مصرف گوشت دام مرده چه بلایی سر ما می آورد؟

دکتر حمیدرضا خدایی استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، در گفت و گویی، در مورد خطرات بهداشتی مصرف گوشت دام مرده یا گوشت دامی که به صورت غیربهداشتی ذبح شده است، گفت:« بیش از 800 بیماری مشترک بین انسان و دام وجود دارد که برخی از آنها قبل کشتار دام قابل شناسایی است .چون این بیماری ها دارای علائم بالینی است پس از ذبح ، دیگر تشخیص بیماری از طریق گوشت لاشه؛ بسیار سخت و گاهی غیرممکن است.»

وی در ادامه با ذکر مثالی گفت:« به عنوان مثال بیماری بروسلوز یا تب مالت که خیلی راحت از فرآورده های دامی و یا در اثر تماس با دام منتقل می شود را می توان از طریق آزمایش های سرولوژیک یا توسط دامپزشکان ماهر و از روی علایم بالینی دام تشخیص داد ولی اگر این دام به صورت غیربهداشتی ذبح شود و وارد بازار شود ما دیگر نمی توانیم از روی گوشت و لاشه ی آن تشخیص دهیم که دام دچار این بیماری بوده است.»

وی تاکید کرد:« در کشتارگاه ها در دو مرحله بازرسی گوشت توسط دامپزشکان متخصص انجام می گیرد. یک مرحله قبل از کشتار دام است که مربوط به معاینه دام است و اگر علایم بالینی بیماری هایی مثل هاری، بیماری کزاز، بروسلوز و بیماری مخوف تب کریمه کنگو در دام وجود داشته باشد توسط دامپزشک شناسایی می شود و این گوشت ها را از چرخه کشتار حذف می کنند. بنابراین و اساسا این گوشت های آلوده به دست مصرف کننده نمی رسد. کوتاه سخن اینکه خطرات بهداشتی دامی که به صورت غیربهداشتی ذبح شده؛ انتقال این بیماری ها است که ما نمی توانیم در لاشه دام شناسایی کنیم ولی در دام قبل از ذبح قابل شناسایی است.»

وی در ادامه گفت:«مرحله دوم بازرسی دام ها، بعد از کشتار دام است. بعضی از بیماری ها باعث بروز ضایعاتی در دام می شود به عنوان مثال در بیماری سل ضایعاتی را در قسمت های مختلف لاشه دام ممکن است ببینیم حتی برخی از بیماری های انگلی که قابل انتقال است روی لاشه قابل شناسایی است و بعد از این مرحله و بازرسی کامل و اطمینان از سلامت گوشت است که مهر دامپزشکی و کشتارگاه را بر روی لاشه دام می زنند و گوشت وارد بازار می شود. بنابراین خیلی واضح بگویم خطرات بهداشتی مصرف گوشت غیربهداشتی این خواهد بود که برخی از بیماری ها که فقط در دام زنده قابل شناسایی است و در لاشه قابل شناسایی نیست می تواند خیلی راحت به افراد منتقل شود.»

دکتر خدایی افزود:« نکته مهم دیگر که در کشتارگاه ها موقع کشتار دام به آن توجه می شود، رعایت دوره پاکسازی دام است به این معنی که برخی از دام ها که بیماری ای داشتند و آنتی بیوتیک مصرف کردند و یا ممکن به دام هورمون تزریق کرده باشند را برای مدت 72 ساعت و یا بیشتر قرنطینه می کنند و سپس کشتار انجام می شود تا مبادا اثرات آنتی بیوتیک و هورمون در گوشت دام باقی بماند و به مصرف کننده منتقل شود. اما در دام هایی که به صورت غیر اصولی ذبح می شوند این مسئله رعایت نمی شود و اگر دام آنتی بیوتیک مصرف کرده باشد براحتی به مصرف کننده گوشت های غیربهداشتی منتقل می شود.»

وی در پاسخ به سوال خبرنگار سلامت نیوز درباره اینکه آیا مصرف گوشت دام مرده یا دامی که به صورت غیربهداشتی ذبح شده است می تواند باعث مرگ مصرف کننده شود، گفت:« این برمی گردد به اینکه لاشه دام مرده به چه عارضه یا باکتری یا ویروسی آلوده بوده که به دست مصرف کننده رسیده است. اگر دام به بیماری های انگلی مبتلا بوده مثل کیست هیداتیک این ممکن است باعث مرگ مصرف کننده شود اما بسیار نادر است که چنین اتفاقی بیفتد ولی برخی از بیماری های زئونوز(بیماری های مشترک بین انسان و دام) خطر مرگ و میر را به دنبال دارند ولی میزان شیوع آنها بسیار کم است. به عنوان مثال در سال 1402 ما حتی دامپزشکی داشتیم که متاسفانه بر اثر بیماری تب کریمه کنگو فوت شده است و این بیماری از دام انتقال پیدا کرده است.»

