کدئین و ایبوپروفن، ترکیبی مرگبار

آژانس دارویی اروپا (EMA) در مورد خطرات استفاده طولانی مدت از داروهای حاوی ایبوپروفن و کدئین هشدار داده است. کمیته ارزیابی خطر دارویی (PRAC) آن آژانس در سپتامبر هشدار داد که مصرف مشترک هر دو ماده فعال (کدئین و ایبوپروفن) که برای درمان درد استفاده می‌شود می‌تواند باعث مضرات جدی از جمله مرگ شود به ویژه زمانی که برای دوره‌های طولانی با دوزهای بالاتر از توصیه شده مصرف شوند.

آژانس دارویی اروپا اعلام کرد که در ماه‌های اخیر اخباری مبنی بر مرگ‌های متعدد مربوط به کدئین با ترکیبات ایبوپروفن دریافت کرده است اگرچه به گفته آژانس اسپانیایی داروها و محصولات بهداشتی (AEMPS) هیچ یک از این موارد در اسپانیا ثبت نشده اند. داروهای درمانی که در آن از ترکیب ایبوپروفن و کدئین استفاده می‌شوند تنها با ارائه نسخه در داروخانه‌های اسپانیا قابل خریداری هستند.

ایبوپروفن یک داروی ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID) است که برای درمان دردهای خفیف و متوسط و سایر بیماری‌ها استفاده می‌شود. کدئین یک افیون خفیف در نظر گرفته می‌شود که می‌تواند برای درد با شدت کمتر نیز استفاده شود. استفاده ترکیبی از هر دو ماده فعال از لحاظ نظری یک مزیت است: از آنجایی که سازوکار اثر آن دو متفاوت از یکدیگر می‌باشند استفاده از هر دو اثر درمانی بیشتری دارد و امکان مقابله با درد متوسط را بدون توسل به مواد افیونی قوی‌تر فراهم می‌سازد.

استفاده از این داروها تنها برای دوره‌های زمانی کوتاه مدت قابل توجیه است، زیرا استفاده طولانی مدت از آن علاوه بر مواردی که اکنون توسط آژانس دارویی اروپا گزارش شده عوارض جانبی زیادی به همراه خواهد داشت. کدئین باعث یبوست مداوم می‌شود و ایبوپروفن تاثیر شدیدی بر سیستم گوارشی دارد.

"ماریا آنجلس کانوس" رئیس واحد مدیریت درد در بیمارستان لافه در والنسیا می‌گوید که اگر درد مزمن شود گزینه‌های درمانی موثر و مطمئن تری وجود دارند.

بر اساس داده‌های وزارت بهداشت اسپانیا ترکیب ایبوپروفن و کدئین دهمین نوع مخدر پرمصرف در اسپانیا است و ۱.۱۷ درصد از کل مصرف این نوع دارو را تشکیل می‌دهد. طبق داده‌ها دوزهای روزانه تعریف شده (DDD) به ازای هر هزار نفر در روز ۰.۰۸۳ است. در اسپانیا مصرف دارو در روندی نزولی قرار دارد: از سال ۲۰۱۱ میلادی زمانی که ۰.۲۹۱۵ بود ۷۱ درصد کاهش یافته است.

در مقیاس درمان درد، ترکیب ایبوپروفن و کدئین سطح سوم خواهد بود. اولین سطح برای پاراستامول و نولوتیل است (به عنوان متامیزول در اسپانیا شناخته می‌شود). در دومین سطح داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی قرار دارند و برای دردهای شدیدتر از انواع دیگر مواد افیونی استفاده می‌شود. با این وجود، همان گونه که آژانس دارویی اروپا اشاره کرده ترکیب ایبوپروفن و کدئین برای درمان‌های طولانی مدت گزینه خوبی نیست.

در سطح ایبوپروفن و کدئین با آن مواد با ترکیب‌های دیگری مانند ترامادول و پاراستامول جایگزین شده‌اند. آژانس دارویی اروپا هشدار داد که استفاده طولانی مدت از کدئین با ایبوپروفن می‌تواند به دلیل خاصیت اعتیادآور این مواده مخدر منجر به اعتیاد شود. این به نوبه خود خطر عوارض جانبی خطرناک را افزایش می‌دهد.

کمیته ارزیابی خطر دارویی در این باره هشدار داده است:"کمیته چندین مورد از ایجاد سموم کلیوی، گوارشی و متابولیک را که در ارتباط با موارد سوء مصرف و وابستگی به کدئین با ترکیبات ایبوپروفن گزارش شده را بررسی کرده و برخی از آن موارد کشنده بوده اند".

کمیته ارزیابی خطر دارویی به این نتیجه رسید زمانی که کدئین همراه با ایبوپروفن با دوزهای بالاتر از دوز توصیه شده یا برای مدت طولانی مصرف شود می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند و مانع از خروج اسیدها از خون به ادرار شود (اسیدوز توبولار کلیوی، یک سندرم بالینی است که در آن کلیه قادر به خلاص شدن از اسید کافی، نگه داشتن پایه کافی یا هر دو نیست). اختلال در عملکرد کلیه هم چنین می‌تواند باعث سطوح بسیار پایین پتاسیم در خون شود.

آژانس دارویی اروپا هشدار داد که داروهای حاوی کدئین با ایبوپروفن وجود دارند که بدون نسخه در اتحادیه اروپا در دسترس هستند. اطلاعات محصول برای این داروهای ترکیبی اکنون باید به روز رسانی شوند تا هشدار آژانس دارویی اروپا را در بر گیرند فرآیندی که پیش آغاز شده است، اما ممکن است برای تکمیل چندین هفته به طول بیانجامد.

به گفته یک منبع از آژانس اسپانیایی داروها و محصولات بهداشتی اقدامات اضافی‌تر مانند حذف کدئین با ترکیبات ایبوپروفن ضروری نیستند.