همه چیز درباره زردی در نوزادان

در چنین شرایطی است که زردی نوزاد می‌شود همان‌ که انتظارش را داشتیم؛ شایع اما قابل درمان.قریب‌به‌اتفاق والدین، بعد از تولد فرزندشان، انتظار بروز زردی را دارند؛ نوعی بیماری که بسیار شایع است و این‌طور که آمارها می‌گویند، از هر ۱۰ نوزاد، شش نوزاد دچار زردی می‌شوند. اما موضوعی که در این بین اهمیت دارد این است که بدانیم زردی با وجود این‌که عموما آن را خوش‌خیم و بی‌خطر می‌دانند اما بااین‌حال به رسیدگی‌های جدی نیاز دارد. آن‌قدر که کوتاهی در درمان آن می‌تواند سلامت نوزاد را به خطر بیندازد و عواقب جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد.

اختلالات حرکتی و ذهنی، کاهش ضریب‌هوشی، ناشنوایی و ...ازشدت‌گرفتن زردی وبی‌توجهی به درمان آسان اما جدی آن است. دلیل زردی نوزاد، تجمع بیلی‌روبین در خون است. بیلی‌روبین یک ماده‌ زردرنگ است که هنگام پاره‌شدن گلبول‌های قرمز حامل اکسیژن در بدن، به درون خون آزاد می‌شود و از آنجا که کبد نوزاد به‌طور کامل تشکیل نشده، توانایی پایین‌تری در خارج کردن بیلی‌روبین از خون دارد. حالا برای خارج‌کردن این بیلی‌روبین چه باید کرد؟

پیشگیری ندارد؟

به نظر می‌رسد که جمله معروف و صحیح پیشگیری بهتر از درمان است، درباره زردی کاربردی ندارد و خیلی نمی‌توان از بروز آن جلوگیری کرد. مثلا یکی از باورهای غلط درباره زردی، تاثیر رژیم غذایی مادر باردار یا حتی شیرده در زردی نوزادان است؛ باوری که به گفته متخصصان، ازاساس و پایه اشتباه است وغذای مادر باردار در روزها و ماه‌های آخر بارداری و از طرف دیگر، سردی و گرمی خوراک مادر شیرده، هیچ تاثیری بر کم و زیاد شدن زردی نوزاد ندارد و فقط استرس اضافی به مادر در هر دو دوران بارداری و شیردهی اضافه‌می‌کند.

در این میان، بد نیست بدانید که شاید تنها راه پیشگیری زردی، تغذیه کافی نوزاد در چند ساعت اول تولد با شیر مادر باشد. آن‌قدر که به دفعات ادرار کند؛ روشی که هم در پیشگیری از زردی می‌تواند موثر باشد و هم در درمان آن باید جدی گرفته شود. توصیه می‌شود ۱۲ ــ ۱۰بارتغذیه با شیر مادرمی‌تواند باعث افزایش حرکات روده و پایین‌آمدن زردی شود. البته برای نوزادی که زردی دارد، شیر کافی خوردن، تکمیل‌کننده درمان اصلی است وبه‌تنهایی کافی نیست.

زرد زرد زرد

اولین نشانه‌ها، دو تا سه روز بعد از تولد ظاهر می‌شود؛ این‌که وقتی با انگشت دست‌مان، پوست بدن نوزاد را به داخل فشار می‌دهیم، زردی آن قسمت را با دیگر نقاط بدن به‌وضوح احساس می‌کنیم. در واقع، زرد شدن پوست و سفیده چشم‌ها از بارزترین نشانه‌هایی است که خبر از زردی نوزاد می‌دهد؛ زرد شدن کف دست‌ها و پاها، زرد بودن ادرار نوزاد در صورتی که باید بی‌رنگ باشد و... از دیگر نشانه‌هایی است که گاهی با وجود مشخص بودن‌شان، از تشخیص پدر و مادر نوزاد برنمی‌آید و لازم است که در همین روزهای اول تولد، نوزاد توسط متخصص بررسی شود و دستورات لازم برای درمان زردی اجرایی شود. تشخیص زردی با آزمایش صورت می‌گیرد و در مرحله بعد و با توجه به عدد زردی که نشان از درجه وجود آن در بدن نوزاد دارد، درمان را با دستگاه مخصوص زردی نوزاد در خانه یا گاهی در بیمارستان و تحت نظر پزشک باید ادامه داد.

خوددرمانی ممنوع

«حجامت برای درمان زردی نوزاد، دست‌کمی از کودک‌آزاری ندارد.» این را دکتر کلانی‌مقدم می‌گوید که هرگونه خوددرمانی را رد می‌کند و معتقد است که دنبال کردن مسیرطب خانگی دراین بیماری می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری در پی داشته باشد؛ موضوعی که قریب به اتفاق متخصصان نوزاد به آن معتقدند؛ پس درشرایطی که پزشک معالج فرزندتان با توجه به عدد زردی دستور به استفاده از دستگاه در خانه یا حتی بستری نوزاد داد، با او بحث نکنید و به‌دنبال راه‌هایی مانند قطره دادن و استفاده از مهتابی و خوراندن ترنجبین و خاکشیر نباشید.

تجربه بسیاری از پزشکان و حتی خانواده‌ها نشان داده است که متاسفانه گاهی با این خوددرمانی‌ها، زمان برای مداوای کم‌دردسر نوزاد از دست می‌رود و شاخص زردی آن‌قدر بالا می‌رود که چاره‌ای جز تعویض خون نوزاد باقی نمی‌ماند. تنها درمان خانگی، بالا بردن تعداد دفعات شیر خوردن نوزاد است که می‌تواند درمان اصلی دستگاه مخصوص زردی نوزاد را کامل کند.

درمان پزشکی و لاغیر

تنها درمان زردی نوزادان، پیروی از اصول پزشکی است و نه هیچ‌چیز دیگر: «‌در این چهارچوب، قرار دادن نوزاد در معرض نور آفتاب، استفاده از مهتابی خانه، خوراندن داروهای گیاهی مانند ترنجبین و...هیچ جایی ندارد؛ در شرایطی که نوزاد زردی و نیاز به درمان دارد، فقط باید از دستگاه مخصوص زردی نوزاد یا همان فوتو تراپ استفاده کرد.»

این را دکتر فرناز کلانی‌مقدم، متخصص کودکان و فوق‌تخصص نوزادان می‌گوید که معتقد است توصیه‌هایی مانند قطره‌ها و قرص‌های موجود در بازار و داروخانه‌ها که به درمان زردی نسبت ‌داده می‌شود، هیچ تاثیر مثبتی دردرمان زردی ندارد:«‌متاسفانه برخی از پدر و مادرها بعد از یک هفته از تولد نوزادشان، با زردی بسیار بالا مراجعه می‌کنند ومی‌گویند که درمان‌های گیاهی و قطره‌های دارویی به نوزاد خورانده‌اند اما زردی‌اش همچنان بالاست.» فراموش نکنید که یکی ازاصلی‌ترین اقداماتی که برای زردی باید انجام داد، از دست ندادن وقت برای درمان اصلی یا همان فوتوتراپی‌است.