اختلال وسواس چیست؟

اختلال وسواس که به اختصار OCD نیز شناخته می‌شود، یک اختلال اضطرابی است که با وجود افکار، تصاویر یا وسواس‌های مزاحم و مداوم خود را نشان می‌دهد. این افکار و تصورات معمولاً برای فرد ناخوشایند و آزاردهنده‌اند و موجب اضطراب و استرس زیادی می‌شوند. به منظور کاهش این اضطراب، فرد به طور مکرر به انجام رفتارهای خاص یا اعمال اجباری روی می‌آورد. این رفتارها یا اعمال اجباری، به طور موقت به کاهش اضطراب کمک می‌کنند، اما در طولانی‌مدت، مشکل را حل نمی‌کنند و ممکن است به شکل‌گیری چرخه‌ای از وسواس و عمل اجباری منجر شوند.

بیماری وسواس به شکل‌های مختلفی بروز می‌کند و انواع مختلفی از آن وجود دارد. هر نوع از این اختلالات متاسفانه تأثیرات قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد می‌گذارند و نیاز به درمان و مدیریت مناسب دارد.

خبرنگار ایسنا با مهرداد رسولی روانشناس بالینی در گلستان در خصوص علائم این بیماری و راهکار درمان آن گفت وگو صمیمانه داشته که در ادامه آورده شده است

مهرداد رسولی، روانشناس بالینی در گفت وگو با ایسنا در مورد بیماری وسواس و راهکارهای مقابله با این بیماری اظهار کرد: وسواس یک رفتار آزار دهنده و یا به عبارتی دیگر یک رفتار آزار دهنده تکرارشونده بوده که هرگز از ذهن فرد پاک نمی‌شود و فرد با تکرار این رفتار ناخوشایند اطمینان خاطر پیدا می‌کند.

وی ادامه داد: مثلا شخص وسواس  با تکرار شستن دستها این اطمینان خاطر را برای خود ایجاد می‌کند که اگر تکرار نکند یک احساس ناخوشایندی و ناامنی می‌کند چون فرد وسواس راهکارهایی جز این ندارد باید این روش‌ها را استفاده کند و این یک فکر آزار دهنده و حس خطر را در فرد ایجاد می‌کند. 

اختلال وسواس چیست و چه انواعی دارد؟

این روانشناس بالینی با بیان اینکه اجبارهایی که فرد وسواس آن را استفاده می‌کنند به دو حالت است، افزود: رفتارهای فرد وسواس به صورت آزار دهنده بوده مثلا اگر فرد دستهای آلوده خود را شسته این کاررا بارها تکرارمی‌کند که مبادا دستهایش آلوده مانده و این رفتار هم برای فرد و اطرافیان آزار دهنده است اما گاهی رفتار به صورت یک فکر آزاردهنده ( وسواس فکری) بوده که فرد فکر می‌کند که اگر  فرزندش از او دور شود هر لحظه خطر او را تهدید می‌کند و تا زمانی که او را نبیند آرامش پیدا نمی‌کند که در هر دو صورت فرد آزار می‌بیند.

وسواس دکمه خاموشی ندارد

رسولی با بیان اینکه وسواس دکمه خاموشی ندارد، گفت: فرد وسواس با تکرار کار آرامش نسبی پیدا می‌کند و از سویی دیگر چون حالات پر خطر از سوی فرد  مورد ارزیابی فرد قرار نمی‌گیرد در نهایت آن فکر به حالت خطر زا باقی مانده و فرد با تکرار آن به حداقل آرامش می‌رسد.

وی با بیان اینکه چه زمانی وسواس به عنوان یک اختلال در فرد شناخته می‌شود، افزود: گاهی اوقات فرد در انجام کارهای روزمره و امورات زندگی برای اطمینان بیشتر از نحوه انجام کار اصرار به تکرار امور انجام شده دارد اما اگر این  اقدام شدتش زیاد بوده و همه امور روزمره را تحت تأثیر قرار دهد و وقت و زمان زیادی از فرد بگیرد به عنوان اختلال وسواس شناخته می‌شود.

این روانشناس گلستانی تصریح کرد: وسواس ریشه ژنتیکی دارد اما بدین معنا نیست کسی که والدین آنها وسواس داشته باشند فرزندشان هم به این اختلال دچار شود بلکه ممکن است فرزندان آنها مستعد وسواس قرار بگیرند لذا هر چه قدر احتمال ژنتیکی بیشتر باشد درمان فرد مبتلا به وسواس مقاوم‌تر و بیشترخواهد بود.

رسولی درمان فرد مبتلا به وسواس را به دو صورت کلی ( دارویی - روانشناختی) معرفی کرد و گفت: در مرحله دارویی طیف وسیعی از داروها شامل داروهای ضدافسردگی و….. وجود دارد که فرد با مراجعه به پزشک معالج می‌تواند استفاده کند اما در درمان روانشناختی رایج ترین آن  درمان ( EXRT) مواجهه و پیشگیری از پاسخ وسواسی بوده که فرد را در موقعیتی قرار دهیم که اجازه پاسخ به وسواس را نداشته باشد یعنی باید فاصله بین وسواس و پاسخ را در فرد را بیشتر کنیم و این با تمرین و ممارست زیاد امکان پذیر است.

وی گفت: خانواده‌ها در مواجهه با فرد مبتلا به وسواس نباید این اطمینان را به فرد وسواس دهند که کار انجام گرفته از ناحیه ایشان درست بوده و به عبارتی دیگر اطمینان جویی به فرد وسواس ندهید بلکه باید به آنها آگاهی داده و با مراجعه به درمانگر زمینه را برای درمان آنها فراهم کنیم.