سقط جنین و چیزهایی که باید درباره آن بدانید

قبل از هر چیز باید بدانید که سقط‌جنین شایع بوده و تقریباً ۱۰ تا ۱۵ درصد از بارداری‌ها به سقط‌جنین ختم می‌شوند. ۵۰ درصد از موارد سقط‌جنین ناشی از ناهنجاری‌های کروموزومی یا مشکلاتی در لانه‌گزینی نطفه یا جنین هستند. اکثر سقط‌جنین‌ها در عرض سه ماه اول بارداری (۱۲ هفته اول) اتفاق می‌افتند. سقط‌جنین فرایندی است که می‌تواند برای مادر بسیار دردناک باشد، چه از نظر فیزیکی و چه از جهت هیجانی و روحی.

سقط‌جنین می‌تواند از یکی دو روز تا یکی دو هفته طول بکشد. در ادامه به مواردی اشاره می‌کنیم که اگر علائم سقط‌جنین را دارید یا به‌تازگی سقط‌جنین کرده‌اید لازم است بدانید.

خونریزی در بارداری لزوماً به معنی سقط‌جنین نیست

سقط‌جنین به هر دلیلی که اتفاق بیفتد می‌تواند تبعات گسترده‌ای داشته باشد. علاوه بر گرفتگی‌های شکم و دفع بافت (جفت و ساک بارداری) از طریق واژن، یکی از معمول‌ترین علائم سقط‌جنین خونریزی واژینال است. اما خونریزی در اوایل بارداری همیشه هم به معنی سقط‌جنین نیست.

تنها راه اینکه متوجه شوید آیا خونریزی که دارید نشانه سقط‌جنین است یا نه این است که پزشکتان وضعیت شما را ارزیابی کند. اگر پزشک تشخیص بدهد که در آستانه سقط‌جنین هستید، مهم است که مشخص شود چه اندازه خونریزی دارید.

اگر هر ساعت و دو ساعت متوالی دو پد بهداشتی‌تان کاملاً غرق در خون بشود باید فوراً پزشکتان را خبر کنید. این می‌تواند علامت هموراژ باشد و احتمالاً نیاز به اتساع و کورتاژ (D و C) جهت توقف خونریزی خواهید داشت.

اگر خونریزی‌تان در این حد سنگین نیست؛ اما نگران این هستید که خونریزی‌تان طولانی شده، مثلاً بیشتر از دو یا سه روز خونریزی دارید، بهتر است به پزشکتان مراجعه کنید.

تشخیص ممکن است تا یک هفته طول بکشد

گاهی پزشک می‌تواند پیش از اینکه علائم سقط‌جنین خود را نشان بدهند، سقط‌جنین را تشخیص دهد. طی اوایل بارداری پزشک از تست‌های گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) استفاده می‌کند تا هورمون بارداری hCG را در خون شما بررسی کند. اگر در سه ماه اول، سطح hCG خون شما هر دو تا سه روز دوبرابر نشود متأسفانه یکی از علائم بارز سقط‌جنینی است که به‌زودی رخ خواهد داد.

حتی اگر علائم سقط‌جنین را داشته باشید، پزشک نمی‌تواند در یک روز، حادثه سقط‌جنین را تأیید کند.

ممکن است لازم باشد دو روز دو آزمایش خون بدهید تا بالا و پایین شدن سطح hCG خونتان بررسی شود. پزشکتان ممکن است معاینه لگن و سونوگرافی انجام بدهد تا مشخص شود آیا بارداری‌تان به‌درستی پیش می‌رود یا نه.

همیشه هم به اتاق اورژانس نیاز نیست

در سه‌ماهه اول بارداری، پزشک هیچ کاری نمی‌تواند انجام بدهد تا جلوی سقط‌جنینی را که فرایند آن شروع شده است بگیرد و شاید تشخیص سقط‌جنین فوراً انجام نشود.

