بی‌اشتهایی عصبی چگونه درمان می‌شود؟

بی‌اشتهایی عصبی که عموما به آن بی‌اشتهایی می‌گویند یکی از اختلالات تغذیه است، اما از آن مهم‌تر به مشکلات روانشناختی فرد مربوط می‌شود. بی‌اشتهایی شرایطی است که تمایل به میل غذا از کنترل خارج می‌شود. فرد مبتلا به این اختلال در گام اول با کاهش وزن مواجه می‌شود. با گذشت زمان این کاهش وزن به عنوان نشانه بیماری شناخته شده و تحت کنترل در‌می‌آید. انگیزه لاغری زمانی در فرد با شدت شکل می‌گیرد که به شکل جدی در مورد ظاهرش نگران و افسرده می‌شود. اگر می خواهید  درباره این بیماری و راه های کنترل آن بیشتر بدانید با ما همراه شوید . ما به شما درباره راه های درمان این اختلال راه کارهایی نشان می دهیم.

چه کسانی در معرض ابتلا به بی‌اشتهایی عصبی هستند؟

تقریبا 95 درصد از مبتلایان این ناهنجاری خانم‌ها هستند، اما آقایان هم به طور کامل از این امر مستثنی نیستند.

 اگر چه بی‌اشتهایی عصبی در نوجوانان شایع‌تر است، اما گاهی در میان کودکان و میانسالان نیز دیده می‌شود. قفقازی‌ها بیش از سایر مردم جهان به چنین اختلالی مبتلا هستند و به طور کل بی‌اشتهایی عصبی بیماری طبقه متوسط و مرفه جامعه است. البته ریسک  ابتلا به این ناراحتی در میان افرادی که ظاهر و بدنشان بیش از سایرین به شغل‌شان وابسته است ‌مثل ورزشکاران، مدل‌ها و ستارگان سینما‌ چند برابر بیش از افراد عادی است.  البته نباید افرادی که وسواس زیادی برای خوش اندام بودن دارند را از این غائله فراموش کرد.

دلیل ابتلا به بی‌اشتهایی عصبی چیست؟

تا امروز هیچ دلیل قطعی و صریحی در مورد علل ابتلا به این بیماری کشف نشده است. با این حال، ‌بعضی از کارشناسان می‌گویند جامعه و خانواده از عوامل اساسی چنین اختلالی هستند. در مورد بسیاری از مبتلایان سیکل مخرب زمانی آغاز می‌شود که فشار برای لاغر و جذاب شدن افزایش پیدا کند. فرار از تصویر شخصی نیز به مشکلات اضافه می‌کند. در کودکان این اختلال به‌خصوص به شرایط خانوادگی وابستگی مستقیم دارد. شایع است ‌تمام اعضای یک خانواده افرادی ریز‌نقش و لاغر باشند و به این ترتیب کودکی که  می‌خواهد همان شناسه‌های خانوادگی ‌را داشته باشد دچار وحشت از چاقی بشود.

برخی مواقع به ویژه در مورد دختر‌بچه‌ها ترس از بزرگ‌شدن زمینه‌ساز ابتلا به بی‌اشتهایی است. دیگر عوامل خانوادگی که هنوز قطعیت‌شان اثبات نشده عبارتند از: انتظارات بیش از حد والدین، مهارت ضعیف در برقراری ارتباط و مشکلات در برخورد و مدیریت صحیح پرخاشگری فرزندان. از طرف دیگر گفته می‌شود مولفه‌های ژنتیکی نیز می‌توانند در میزان استعداد فرد در ابتلا به بی‌اشتهایی تاثیرگذار باشند. تحقیقات برای شناسایی ژن یا ژن‌های موثر هنوز به جایی نرسیده است.

چه نشانه هایی دارد؟

بی‌اشتهایی یکی از بیماری‌هایی است که به سختی قابل تشخیص است، چرا که اغلب مبتلایان سعی می‌کنند ناراحتی‌شان را مخفی نگه دارند. در این موارد تکذیب و پنهانکاری علائم دیگر را همراهی می‌کنند. به طور معمول نمی‌توان برای این بیماران درمان و کمک‌های تخصصی تجویز کرد زیرا آنها به هیچ عنوان وجود اختلال و ناراحتی را نمی‌پذیرند.

در بسیاری از موارد تشخیص دقیق تا پیشروی حاد بیماری به تعویق می‌افتد و فرد مبتلا عموما پس از کاهش وزن چشمگیر‌ توسط اعضای خانواده‌اش ‌برای درمان اقدام می‌کند. در نهایت هم زمانی که بیمار تحت نظر کارشناسان قرار می‌گیرد اغلب با وجود ابتلا به سوء‌تغذیه نسبت به ناراحتی خود آگاهی ندارد و قادر نیست اطلاعات دقیقی در اختیار پزشک قرار بدهد. بنابراین در چنین مواردی والدین باید میزان کاهش وزن و پیشروی این اختلالات تغذیه‌ای را ارزیابی کنند.

به طور کلی 4 معیار اصلی برای تشخیص بی‌اشتهایی وجود دارد که از مشخصه‌های بارز این بیماری هستند:

اگر وزن شخص 85 درصد پایین‌تر از کف معیارهای معمول نسبت به قد و سنش باشد.

هراس شدید از اضافه‌وزن حتی اگر شخص نسبت به آن آگاه نباشد.

در خانم‌هایی که از شروع دوران قاعدگی دست‌کم 3 دوره پی در پی با فقدان قاعدگی مواجه شده‌اند یا قاعدگی بعد از تجویز هورمون صورت گرفته است.

