سرطان خون چیست و چه علائمی دارد؟

سرطان خون یا لوسمی، نوعی سرطان است که در بافت‌های خون‌ساز بدن، از جمله مغز استخوان و سیستم لنفاوی، ایجاد می‌شود. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های خونی غیرطبیعی به طور غیرقابل کنترلی تکثیر می‌شوند و عملکرد سلول‌های سالم خون را مختل می‌کنند. سرطان خون انواع مختلفی دارد و علائم آن بسته به نوع و شدت بیماری متفاوت است.

انواع سرطان خون:

سرطان خون بر اساس سرعت پیشرفت (حاد یا مزمن) و نوع سلول خونی درگیر (لنفوسیتی یا میلوئیدی) دسته‌بندی می‌شود:

لوسمی حاد لنفوسیتی (ALL): این نوع سرطان خون به سرعت پیشرفت می‌کند و در سلول‌های لنفاوی (نوعی از گلبول‌های سفید) شروع می‌شود. بیشتر در کودکان شایع است، اما بزرگسالان نیز می‌توانند به آن مبتلا شوند.

لوسمی حاد میلوئیدی (AML): این نوع سرطان خون نیز به سرعت پیشرفت می‌کند و در سلول‌های میلوئیدی (سلول‌هایی که به گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها تبدیل می‌شوند) شروع می‌شود. بیشتر در بزرگسالان شایع است.

لوسمی مزمن لنفوسیتی (CLL): این نوع سرطان خون به آرامی پیشرفت می‌کند و در سلول‌های لنفاوی بالغ شروع می‌شود. بیشتر در بزرگسالان مسن شایع است.

لوسمی مزمن میلوئیدی (CML): این نوع سرطان خون نیز به آرامی پیشرفت می‌کند و در سلول‌های میلوئیدی شروع می‌شود. بیشتر در بزرگسالان تشخیص داده می‌شود.

علائم سرطان خون:

علائم سرطان خون بسته به نوع سرطان و میزان پیشرفت آن متفاوت است. برخی از علائم رایج عبارتند از:

خستگی و ضعف: کاهش تعداد گلبول‌های قرمز (کم‌خونی) می‌تواند منجر به خستگی، ضعف و تنگی نفس شود.

عفونت‌های مکرر: کاهش تعداد گلبول‌های سفید سالم باعث ضعف سیستم ایمنی و افزایش susceptibility به عفونت‌ها می‌شود.

خونریزی و کبودی آسان: کاهش تعداد پلاکت‌ها باعث اختلال در لخته شدن خون و خونریزی و کبودی آسان می‌شود.

تب و لرز: عفونت‌ها و همچنین خود سرطان می‌توانند باعث تب و لرز شوند.

کاهش وزن ناخواسته: سلول‌های سرطانی برای رشد به انرژی زیادی نیاز دارند و این می‌تواند منجر به کاهش وزن ناخواسته شود.

درد استخوان یا مفاصل: تکثیر سلول‌های سرطانی در مغز استخوان می‌تواند باعث درد استخوان یا مفاصل شود.

بزرگ شدن غدد لنفاوی: غدد لنفاوی بخشی از سیستم ایمنی هستند و در صورت وجود عفونت یا سرطان، ممکن است متورم شوند.

تعریق شبانه: تعریق بیش از حد در شب، بدون دلیل مشخص، می‌تواند از علائم سرطان خون باشد.

لکه‌های قرمز کوچک زیر پوست (پتشیا): این لکه‌ها به دلیل خونریزی زیر پوستی ایجاد می‌شوند.

بزرگ شدن کبد یا طحال: در برخی موارد، سلول‌های سرطانی در کبد یا طحال تجمع پیدا می‌کنند و باعث بزرگ شدن آنها می‌شوند.

تشخیص سرطان خون:

برای تشخیص سرطان خون، پزشک معمولاً از روش‌های زیر استفاده می‌کند:

معاینه فیزیکی: پزشک علائم فیزیکی مانند تورم غدد لنفاوی، رنگ پریدگی پوست و بزرگ شدن کبد یا طحال را بررسی می‌کند.

آزمایش خون: آزمایش خون می‌تواند تعداد و نوع سلول‌های خونی را بررسی کند و وجود سلول‌های غیرطبیعی را تشخیص دهد.

بیوپسی مغز استخوان: نمونه‌برداری از مغز استخوان و بررسی آن زیر میکروسکوپ، روش قطعی تشخیص سرطان خون است.

آزمایش‌های تصویربرداری: آزمایش‌هایی مانند سی‌تی اسکن، MRI و PET اسکن می‌توانند برای بررسی گسترش سرطان به سایر قسمت‌های بدن استفاده شوند.

درمان سرطان خون:

درمان سرطان خون بسته به نوع سرطان، مرحله بیماری، سن و وضعیت عمومی بیمار متفاوت است. روش‌های درمانی رایج عبارتند از:

شیمی‌درمانی: استفاده از داروهای شیمیایی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی.

پرتودرمانی: استفاده از اشعه ایکس یا سایر پرتوهای پرانرژی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی.

پیوند مغز استخوان: جایگزینی مغز استخوان بیمار با مغز استخوان سالم از فرد دیگر (دهنده).

ایمونوتراپی: تحریک سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سلول‌های سرطانی.

داروهای هدفمند: داروهایی که به طور خاص سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهند و به سلول‌های سالم آسیب کمتری می‌رسانند.

اهمیت تشخیص زودهنگام:

تشخیص زودهنگام سرطان خون نقش مهمی در موفقیت درمان دارد. در صورت مشاهده هر یک از علائم ذکر شده، به خصوص اگر این علائم پایدار باشند یا بدتر شوند، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

منابع:

سرطان خون چیست؟ پاسخ به ۱۵ سوال مهم درباره سرطان خون - پذیرش24

علائم اولیه سرطان خون | اولین علائم سرطان خون - مرکز سرطان ایران

بیماری سرطان خون و هر آنچه درباره آن باید بدانید - دکترتو

10 مورد از علائم سرطان خون (لوسمی یا لوکمیا) - درمانکده

بررسی شایع‌ترین علائم سرطان خون - آدوراطب

این اطلاعات صرفاً جهت اطلاع‌رسانی است و نباید به عنوان جایگزینی برای مشاوره پزشکی حرفه‌ای در نظر گرفته شود. همیشه برای تشخیص و درمان هرگونه مشکل پزشکی با پزشک خود مشورت کنید.