تیروئید پس از زایمان: علائم، علل و درمان!

‌می‌دانیم که بارداری و زایمان می‌تواند اثرات قابل‌توجهی بر بدن بگذارد. هر چند نسبتاً کمتر پیش می‌آید؛ اما گاهی زایمان می‌تواند بر عملکرد غده تیروئید اثر بگذارد.

تیروئید غده‌ای پروانه‌ای شکل در جلوی گردن است که هورمون‌های تیروئید را تولید می‌کند. این هورمون‌ها در سوخت‌وساز بدن و خیلی از اعضای آن نقش دارند و باعث عملکرد درست آن‌ها می‌شوند.

گاهی تغییراتی طی بارداری باعث می‌شود غده تیروئید، هورمون تیروئید خیلی کم یا خیلی زیاد تولید کند که به این عارضه التهاب تیروئید بعد از زایمان می‌گویند.

اگر تشخیص داده شود که دچار التهاب تیروئید بعد از زایمان شده‌اید یا مشکوک به این عارضه باشید، احتمالاً سؤال‌های زیادی در ذهنتان ایجاد می‌شود. در این مطلب به سؤال‌ها و نگرانی‌های شما در این مورد پاسخ می‌دهیم، و اینکه این عارضه چقدر طول می‌کشد، علائمش چیست، چگونه باید درست تشخیص داده شود و چه راه‌های درمانی برای آن وجود دارد.

التهاب تیروئید بعد از زایمان دقیقاً چیست؟

التهاب تیروئید بعد از زایمان اختلالی در غده تیروئید است که تقریباً ۵ درصد از خانم‌ها بعد از زایمان به آن دچار می‌شوند. در این عارضه دوره‌هایی از میزان بالای هورمون تیروئید (پرکاری تیروئید) و دوره‌هایی از میزان پایین هورمون تیروئید (کم‌کاری تیروئید) وجود دارد. این اختلال معمولاً با پُرکاری تیروئید شروع می‌شود و سپس کم‌کاری تیروئید را به دنبال دارد.

متخصصین هنوز دقیقاً نمی‌دانند علت چنین اتفاقی چیست؛ اما این عارضه با آنتی‌بادی‌های خودایمنی مرتبط است که بر غده تیروئید اثر می‌گذارند. التهاب تیروئید بعد از زایمان معمولاً یک اختلال خودایمنی موقتی در افرادی است که آنتی‌بادی‌های تیروئیدی پراکسیداز (TPO) دارند و این آنتی‌بادی‌ها طی بارداری فعال شده‌اند. شاید در مورد تفاوت بین التهاب تیروئید بعد از زایمان و دیگر اختلالات تیروئید مثل بیماری هاشیموتو تردید داشته باشید؛ اما این دو یکی نیستند.

التهاب تیروئید با هاشیموتو متفاوت است؛ التهاب تیروئید بعد از زایمان باعث التهاب می‌شود و به‌طورکلی این التهاب مخرب نیست. اما در هاشیموتو، غده تیروئید به‌تدریج و در نهایت توسط آنتی‌بادی‌های ضدتیروئید تخریب شده و منجر به کم‌کاری تیروئید می‌شود.

شاید این سؤال برایتان مطرح شود که التهاب تیروئید بعد از زایمان چقدر طول می‌کشد تا خوب شود. خوب است بدانید این عارضه معمولاً موقتی است و در بیشتر افراد در عرض یک سال برطرف می‌شود.. فاز پرکاری تیروئید در عرض ۱ تا ۴ ماه بعد از زایمان به وجود می‌آید و چیزی بین ۱ تا ۳ ماه طول می‌کشد.. فاز کم‌کاری تیروئید در عرض ۴ تا ۸ ماه بعد از زایمان به وجود می‌آید و می‌تواند بین ۹ تا ۱۲ ماه طول بکشد.