در موارد زیر باید فوراً به اورژانس مراجعه کنید:

. بارداری خارج از رحمی

. خونریزی زیاد (در عرض کمتر از یک ساعت پد بهداشتی‌تان کاملاً خون می‌شود)

. شکم‌درد شدید

بارداری خارج از رحمی همیشه هم یک موقعیت اورژانسی نیست

بارداری خارج از رحمی زمانی است که جنین در جایی خارج از رحم لانه‌گزینی می‌کند. این بارداری‌ها ارزشی ندارند ادامه‌دار نیستند و اگر به‌موقع درمان نشوند، خطری جدی برای مادر محسوب می‌شوند. هر چند بارداری خارج از رحمی چیزی است که وضعیت اورژانسی ایجاد می‌کند (چون پارگی که رخ می‌دهد می‌تواند کشنده باشد)، اما تشخیص به‌موقع و درمان فوری می‌تواند ریسک پارگی و خونریزی داخلی را کاهش دهد.

روش‌های درمانی برای بارداری خارج از رحمی شامل عمل جراحی یا دارو جهت پایان بارداری می‌شود. همچنین اگر به نظر برسد بارداری خارج از رحمی به طور طبیعی روبه‌پایان است پزشک سطح hCG را کنترل خواهد کرد.

این احتمال وجود دارد که سقط‌جنین بدون علامت باشد

گاهی رشد جنین متوقف می‌شود؛ اما در ظاهر هیچ علامتی از سقط‌جنین وجود ندارد. به این حالت سقط فراموش شده می‌گویند.

در سقط فراموش شده، ازدست‌رفتن بارداری معمولاً تصادفاً و طی سونوگرافی روتین یا وقتی که ضربان قلب جنین با داپلر شنیده نمی‌شود، کشف می‌شود و این اتفاق معمولاً در شروع سه‌ماهه دوم بارداری روی می‌دهد.

وقتی سقط فراموش شده تشخیص داده شد، راه‌های درمانی می‌توانند این گزینه‌ها باشند: سقط‌جنین طبیعی که یعنی منتظر می‌مانید تا علائم شروع شوند و بافت جنین خودبه‌خود دفع شود. یا مصرف دارو جهت سرعت دادن به فرایند سقط یا عمل جراحی اتساع و کورتاژ.

سقط‌جنین می‌تواند چندین روز طول بکشد

برخلاف تصور خیلی از افراد، سقط‌جنین در سه‌ماهه اول بارداری به‌یک‌باره اتفاق نمی‌افتد. زمانی که علائم فیزیکی سقط‌جنین ظاهر می‌شوند، معمولاً جنین دیگر جان خود را ازدست‌داده است که گاهی بیشتر از یک هفته از مرگ جنین می‌گذرد. خونریزی سقط‌جنین ممکن است با لکه بینی خفیف شروع شده و تدریجاً سنگین شود و در عرض دو سه روز به لخته‌های خون تبدیل شود. ممکن است تا دو هفته خونریزی ادامه داشته باشد که البته در تمام طول این مدت نباید خونریزی سنگین بماند.

به‌طورکلی نمی‌توان گفت فرایند سقط‌جنین دقیقاً چقدر طول می‌کشد و این مدت‌زمان برای هر کسی متفاوت است؛ چون بستگی به فاکتورهای متعددی دارد، مثلاً سن بارداری.

یا به‌عنوان‌مثال، در یک سناریو یک فرد باردار ممکن است یکی دو ساعت بعد از تشخیص شروع به خونریزی کند یا ممکن است فرایند سقط‌جنین بعد از چند هفته هنوز ظاهر نشوند با اینکه هیچ بارداری موفق و زنده‌ای وجود ندارد.

تحقیقات نشان می‌دهد بیشترین احتمال این است که شروع و پایان خونریزی در عرض دو هفته بعد از تشخیص سقط‌جنین اتفاق بیفتد.

