هر آنچه که باید درباره لکنت زبان بدانید

دکتر هیوا محمدی دکترای علوم اعصاب و گفتار درمانگر با بیان اینکه پنج درصد کودکان دو تا پنج ساله به لکنت مبتلا می‌شوند، گفت: خوشبختانه ۸۰ درصد این کودکان در آینده کاملا خوب شده و اثری از لکنت در گفتار آنها باقی نخواهد ماند و به دلیل امکان بهبودی قابل توجه، شیوع لکنت در بزرگسالان به یک درصد کاهش پیدا می کند.

محمدی با بیان اینکه قسمت عمده بهبودی لکنت معمولا شش ماه بعد از شروع اتفاق می‌افتد و این شش ماه اول دوره طلایی اقدام برای درمان است، افزود: توصیه اکید این است که اگر بعد از 6 ماه ناروانی‌ها و علائم لکنت همچنان باقی ماند، خانواده‌ها حتما با مراجعه به کلینیک های گفتاردرمانی برای درمان اقدام کنند.   

 محمدی  با بیان اینکه علت اصلی لکنت هنوز به طور کامل مشخص نیست و تحقیقات روی جنبه های مختلف این موضوع همچنان ادامه دارد، گفت: یکی از عوامل موثر در لکنت زبان، وراثت است و تقریبا نیمی از افراد دارای لکنت سابقه فامیلی این مشکل را در فامیل دور و نزدیک گزارش می کنند. از نظر ژنتیکی هم تاکنون چهار ژن شناسایی شده که با لکنت در ارتباط هستند، اما این چهار ژن هم تقریبا تنها ۲۰ درصد موارد لکنت را توجیه می کنند.

 عضو هیات علمی گروه مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه افزود: لکنت یک اختلال وابسته به جنس است و این مشکل در پسران بیشتر از دختران اتفاق می افتد و امکان بهبودی آن در دختران بیشتر است. به همین دلیل احتمال نقش هورمون های جنسی استروئیدی در لکنت مطرح شده و تحقیقات مثبتی در این زمینه انجام گرفته است.

این دکترای علوم اعصاب در خصوص اینکه آیا ممکن است ترس علت لکنت کودکان باشد، گفت: هرچند گزارش های برخی والدین این مساله را مطرح می سازد، اما یافته های علمی آن را تایید نمی کند. ترس در خوشبینانه ترین حالت تنها یک عامل شروع کننده است. هرچند در ادامه و به دلیل تبعات ثانویه ناروانی ها، اضطراب به یکی از فاکتورهای مهم در درمان و کنترل لکنت تبدیل می شود.

وی با بیان اینکه تلاشها برای درمان دارویی لکنت موفقیت آمیز نبوده و تاکنون دارویی برای درمان لکنت تایید نشده، عنوان کرد: داروهای مورد بررسی به دلیل اثرات جانبی شدید و بعضا خطرناک توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان لکنت تایید نشده اند. البته تحقیقات در این زمینه متوقف نشده و همچنان ادامه دارد. در سال های اخیر تحقیقاتی در زمینه کاربرد تحریک الکتریکی مغز برای درمان لکنت در بزرگسالان انجام شده و نتایج آن در ترکیب با گفتاردرمانی تا حدی امیدوارکننده بوده است، هر چند در حال حاضر تنها روش تایید شده برای درمان لکنت گفتاردرمانی است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه  با اشاره به اینکه لکنت قبل از سنین مدرسه با لکنت بعد از ورود به مدرسه از نظر علمی ماهیتی متفاوت دارند، گفت: کودکان دارای لکنت در ابتدا نسبت به موضوع لکنتشان آگاهی ندارند، اما با ورود به مدرسه نسبت به اختلال خود کاملا آگاه شده و با تبعات روانشاختی آن دست به گریبان می شوند. عدم آگاهی کودکان نسبت به لکنتشان در سنین پایین تر نکته مثبتی است زیرا از ایجاد عوارض ثانویه لکنت مانند اضطراب اجتماعی و کاهش اعتماد به نفس جلوگیری کرده و فرصت درمان را فراهم می کند. به همین دلیل توصیه مهم در شروع لکنت جلوگیری از آگاه کردن بچه نسبت به موضوع لکنت است که رفتارها و بازخوردهای نامناسب والدین و اطرافیان از جمله مواردی است که می تواند کودک را از همان ابتدا نسبت به لکنت خودش آگاه کرده و باعث به وجود آمدن عوارض روانشناختی جدی در کودک و ماندگاری لکنت بشود.  

محمدی تاکید کرد: والدین جهت کمک به روند بهبود لکنت نباید نسبت به مشکل کودک واکنش منفی نشان دهند، نباید حرفش را قطع کنند و هنگام لکنت نباید حرف او را تکمیل کنند. آگاه شدن کودک و دریافت بازخورد منفی از اطرافیان باعث می شود کودک کمتر حرف بزند، گوشه‌گیر شود و علاوه بر ناروانی گفتار، اضطراب اجتماعی نیز ایجاد شود، ضمن اینکه اضافه شدن این مسائل باعث شدید شدن لکنت و کاهش موفقیت درمان خواهد شد.   

این متخصص علوم اعصاب گفت: لکنت یک اختلال چندبعدی است و یک جنبه مهم آن مسائل هیجانی و عاطفی است، بنابراین بسیار کمک کننده خواهد بود که خانواده‌ها نه فقط برای موضوع لکنت بلکه به صورت همه جانبه، محیطی امن و حمایتگر برای کودک فراهم کنند. والدین پرخاشگر، کنترل گر و شماتت کننده از عوامل خطر ماندگاری لکنت در کودکان هستند.

به گفته این گفتار درمانگر، برخی عوامل مانند رابطه والد-فرزندی مخرب و محیط های ناامن عاطفی احتمال بهبود لکنت را کم می کنند.

محمدی با تاکید به اینکه سنین پیش از دبستان دوره طلایی برای درمان لکنت است، گفت: راه علمی و درست درمان لکنت، گفتاردرمانی است، بنابراین در دوران پیش از دبستان که هنوز لکنت تشدید نشده و اضطراب اجتماعی شکل نگرفته باید درمان را شروع کرد و بهترین نتیجه درمان لکنت در دوره شش ماهه بعد از شروع اختلال به دست می آید و هر چه از سن شروع لکنت بگذرد درمان سخت تر شده و نیاز به جلسات گفتاردرمانی بیشتری دارد.  وی با بیان اینکه در برخی از کودکان همراه با لکنت مشکلات توجه و تمرکز یا اختلال بیش فعالی نیز دیده می شود، گفت: دراین صورت اگر لازم باشد باید کودک به روانشناس یا روانپزشک کودک ارجاع داده شود. ارجاع درست و درمان مشکلات همراه توسط متخصصین مربوطه، احتمال موفقیت گفتاردرمانی و درمان کامل لکنت را افزایش می دهد.  

وی همچنین با بیان اینکه در بسیاری از موارد لکنت کودک به صورت خودبخودی و بدون گفتاردرمانی بهبود پیدا می کند، گفت: بهبود خودبه خودی لکنت در افراد دارای سابقه فامیلی لکنت در فامیل دور یا نزدیک، افراد چپ دست و پسران کمتر است، به همین دلیل خانواده ها در این موارد بدون از دست دادن زمان باید برای درمان مراجعه کنند.