در بیشتر افراد علائم تقریباً یک سال بعد از زایمان برطرف می‌شود؛ اما در ۲۰ درصد موارد علائم کم‌کاری تیروئید بیشتر تداوم دارد.

علائم

علائم التهاب تیروئید بعد از زایمان می‌تواند برای هر کسی متفاوت باشد و ممکن است بسته به اینکه فرد در کدام فاز این عارضه قرار دارد علائم می‌توانند کم شدت یا پُرشدت باشند.

افراد معمولاً طی فاز دوم التهاب تیروئید بعد از زایمان، علائم قابل‌توجه‌تری دارند و طی فاز اول یعنی پرکاری تیروئید علائم خفیف‌ترند.. علائم فاز اول یا پرکاری تیروئید شامل تندی ضربان قلب، حساسیت‌پذیری، اضطراب، کاهش وزن و خستگی می‌شود.. علائم فاز دوم یا کم‌کاری تیروئید شامل خستگی، افسردگی، افزایش وزن، خشکی پوست، مشکل در تمرکز و یبوست می‌شود.

آیا التهاب تیروئید بعد از زایمان می‌تواند باعث افسردگی شود؟

پاسخ کوتاه مثبت است. مشکلات تیروئید به‌طورکلی می‌توانند باعث تغییرات خلقی مثل اضطراب، عصبی شدن و علائم افسردگی شوند.

افسردگی و اضطراب می‌توانند با اختلالات تیروئید بعد از زایمان مرتبط باشند، از جمله مشکل در تمرکز، خستگی و تغییرات متابولیکی مرتبط با اختلال در سطح هورمون تیروئید.

اما چیزی که هنوز کاملاً مشخص نیست، ارتباط بین التهاب تیروئید بعد از زایمان و افسردگی پس از زایمان است که یک اختلال خلقی جدی بوده و یک‌هفتم موارد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و با علائمی مثل احساس مداوم اندوه، خستگی و بی‌رمقی، احساس گناه و مشکلات خواب و تمرکز همراه است.

عده‌ای باور دارند التهاب تیروئید بعد از زایمان ممکن است ریسک افسردگی پس از زایمان را افزایش دهد. اما این ارتباط در مطالعات بالینی هرگز ثابت نشده است.

هر چند هیچ مطالعه‌ای ارتباط این دو عارضه را به طور واضح نشان نداده است؛ اما هر بیماری که دوره بعد از زایمان را سپری می‌کند و علائم افسردگی را دارد، باید از جهت اختلال تیروئید نیز غربالگری شود.

علت‌ها و ریسک فاکتور‌ها

هر کسی ممکن است بعد از زایمان به التهاب تیروئید دچار شود؛ اما افرادی که آنتی‌بادی‌های تیروئید را دارند (یکی از علامت‌های بیماری خودایمنی) بیشتر احتمال دارد دچار این عارضه شوند و هر چه سطح آنتی‌بادی‌ها بالاتر باشد، ریسک ابتلا به این عارضه نیز بیشتر خواهد بود.

سایر ریسک فاکتور‌ها برای التهاب تیروئید پس از زایمان:. داشتن یک اختلال خودایمنی متفاوت مثل دیابت نوع اول. داشتن سابقه دیگر اختلالات تیروئید. داشتن سابقه التهاب تیروئید پس از زایمان در گذشته. داشتن سابقه خانوادگی اختلالات تیروئید

التهاب تیروئید پس از زایمان چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اگر علائم التهاب تیروئید پس از زایمان را دارید یا اگر دارای ریسک فاکتوری از ابتلا به این عارضه هستید، پزشک شما آزمایشاتی تجویز خواهد کرد.

اگر ریسک بالایی داشته باشید، احتمالاً یک‌بار سه ماه پس از زایمان و یک‌بار دیگر شش ماه پس از زایمان باید آزمایش بدهید. اگر علائم این عارضه را دارید باید زودتر آزمایش بدهید.