وی در ادامه گفت:« بنابراین پاسخ دقیق این سوال این است که در مواردی مرگ مصرف کننده بر اثر مصرف گوشت دام مرده یا گوشت دامی که غیربهداشتی ذبح شده امکانپذیراست ما باید توجه داشته باشیم به طور کلی گوشت ، شیر و تخم مرغ یک محیط بسیار خوب برای رشد باکتری ها هستند بنابراین اگر یک دام را به صورت غیراصولی ذبح کنیم و بعد هم لاشه و گوشت را مدت ها در شرایط غیربهداشتی نگهداری کنیم مشخصا به واسطه پروتئین بالایی که گوشت دارد محل خیلی خوبی برای رشد باکتری ها است و این خطر دوم استفاده از گوشت آلوده است. به عبارتی ممکن است دام در زمان ذبح بیماری نداشته باشد، اما نگهداری غیر بهداشتی لاشه موجب رشد باکتری هایی در گوشت می شود که احتمال مسمومیت های خطرناک را به دنبال دارد.»

دکتر خدایی در توضیح بیشتر افزود:« گوشتی که از طریق ذبح غیربهداشتی به دست می آید بالقوه دو خطر انتقالی را دارد خطر اول این است که ممکن است خود دام آلوده باشد و چون دامپزشک بر این گوشت ها نظارت نکرده است گوشت آلوده به دست مصرف کننده برسد، خطر دیگر این است که دام را در مکان غیربهداشتی و به روش غیربهداشتی ذبح کرده اند و گوشت را مدتی بدون اینکه در شرایط بهداشتی نگهداری کنند در محیطی نگه داشته اند که باکتری ها و سایر میکروارگانیسم ها در آن رشد کرده است؛ یعنی پس از کشتار، آلودگی به گوشت اضافه شده است و این دومین خطری است که می تواند این نوع گوشت ها برای مصرف کننده داشته باشند.»

وی گفت:« واقعیت این است که ما هم نمی توانیم تخمین بزنیم این نوع گوشت ها چه مدت در شرایط غیربهداشتی نگهداری شده است بنابراین باید به این نکته توجه کنیم تاکید می کنم اینکه آیا این گوشت ها می تواند باعث مرگ افراد شود احتمالش وجود دارد ولی چنین نیست که تمام این گوشت ها باعث مرگ افراد شود چون گوشت را ابتدا حرارت می دهیم ، طبخ می کنیم و سپس مصرف می کنیم و این از تعداد میکروارگانیسم ها می کاهد.»

دکتر خدایی در پاسخ به اینکه آیا تشخیص گوشت دام مرده از گوشت های بهداشتی امکانپذیر است، گفت:« واقعیت این است که با چشم این کار قابل تشخیص نیست و بسیار مشکل است و این نوع گوشت ها قابل تشخیص از گوشت سالم نیستند به همین دلیل در ابتدا اشاره کردم بازرسی های دامپزشکان اول بر روی دام زنده صورت می گیرد و کشتار می شود و بعد از آن بر روی گوشت دام بازرسی هایی را انجام می دهیم. بنابراین اینکه دو نوع گوشت را بخواهیم تشخیص دهیم کدام یک ذبح بهداشتی داشته و کدام یک نداشته با چشم قابل تشخیص نیست و قاعدتا با آزمایش های بیوشیمیایی، سم شناسی و توسط آزمایشگاه های مجهز این تشخیص امکانپذیر است.البته مصرف کننده هم در صورت مشاهده تغییر رنگ گوشت، بوی نامطبوع ،حالت لزجی و ... نباید چنین گوشتی را مصرف کند.»

وی درپایان با اظهار تاسف از شنیدن اخبار مصرف چنین گوشت هایی گفت:« فروش گوشت دام های مرده به مردم مسبوق به سابقه است و در گذشته هم چنین مواردی را داشته ایم و متاسفانه با توجه به اینکه سرانه مصرف گوشت در کشورمان به دلیل گرانی بسیار پایین آمده است ممکن است سودجویان خیلی راحت دست به فروش گوشت دام مرده با قیمت پایین به مردم بزنند و این احتمال وجود دارد یک خانواده 4، 5 نفره مجبور است برای تامین پروتئین خانواده به خرید گوشت های ارزان قیمتی که از آلوده بودن آنها بی خبر است دست بزند و البته وظیفه ی ما هم اطلاع رسانی و آگاهی بخشی در خصوص مضرات جبران ناپذیر مصرف چنین گوشت هایی است.»