نشانه‌های روانشناسی و رفتاری بی‌اشتهایی عصبی کدامند؟

بی‌اشتهایی عصبی می‌تواند از لحاظ روحی و رفتاری اثرات مخربی در پی داشته باشد که نه تنها خود فرد که خانواده‌اش را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

کاهش وزن بیش از اندازه فرد می‌تواند به افسردگی ‌یا طرد از جامعه منتهی شود.

فرد مبتلا معمولا زود از کوره در می‌رود‌، به راحتی ناامید می‌شود و در برقراری ارتباط با دیگران به‌مشکل برمی‌خورد.

خواب آرام و راحت تقریبا غیرممکن شده و این امر خستگی در طول روز را در پی دارد.

تمرکز و توجه به میزان قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند.

بیشتر مبتلایان نسبت به غذا و فکر کردن به آن دچار وسواس می‌شوند. آنها به طور دائم به غذا فکر می‌کنند و خوردن وعده‌های غذایی را با وسواس بسیار انجام می‌دهند. ممکن است چند وعده را یکی کنند، لقمه‌های‌شان را بسیار کوچک بردارند و یک لیست بلند‌بالا از میزان کالری هر غذا را به خورد دیگران بدهند. به‌طور کل مبتلایان  چاقی دیگران را به سخره می‌گیرند، در مورد وزن، فرم بدن و غذا وسواس بدی دارند که در نهایت به اختلال وسواس عصبی تبدیل می‌شود.

دیگر مشکلات روانشناختی نیز در میان بیماران مبتلا به بی‌اشتهایی دیده می‌شود که شامل آشفتگی عاطفی (حالت روحی)، اضطراب پیش‌رونده و اختلال شخصیت است.

اکثر مبتلایان بی‌اشتهایی عصبی مطیع هستند. گاهی آنها بیش از حد مطیع می‌شوند تا نقص و کمبود در تصویری که از خودشان متصورند را جبران کنند. آنها مشتاق خشنود کردن دیگران و رسیدن به کمال هستند. اغلب این افراد در مدرسه خوب کار می‌کنند و حتی در برخی موارد بیش از اندازه معمول در یک فعالیت غرق می‌شوند. ظاهر فیزیکی برای این افراد بسیار اهمیت دارد. نمود ظاهری در دیگر قسمت‌ها نیز برای آنها به همان اندازه مهم است و بیشترشان فاعل‌های فوق‌العاده‌ای هستند.

همانقدر که کنترل و کمال از مسائل حیاتی این افراد است، پذیرفتن شیوه زندگی و عادات غذایی‌شان به همان اندازه غیرقابل کنترل است. بسیاری از مبتلایان در برهه‌ای از زمان به نوعی به مواد مخدر، ورزش، کار خانه ‌یا خرید اعتیاد پیدا می‌کنند. در مجموع اغلب افرادی که بی‌اشتهایی عصبی دارند بیش از اندازه ورزش می‌کنند تا پروسه لاغری را تسریع کنند.

بی‌اشتهایی عصبی چگونه درمان می‌شود؟

می‌توان درمان بیماران مبتلا‌به این اختلال را به شکل مراجعات پی در پی دنبال کرد، اما در موارد حاد بستری شدن فرد اجتناب‌ناپذیر است. برای آن دسته از افرادی که بیش از اندازه کاهش وزن داشته‌اند درمان بیمارستانی روی مداوای سوء‌تغذیه و تغذیه درون وریدی متمرکز است. افزایش 5/1 – 5/0 کیلو در هفته مناسب است و درمان وقتی به شکل کامل قابل دسترس است که سوء‌تغذیه درمان شود. با وجود این شیوه‌های درمانی برای افراد مختلف متفاوت است. به دلیل بالا بودن هزینه‌های بستری شاید بسیاری از بیماران دوره درمان بیمارستان را کوتاه کنند و ترجیح  دهند از برنامه‌های بلند‌مدت روزانه کمک بگیرند. اما در این بین نباید ریسک درمان طولانی‌مدت و ناامیدی و خستگی بیمار را هم نادیده گرفت. بنابراین مثل ترک هر نوع اعتیاد دیگری خانواده و اطرافیان فرد نباید لحظه‌‌ای حمایت خود را قطع کنند. طبیعی است ‌درمان قطعی این بیماری به یک تیم نیاز دارد، چرا که همان گونه که سلامت جسمی فرد در معرض خطر قرار گرفته سلامت روحی او نیز آسیب دیده است. درمان‌های روانشناختی متفاوتی در این میان توصیه شده‌اند. فرد‌درمانی، رفتارشناسی درمانی، خانواده‌درمانی و گروه‌درمانی همه از روش‌های موفق مداوای بی‌اشتهایی عصبی هستند، اما مسئله اساسی در تمام این درمان‌ها این است که فرد بتواند با تصویر واقعی خود کنار بیاید، دست از سرکوب «من واقعی»‌اش بردارد و روی آن سرپوش نگذارد. در حقیقت ادراک خویشتن کلید اصلی درمان روانشناختی این اختلال است. با این‌که هنوز یک داروی مشخص برای مداوای این بیماری وجود ندارد برخی از داروهای ضد افسردگی SSRI می‌توانند بعد از افزایش وزن به حفظ این روند کمک کنند. کنترل حالات روحی فرد و علائم اضطراب نیز با در نظر گرفتن شرایط از دیگر راه‌های موثر است.