التهاب تیروئید پس از زایمان با کمک یک آزمایش خون و بررسی سطح هورمون‌های تیروئید (T ۳ و T ۴) و هورمون‌های محرک تیروئید (TSH) تشخیص داده می‌شود.

درمان

چگونگی درمان التهاب تیروئید پس از زایمان بستگی به این دارد که بیمار در چه فازی به سر می‌برد. اولین فاز که فاز پرکاری تیروئید است اغلب بدون علائم خاصی می‌گذرد؛ اما گاهی ممکن است علائم خفیفی وجود داشته باشد. اگر تپش قلب داشته باشید معمولاً با مهارکننده‌های بتا درمان می‌شود.

وقتی در فاز کم‌کاری تیروئید هستید معمولاً علائم قابل‌توجه‌تری دارید، مثلاً افزایش وزن، خستگی و افسردگی. در این زمان بیمار نیاز به درمان با هورمون جایگزین دارد.

درمان کم‌کاری تیروئید در افرادی که دچار التهاب تیروئید پس از زایمان هستند، با دارویی به نام لووتیروکسین که هورمونی جایگزین است انجام می‌شود.

بعد از یک سال مصرف لووتیروکسین، معمولاً می‌توانید کم‌کم مصرف این دارو را قطع کنید؛ اما لازم است هر سال چکاپ شوید تا مطمئن شوید کم‌کاری تیروئیدتان درمان شده است.

به‌طورکلی بد نیست طی دوره شیردهی، لووتیروکسین با دوز پایین مصرف شود. لووتیروکسین به طور طبیعی در شیر انسان وجود دارد؛ اما داروی آن ظاهراً وارد شیر مادر نمی‌شود.

چه زمانی مراجعه به پزشک ضروری است؟

اگر هر یک از علامت‌های التهاب تیروئید پس از زایمان را دارید، مثلاً کاهش وزن یا افزایش وزن بی‌دلیل، خستگی زیاد یا تغییرات خلقی، باید حتماً به پزشک مراجعه کنید.

آیا التهاب تیروئید پس از زایمان بر شیردهی اثر می‌گذارد؟

بالا یا پایین‌بودن هورمون‌های تیروئید می‌توانند بر شیردهی اثر بگذارند؛ بنابراین اگر مشکلاتی در شیردهی دارید، مثلاً شیر کمی دارید، در مورد چکاپ وضعیت تیروئیدتان به پزشک مشورت کنید.

ضمناً برخی از جنبه‌های مدیریت التهاب تیروئید پس از زایمان ممکن است بر شیردهی اثر بگذارند. مثلاً یُد رادیواکتیو به‌واسطه تست تیروئید که برای سنجش عملکرد تیروئید به کار می‌رود، طی شیردهی ممنوع است.

البته به این معنی نیست که اگر التهاب تیروئید پس از زایمان دارید نمی‌توانید به کودکتان شیر بدهید. بلکه بهتر است از یک مشاور شیردهی کمک بگیرید تا بتوانید با چالش‌های مربوط به این عارضه کنار بیایید.

آیا التهاب تیروئید پس از زایمان می‌تواند موجب ریزش مو شود؟

معمولاً پس از زایمان به دلیل تغییر سطح هورمون‌ها، ریزش مو رخ می‌دهد و این در بیشتر موارد طبیعی است. اما ریزش موی پس از زایمان می‌تواند با التهاب تیروئید پس از زایمان شدت بگیرد.

آیا ممکن است بعد از سقط‌جنین، التهاب تیروئید پس از زایمان رخ بدهد؟

 این احتمال وجود دارد که بعد از یک سقط‌جنین با سن بارداری کمتر از ۲۰ هفته، دچار التهاب تیروئید پس از زایمان شوید. اما این احتمال زیاد نیست و معمولاً برای افرادی رخ می‌دهد که ریسک فاکتور بالایی دارند.