سرطان پوست: علائم، پیشگیری و اهمیت تشخیص زودهنگام

سرطان پوست، رشد غیرطبیعی سلول‌های پوست است که اغلب در اثر قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه ماوراء بنفش (UV) خورشید یا دستگاه‌های برنزه‌کننده ایجاد می‌شود. این نوع سرطان، شایع‌ترین نوع سرطان در جهان است، اما خوشبختانه در صورت تشخیص زودهنگام، اغلب قابل درمان است. شناخت علائم، راه‌های پیشگیری و اهمیت تشخیص زودهنگام سرطان پوست، نقشی حیاتی در حفظ سلامت پوست و جلوگیری از عوارض جدی دارد.

انواع سرطان پوست:

سه نوع اصلی سرطان پوست وجود دارد:

کارسینوم سلول بازال (Basal Cell Carcinoma - BCC): شایع‌ترین نوع سرطان پوست است که معمولاً به آرامی رشد می‌کند و به ندرت به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابد.

کارسینوم سلول سنگفرشی (Squamous Cell Carcinoma - SCC): دومین نوع شایع سرطان پوست است که می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد، به خصوص اگر به موقع درمان نشود.

ملانوما (Melanoma): خطرناک‌ترین نوع سرطان پوست است که از ملانوسیت‌ها (سلول‌های تولیدکننده رنگدانه پوست) منشأ می‌گیرد و می‌تواند به سرعت به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد.

علائم سرطان پوست:

علائم سرطان پوست بسته به نوع آن متفاوت است، اما به طور کلی شامل تغییرات در پوست می‌شود. به هرگونه تغییر جدید، تغییر در اندازه، شکل یا رنگ خال‌های موجود، یا ایجاد زخم‌هایی که بهبود نمی‌یابند، باید توجه ویژه داشت.

علائم کارسینوم سلول بازال:

برآمدگی مرواریدی یا مومی شکل

ضایعه مسطح، گوشتی رنگ یا قهوه‌ای

زخمی که خونریزی می‌کند، بهبود می‌یابد و دوباره عود می‌کند

علائم کارسینوم سلول سنگفرشی:

برآمدگی سفت و قرمز رنگ

ضایعه پوسته پوسته و فلس مانند

زخمی که بهبود نمی‌یابد

علائم ملانوما (قانون ABCDE):

A (نامتقارن - Asymmetry): دو نیمه خال شبیه به هم نیستند.

B (حاشیه - Border): حاشیه‌های خال نامنظم، دندانه‌دار یا تار است.

C (رنگ - Color): خال دارای رنگ‌های مختلف (سیاه، قهوه‌ای، آبی، قرمز یا سفید) است.

D (قطر - Diameter): قطر خال بزرگتر از ۶ میلی‌متر است.

E (تغییر - Evolving): خال در اندازه، شکل یا رنگ تغییر می‌کند.

سایر علائم ملانوما می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

خال جدید

تغییر در سطح خال مانند پوسته‌پوسته شدن یا ایجاد زخم

خارش، درد یا خونریزی از خال

ایجاد ضایعات تیره روی کف دست، کف پا، نوک انگشتان یا غشاهای مخاطی

عوامل خطر سرطان پوست:

قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه UV: اصلی‌ترین عامل خطر، قرار گرفتن در معرض نور خورشید یا دستگاه‌های برنزه‌کننده است.

پوست روشن: افرادی که پوست روشن، موهای بور یا قرمز و چشمان آبی یا سبز دارند، بیشتر در معرض خطر هستند.

سابقه آفتاب سوختگی شدید: سابقه آفتاب سوختگی‌های شدید، به خصوص در دوران کودکی، خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.

سابقه خانوادگی سرطان پوست: وجود سابقه ملانوما در خانواده، خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.

تعداد زیاد خال: داشتن خال‌های زیاد یا خال‌های غیرطبیعی (خال‌های دیسپلاستیک) خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.

ضعف سیستم ایمنی: افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر در معرض خطر هستند.

قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی: قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی مانند آرسنیک، خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.

پیشگیری از سرطان پوست:

کاهش قرار گرفتن در معرض نور خورشید:

در ساعات اوج تابش خورشید (۱۰ صبح تا ۴ بعد از ظهر) از قرار گرفتن مستقیم در معرض نور خورشید خودداری کنید.

از لباس‌های محافظ، کلاه لبه‌دار و عینک آفتابی استفاده کنید.

از کرم ضد آفتاب با SPF 30 یا بالاتر به طور منظم استفاده کنید و هر دو ساعت یکبار آن را تجدید کنید.

اجتناب از دستگاه‌های برنزه‌کننده: استفاده از دستگاه‌های برنزه‌کننده خطر ابتلا به سرطان پوست را به شدت افزایش می‌دهد.

معاینات منظم پوست: به طور منظم پوست خود را بررسی کنید و در صورت مشاهده هرگونه تغییر مشکوک، به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید.

اهمیت تشخیص زودهنگام:

تشخیص زودهنگام سرطان پوست، به خصوص ملانوما، بسیار حیاتی است. در مراحل اولیه، سرطان پوست اغلب به راحتی قابل درمان است و شانس بهبودی کامل بسیار بالا است. اما اگر سرطان گسترش یابد، درمان آن دشوارتر و احتمال موفقیت آن کمتر می‌شود.

منابع:

سرطان پوست چیست و علائم شایع انواع سرطان پوست - آروین کلینیک

سرطان پوست + انواع، علائم، دلایل و درمان - آزمایشگاه آرامش

سرطان پوست چیست؟ اقدامات مهم پیش‌گیرانه برای آن | مجله هومکا

سرطان پوست، علائم، انواع، علل و جلوگیری از آن

سرطان پوست چیست و خطرناک‌ترین نوع آن کدام است؟ - درمانکده

این اطلاعات صرفاً جهت اطلاع‌رسانی است و نباید به عنوان جایگزینی برای مشاوره پزشکی حرفه‌ای در نظر گرفته شود. همیشه برای تشخیص و درمان هرگونه مشکل پزشکی با پزشک متخصص پوست خود مشورت کنید.