استرس و اضطراب را با هم اشتباه نگیرید؛ تفاوت های اساسی که این ۲ با هم دارند

به زبان خیلی ساده، استرس واکنشی طبیعی و موقتی به یک تهدید خارجی است. در حالی که اضطراب حالتی مداوم، درونی و غالباً بدون دلیل است که بدون نیاز به محرک یا محرک‌های خاصی رخ می‌دهد.

 برای تشخیص دادن استرس و اضطراب از یکدیگر لازم است هر یک از آنها را بشناسیم و علائم آنها را بدانیم تا به کمک راهکارهای موجود بتوانیم آنها را مدیریت یا درمان کنیم. درضمن باید این نکته مهم را بدانیم که اضطراب از استرس گسترده‌تر و خطرناک‌تر است و اگر استرس کنترل نشود و ادامه پیدا کند، می‌تواند تبدیل به اضطراب شود و اگر اضطراب کنترل نشود، می‌تواند پیشرفت کند و تبدیل به یک اختلال روانیِ جدی شود.

طهورا جَربان، مشاور و روانشناس درباره تفاوت‌های استرس و اضطراب توضیح می‌دهد: بسیاری از تغییرات فیزیولوژیکی اضطراب و استرس مثل ضربان قلب، نفس‌های تند و کوتاه و تنش‌های عضلانی شبیه هم هستند ولی تفاوت‌هایی هم با یکدیگر دارند. مهم‌ترین تفاوت، منبع هر کدام است. مثلا استرس، منبع بیرونیِ مشخصی دارد اما اضطراب، منبع بیرونی مشخصی ندارد و دلایل بروز آن برای فرد مبهم است. یعنی فرد از دلایل استرس خود آگاه است اما در مورد اضطراب نمی‌داند که چرا دچار اضطراب شده و ریشه آن چیست.

۷ تفاوت مهم استرس و اضطراب

 استرس و اضطراب ۷ تفاوت اساسی با هم دارند که به آنها اشاره می‌کنیم؛

علت یا محرک: در اضطراب معمولاً منبعی که باعث آن می‌شود مشخص نیست و افراد دلشوره می‌گیرند اما علت آن برایشان واضح نیست. اما استرس معمولا ناشی از یک منبع خارجی (مثل امتحان، کنکور، مصاحبه شغلی و ...) است . معمولا تنها به یک موقعیت و دلیل خاص مرتبط است. یعنی فرد به طور دقیق می‌داند که چه موضوعی باعث ایجاد استرس در او شده است.

واقعی و غیرواقعی بودن منبع: منبعی که باعث ایجاد استرس می‌شود منطقی‌تر است. در اضطراب افراد بیشتر اوقات به‌خاطر افکار خود دچار اضطراب می‌شوند که می‌تواند غیرمنطقی باشد.

مدت‌ زمان و پایداری: استرس به نسبت اضطراب مدت‌زمان کوتاه‌تری تجربه می‌شود اما اضطراب در مدت‌زمان طولانی‌تری با ما می‌ماند.

اثرات فیزیولوژیک و روانی: واکنش بدن به استرس شامل افزایش ضربان قلب، تنش عضلانی و ترشح هورمون‌هایی مانند کورتیزول است. این واکنش در کوتاه‌مدت اتفاقا برای فرد مفید است. اما اثرات اضطراب شامل نگرانی دائمی، افکار وسواسی و ترس‌های غیرمنطقی است که ممکن است حتی بدون تهدید خارجی رخ دهد و بر عملکرد روزمره ما تأثیر بگذارد.

قابلیت کنترل: استرس به‌ این دلیل که با مهارت‌های حل مسأله همراه است، نسبت به اضطراب کنترل‌پذیرتر است. اما اضطراب قابل کنترل نیست و گاه ممکن است شما مجبور شوید به متخصص مراجعه کرده و دارودرمانی را شروع کنید.

کارکرد مثبت و منفی: استرس اگر در سطحی معتدل باشد، می‌تواند مفید باشد و فرد را برای انجام کارها و حل مسائل برانگیزد. اما اضطراب معمولاً هیچ فایده‌ای ندارد و اغلب به مشکلات روانی و کاهش عملکردهای مفید منجر می‌شود. عملکرد و فعالیت‌های روزانه ما زمانی که اضطراب داریم، در مقایسه با زمانی که استرس داریم بیشتر مختل می‌شود. اضطراب می‌تواند زندگی روزانه فرد را مختل و زمام امور را از دست او خارج کند.

تفاوت تکنیک‌های درمانی: استرس چون موقت است و دلیلش هم مشخص است، زود از بین می‌رود. گاهی به کار گرفتن و تمرین چند تکنیک مثل خوردن آب، نفس کشیدن عمیق، دوش گرفتن، کاهش مصرف کافئین استرس را از بین می‌برد اما اضطراب چون منبع نامشخصی دارد و یک اختلال روانپزشکی است، ممکن است با انجام چند تکنیک از بین نرود و نیاز به مراجعه به متخصص داشته باشد. البته برای اضطراب غیر شدید نیز تکنیک‌هایی وجود دارد که کاربرد آنها معمولا جواب می‌دهد.