در صورت مواجهه با حمله صرع چه کنیم؟

بر اساس اعلام گروه آموزش و ارتقای سلامت معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران، صرع فقط تشنج نیست؛ بلکه یکی از علل تشنج است. اما تا اسم صرع به میان می‌آید همه به یاد حملۀ صرع می‌افتند و این تصویر در ذهنشان نقش می‌بندد که «فردی ناگهان کنترلش را از دست می‌دهد، روی زمین می‌افتد و دست‌وپایش را بی‌اختیار به این‌سو و آن‌سو پرتاب می‌کند» اما در حقیقت این نشانه‌ها، فقط مربوط به یک نوع از انواع بیماری صرع است. به اعتقاد برخی از متخصصان مغز و اعصاب، صرع بیماری نیست بلکه نشانه‌ای از یک بیماری است که به ما می‌گوید بخشی از مغز، کارش را به‌درستی انجام نمی‌دهد.

وقتی مغز کارش را درست انجام می‌دهد، یک‌رشته از امواج الکتریکی مانند جریان الکتریسیته در مسیر اعصاب مغزی به جریان درمی‌آید. زمانی که در مسیر این امواج، جرقه‌ای نابجا به وجود بیاید فرد دچار تشنج می‌شود. درواقع مکان بروز این جرقه است که تعیین می‌کند ما با چه نوع تشنجی روبرو هستیم. دقت کنید که هر تشنجی لزوماً به معنای صرع نیست و تشنج ممکن است به دلایلی مثل تب، افت قند خون، کمبود اکسیژن و ... نیز رخ دهد.

اگرچه وراثت در بروز صرع بی‌تأثیر نیست، اما عوامل دیگری نیز در بروز آن مؤثرند. ضربه‌هایی که در دوران بارداری به جنین وارد می‌شود، فشار سر جنین به هنگام زایمان و حتی بعضی عفونت‌های زایمانی می‌توانند منجر به بروز صرع در بدو تولد شوند. پس از تولد نیز تصادف، ضربه‌های مغزی و برخی از عفونت‌ها شایع‌ترین علت‌های ابتلا به این بیماری هستند. خوشبختانه این بیماری یکی از قابل‌کنترل‌ترین بیماری‌های عصبی است که داروهای بسیاری برای کنترل و درمانش شناخته و معرفی‌شده است. پس از درمان دارویی، معمولاً در ۷۰ درصد موارد حملات صرع به‌طور کامل کنترل می‌شوند، در ۱۰ درصد موارد شدت و تناوب حملات کاهش می‌یابد و تنها در ۲۰ درصد موارد حمله‌ها کنترل نمی‌شوند.

اگر با فردی مبتلا به صرعی مواجه شدید که دچار حمله صرع شده است، اقدامات زیر را انجام دهید:

- نترسید؛ داد و فریاد راه نیندازید بلکه با خونسردی کامل به فردی که دچار تشنج شده نزدیک شوید.

- اشیای خطرناک را از دسترس او دور کنید.

- یقه لباسش را بازکنید تا گردنش آزاد شود. سپس در صورت امکان سر یا شانه او را به یک‌طرف بچرخانید.

- از ریختن آب بر روی صورت بیمار یا گرفتن دست و پای او در هنگام تشنج خودداری کنید.

- اگر حمله در مدتی کوتاه‌تر از پنج دقیقه به پایان رسید، مدتی او را به حال خودش بگذارید و بعد به او بگویید که احتمالاً علت تشنجش درست مصرف نکردن داروهاست و بهتر است با پزشکش تماس بگیرد.

- اگر حمله بیش از پنج دقیقه طول کشید یا دومرتبه پشت سر هم تکرار شد و اگر در فاصله دو تشنج، بیمار به هوش نیامد ممکن است صرع، از نوع مقاوم باشد که معمولاً خطرناک‌تر است و در این مواقع باید فورا بیمار را به پزشک رساند.

- اگر تشنج فرد همراه با تب بود به‌احتمال خیلی زیاد، دلیل تشنج، صرع نیست و باید تب فرد را با پاشویه پایین آورد و او را هرچه سریع‌تر به پزشک رساند.

همچنین به کودکان یاد بدهیم اگر کسی در حضور آنان دچار تشنج شد این اقدامات را انجام دهند:

- یک بالش زیر سرش بگذارند و به او اطمینان بدهند که کنارش هستند.

- از فرد بزرگ‌تری بخواهند به او کمک کند.

- منتظر بمانند تا تشنجش تمام‌شده و طول مدت تشنج او را حساب کنند.

- بعد از اتمام تشنج، به‌آرامی او را به پهلو بچرخانند و کنارش بمانند تا اگر کمک خواست کمکش کنند.