لازم به یادآوری است که بعد از سقط‌جنین ممکن است فرد قادر به مدیریت و کنترل دارویی یا جراحی سقط‌جنین نباشد (مثلاً با اتساع و کورتاژ) و همین مسئله بر طول مدت علائم اثر می‌گذارد. مثلاً بعد از عمل اتساع و کورتاژ برای کنترل سقط‌جنین، ممکن است بیمار خونریزی سبکی داشته باشد؛ اما خونریزی سنگین یا شکم‌درد وجود نخواهد داشت. در صورت وجود این علائم باید فوراً پزشک را مطلع کنید.

گرفتگی شکم طبیعی است

شکم‌درد و گرفتگی‌های شدید در سقط‌جنین لزوماً به این معنی نیستند که چیزی غیرطبیعی پیش می‌رود. خیلی از افراد، سقط‌جنین در اوایل بارداری را مثل یک پریود سنگین توصیف می‌کنند. برای عده‌ای اما سقط‌جنین فراتر از صرفاً شکم‌درد است. ممکن است کمردرد خفیف تا شدید هم وجود داشته باشد که انجام کارهای روزمره را مختل می‌کند.

بارداری بعد از سقط‌جنین متفاوت است

نمی‌توان پیش‌بینی کرد بعد از یک سقط‌جنین، بارداری مجدد کی می‌تواند اتفاق بیفتد؛ اما در مورد خیلی از افراد، امکان بارداری خیلی زود بعد از سقط‌جنین وجود دارد. در برخی از افراد در عرض تنها دو هفته بعد از سقط‌جنین، تخمک‌گذاری ادامه پیدا می‌کند و در عده‌ای ممکن است سه ماه طول بکشد تا سیکل قاعدگی و تخمک‌گذاری دوباره نرمال شود. به‌طورکلی بهتر است تا زمانی که برای بارداری مجدد آماده نشده‌اید، از بارداری جلوگیری کنید.

بعد از سقط‌جنین معمولاً خیلی زود می‌توانید دوباره باردار شوید

خیلی از پزشکان توصیه می‌کنند بعد از سقط‌جنین چند ماه برای بارداری مجدد صبر کنید. اما هیچ دلیل فیزیولوژیکی برای به تأخیرانداختن بارداری بعد از سقط‌جنین وجود ندارد. در واقع پژوهش‌ها نشان می‌دهد احتمال باردارشدن طی یک یا دو ماه اول بعد از سقط‌جنین بیشتر هم هست.

دلایل سقط‌جنین همیشه هم آشکار نیست

مطالعات نشان می‌دهد نزدیک به ۵۰ درصد از موارد سقط‌جنین ناشی از ناهنجاری‌های کروموزومی هستند. اما دلیل سقط‌جنین همیشه هم مشخص نیست. گاهی سؤال‌های زیادی در مورد سقط‌جنین وجود دارد که نمی‌توان به همه آنها پاسخ داد و پذیرش این مسئله می‌تواند سخت باشد.

در نهایت این که

ذکر این نکته ضروری است که علاوه بر علائم فیزیکی سقط جنین، مانند خونریزی واژینال، تجربه ناراحتی عاطفی نیز رایج است. اگر سقط‌جنین را تجربه می‌کنید، به جای اینکه افکار و احساسات خود را مخفی کنید، از پزشک خود برای معرفی یک درمانگر کمک بگیرید. صحبت خصوصی با سایر افرادی که تجربه مشابهی داشته‌اند یا کمک گرفتن از یک متخصص که تجربه کار با افرادی که سقط‌جنین داشته‌اند می‌تواند به شما کمک کند تا با این فقدان دلخراش کنار بیایید و کمتر احساس تنهایی کنید. به یاد داشته باشید که باید با خودتان مهربان باشید و زمان، مکان و لطفی را که از نظر جسمی و احساسی برای بهبود نیاز دارید به خودتان هدیه بدهید.