب می‌ کند و هر زمان که شاخص آلودگی هوا بالا میرود، شیوع بیماری های ویروسی نیز بیشتر می شود.

خاتمی گفت: اجزای اصلی آلودگی هوا، یک سری مواد، ریزگرد و گازهایی هستند مانند:NO2، SO2، اوزون و یک سری اسیدها به شکل ذرات استنشاقی( آئروسل) مانند: اسید سولفوریک که، ذرات معلق در هوا هستند، که بعضی ها در سیستم مجاری فوقانی تنفسی رسوب می کنند و بعضی دیگر، از این مسیر عبور می‌کنند و به سیستم تحتانی تنفسی میرسند و بسته به اینکه کدام ناحیه از سیستم تنفسی را تحت تاثیر قرار دهند، علائم بالینی متفاوتی ایجاد خواهند کرد.

فوق تخصص بیماری‌های تنفسی ادامه داد: این مواد اسیدی و گازها، بیمار را دچار تحریک مجاری تنفسی، مانند: سرفه و تنگی نفس می‌کنند.

وی مژک ها را یک سد دفاعی در برابر این نوع آلودگی‌ها دانست و گفت: آلودگی ها، این مژک ها را از کار می اندازند، وقتی این سد دفاعی بدن که از مژک های بینی شروع می شوند و تا داخل ریه ها ادامه دارند، از کار بیافتند، کارآیی طبیعی خود را از دست می‌دهند و منجر به این می شوند، که این مواد مضر به راحتی وارد بدن شوند و فرد را دچار علائمی مانند: تنگی نفس، سرفه، خارش بدن، سوزش چشم و...، گردانند، که این علایم با تشدید بیماری زمینه ای فرد و با احتمال بستری در بیمارستان، همراه خواهد بود.

کارشناس برنامه در پاسخ به این سوال که ماسک‌ها تا چه اندازه ما را در برابر آلودگی هوا، محافظت می‌کنند؟،گفت: ماسک ساده جراحی تا حدود ۴۰ الی ۵۰ درصد، قدرت فیلتر مواد آلوده را دارد و از ورود این مواد به بدن و سیستم تنفسی جلوگیری می‌کند. اگر بخواهیم از ورود درصد بیشتری از این مواد جلوگیری کنیم، باید از ماسکهای N95 وFFP2 وFFP3 که بر حسب تکنولوژی ساخت و نانو فیلترهای به کار رفته در آنها می‌توانند، تا ۹۰ درصد از ورود ذرات آلوده و ریزگردها به سیستم تنفسی جلوگیری کنند، استفاده کرد.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در پاسخ به این سوال که گروه های حساس چه کسانی هستند؟، گفت: کودکان، افراد سالمند و خانم های باردار و همچنین افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن و طولانی مدت، مانند: بیماری‌های مزمن تنفسی، قلبی، کبدی، کلیوی، بیماری هایی که سالیان سال فرد را درگیر کرده اند، جمعیتی هستند که در معرض آسیب بیشتر قرار دارند.

وی در پاسخ به این سؤال که هنگام آلودگی هوا، آیا محیط های بسته امن هستند؟،گفت: با وجود تبادلات هوایی ، محیط های بسته هم، کاملاً پاک و مصون نخواهند بود و ذرات ریز، از کوچک ترین منافذ وارد محیط های بسته می‌شوند. در این خصوص بحث غلظت مواد آلاینده در بدن و سیستم تنفسی مطرح است، به طوری که با قرار گرفتن در محیط باز، میزان ورود مواد آلاینده به بدن، طی فعالیت های عادی و ورزشی، متفاوت خواهد بود.وی یادآور شد: مطمئنا غلظت آلودگی در منزل کمتر از محیط باز خواهد بود و آسیب کمتری به بدن وارد می شود.

خاتونی در پاسخ به این سوال که استفاده از دستگاه ‌ای تصفیه هوا، تا چه حد تبلیغاتی و تا چه حد علمی است؟، گفت:تصفیه کننده های خانگی، درصدی از آلاینده ها را فیلتر می‌کنند، اما بعضی از مواد آلاینده، قطر های ریزی دارند و از فیلتر این دستگاه‌ها خارج می شوند و وارد دستگاه تنفس افراد می‌شوند.

وی افزود: این دیدگاه علمی نیست که با استفاده از دستگاه تصفیه هوا، از شر تمام ذرات آلاینده در امان خواهیم بود، البته استفاده از آنها کاملاً بی اثر نیست و درصدی از مواد آلاینده را جذب می‌کند و تا حدودی اثرات مفید دارد، اما به اندازه تبلیغاتی که برای آنها انجام میشود، کارساز نخواهد بود.

این استاد بیماری‌های ریوی درباره اینکهدارو و یا ویتامین خاصی برای بهبود وضعیت در این شرایط وجود دارد؟، گفت: داروی خاصی برای رفع این معضل وجود ندارد، اما می‌توان با استفاده از مواد طبیعی که در تقویت سیستم ایمنی بدن موثرند، مانند: سبزیجات و میوه جات تازه، لبنیات به خصوص لبنیات کم چرب و همچنین مصرف مایعات فراوان، تا حدودی سیستم ایمنی را تقویت کرد.

وی افزود: کلسیم موجود در لبنیات، میزان جذب سرب ناشی از آلاینده‌های محیطی را کم میکند. دارو ها اغلب جنبه های تجارتی دارند و اساس علمی در مصرف آنها، وجود ندارد.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: طبق تحقیقاتی که در ایران و دیگر کشورها انجام شده است، به این نتیجه رسیده‌اند: که سیگار و دخانیات و همچنین آلودگی‌های صنعتی و آلاینده های محیطی ( استنشاق هوای آلوده و همچنین استنشاق گاز حاصل از سوخت های فسیلی، مانند: سوخت فضولات خشک شده حیوانات در منازل روستایی، یا استفاده از تنور های خانگی برای پخت و پز) به طور چشمگیری آمار سرطان‌ها به خصوص بدخیمی های تنفسی را افزایش داده است.