اهمیت مصرف پروتئین در سالمندان

فرزانه سینکایی در گفتگویی نیازهای تغذیه‌ای در دوران سالمندی اظهار کرد: در حالی که با افزایش سن نیازهای تغذیه‌ای تغییر می‌کند اما شماری از سالمندان منابع کافی مواد غذایی را دریافت نمی‌کنند. به عنوان مثال با افزایش سن، نیاز به پروتئین افزایش پیدا می‌کند. بیشتر نیاز به پروتئین مربوط به عضلاتی است که متصل به استخوان‌ها بوده و تحرک بدن را برعهده دارند.

وی ادامه داد: از سن ۷۵ و ۸۰ سالگی بیشتر عضلات تحلیل می‌رود و این وضعیت بیشتر در عضلات پا دیده می‌شود که ‌منجر به ضعف، لرزش، احساس خستگی و درد در زمان راه رفتن می‌شود. مجموعه این عوامل می‌تواند احتمال سقوط در سالمندان و شکستگی را بیشتر کند. بنابراین تاکید ویژه ما بر مصرف کافی پروتئین از گوشت‌های کم چرب و لبنیات کم چرب است.

وی ادامه داد: همچنین مصرف ریز مغذی‌هایی نظیر کلسیم، آنتی اکسیدان‌ها و ویتامین‌های ضروری در سنین سالمندی از اهمیت زیادی برخوردار است. کلسیم برای جلوگیری از شکنندگی استخوان و کنترل فشار خون در سالمندان مفید است. سازمان بهداشت جهانی مصرف روزانه ۱۲۰۰ میلی‌گرم کلسیم را برای سالمندان تعیین کرده و هر لیوان شیر حدود ۳۰۰ میلی‌گرم کلسیم دارد، اما درصد کمی از سالمندان هستند که می‌توانند نیاز روزانه‌شان را از طریق تغذیه تامین کنند. بنابراین نیاز به مکمل یاری با کلسیم دارند که طبق برنامه کشوری تمام سالمندان از یک سوم تا نیمی از نیاز کلسیم خود را از طریق مکمل‌های حاوی کلسیم دریافت می‌کنند.

سینکایی در ادامه بیان کرد: همچنین آنتی اکسیدان‌ها از نیازهای تغذیه‌ای سالمندان است که در بسیاری از سبزیجات تازه و رنگی وجود دارد. ویتامینE ،C ،A و سلنیوم از مهمترین آنتی اکسیدان‌ها هستند که در پیشگیری از سرطان‌ها و بیماری‌های قلبی عروقی و بیماری‌های التهابی موثر بوده و رادیکال‌های آزاد را خنثی می‌کنند. رادیکال‌ها از عوامل خیلی از بیماری‌ها مثل آرتوروز هستند و باعث آسیب به سلول‌های مغزی و تسریع روند پیری می‌شوند.

وی در ادامه گفت: در سنین سالمندی توانایی ساخت ویتامین D در برابر نور آفتاب کاهش پیدا کرده و توانایی کلیه‌ها هم در تبدیل این ویتامین به فرم فعال کم می‌شود. بنابراین ۳۰ تا ۴۰ درصد شکستگی‌های استخوان لگن در سن سالمندی به دلیل کافی نبودن ویتامین D اتفاق می‌افتد، چون این ویتامین در جذب کلسیم به شدت موثر است.

سینکایی افزود: همچنین کمبود این ویتامین با بسیاری از بیماری‌ها مثل MS ، سرطان، دیابت نوع ۲ پوکی استخوان مرتبط است. بنابراین مصرف غذاهایی که منابع غنی از این ویتامین هستند و مکمل‌های حاوی این ویتامین در سالمندان مفید بوده و توصیه می‌شود.

وی ادامه داد: همچنین کمبود ویتامین B۶ در سالمندان بسیار شایع است چرا که با بالا رفتن سن، متابولیسم این ویتامین افزایش یافته و جذب آن کاهش پیدا می‌کند. از طرفی چون سالمندان مقدار کافی گوشت و منابع غذایی این ویتامین را مصرف نمی‌کنند، میزان این ویتامین در بدنشان کم می‌شود. لذا توصیه می‌شود منابع این ویتامین مثل انواع گوشت‌ها، سیر، تخم مرغ و حبوبات مصرف شود.

این کارشناس تغذیه درباره ویتامین B۱۲ گفت: همچنین سالمندان به دلیل کاهش منابع غذایی و کاهش اسید معده که برای جذب این ویتامین در بدن ضروری است، با خطر کمبود ویتامینB۱۲ مواجه هستند. این ویتامین در عملکرد سیستم عصبی و تولید گلبول قرمز خون نقش به سزایی دارد و در منابع غذایی حیوانی، شیر، گوشت و... یافت می‌شود. تامین اسید فولیک هم در سالمندی ضرورت دارد و کمبود آن باعث مشکلات عروقی، آلزایمر و پارکینسون می‌شود.

وی گفت: اسیدهای چرب امگا ۳ در سنین سالمندی هم برای پیشگیری از بیماری‌های التهابی و انواع سرطان‌ها مورد تأکید قرار دارد و همچنین در جلوگیری از پیشرفت تخریب شبکیه چشم موثر هستند و باعث افزایش هوشیاری در مغز و کاهش خطر ابتلا به آلزایمر می‌شود. بنابراین بهتر است که سالمندان منابع غذایی امگا۳ به ویژه ماهی را دو بار در هفته داشته باشند.

وی یادآور شد: ریز مغذی مورد نیاز دیگر منیزیم است که نقش ویژه‌ای در ۳۰۰ عملکرد فزیولوژیکی بدن ایفا می‌کند و مخصوصا در سلامت قلب، سیستم ایمنی، تقویت استخوان‌ها، استحکام و مقدار توده عضلانی نقش مهمی دارد. کمبود این عنصر یکی از مشکلات تغذیه‌ای سالمندان است و در سالمندان مبتلا به سوء تغذیه و سندرم سوء جذب بیشتر مشاهده می‌شود. با افزایش سن جذب این عنصر کاهش پیدا کرده و برخی از داروها هم جذب آن را کم می‌کند. منابع غذایی منیزیم هم غلات کامل، آجیل‌ها و سبزیجات برگ تیره و... هستند.

این کارشناس تغذیه در ادامه اظهار کرد: مصرف روی هم در سالمندان پایین است و ممکن است نسبت به سایر گروه‌های سنی جذب روی کمتری داشته باشند. خیلی از مکمل‌ها مثل کلسیم و آهن هم ممکن است جذب آن را کاهش دهد. بنابراین در بسیاری از سالمندان مکمل روی را تجویز می‌کنیم. منابع غذایی روی هم جگر، گوشت، شیر، حبوبات و گندم است. مصرف کم روی می‌تواند باعث اختلال در سیستم ایمنی و بی‌اشتهایی، کاهش حس چشایی، تاخیر در التیام زخم وایجاد زخم‌های فشاری مثل زخم بستر شود.