پیر چشمی چیست و چگونه درمان می‌شود ؟

 پیرچشمی (Presbyopia) اصطلاحی است به معنای کاهش دامنه تطابق چشم بیمار که در نزدیک‌ترین نقطه مورد نظر، بینایی واضح و راحت فرد رخ نخواهد داد. یک پدیده طبیعی در اثر افزایش سن است و معمولا در اوایل یا اواسط دهه پنجم زندگی جلب توجه می کند.

در صورت ابتلا به پیرچشمی باید برای خواندن کتاب آن را دست کشیده شده بگیرید و احتمالاً خواندن خطوط ظریف دفتر تلفن نیز برای شما مشکل خواهد شد. گاهی ممکن است دچار خستگی و سر درد شوید.

علل بروز پیرچشمی:

وقتی پا به سن می‌گذاریم، لنزها سفت و ماهیچه‌هایی که لنز را کنترل می‌کنند، ضعیف می‌شوند. ماهیچه‌های ضعیف شده نمی‌توانند عدسی چشم را به راحتی خم و پهن کنند، در نتیجه نوری که از طرف اشیاء وارد چشم می‌شود، دقیقا روی شبکیه متمرکز نشده و اشیاء باوضوح رویت نمی‌شوند. در پیرچشمی در واقع قدرت تمرکز خود بر روی اشیاء را از دست می‌دهیم.

پیرچشمی بخشی از روند طبیعی افزایش سن می‌باشد و در هنگامی که عدسی چشم قابلیت انعطاف خود را بتدریج از دست می‌دهد، اتفاق می‌افتد. اما از دلایل عمده پیرچشمی سخت شدن پوسته عدسی چشم می‌باشد، دلیل دیگرش کاهش قدرت عضلات جسم مژگانی هست که در این حالت عضلات مژگانی قادر نیستند که انحنای لازم را برای عدسی بوجود بیاورند، به علت اینکه خود این عضلات با افزایش سن دچار اسکلروزیس می‌گردند.

بطور کلی یک سری تغییرات در بدن به علت افزایش سن ایجاد می‌گردد که غیر قابل برگشت می‌باشد و پیرچشمی یکی از این تغییرات است، پیرچشمی مساله نگران کننده‌ای نیست و براحتی قابل درمان است، منظور از درمان همان اصلاح است.

عوامل خطر :

علاوه بر سن عوامل خطر دیگری نیز برای پیرچشمی مطرح شده است:

ο دوربینی: که این به انعطاف پذیری زیاد لنزها نیاز دارد.

ο شغل: این هم یک عامل خطر است بویژه اگر شغل به دید نزدیک نیاز داشته باشد.

ο جنس: در زنان جوان شیوع بیشتری دارد.

ο بیماری چشم یا تروما و آسیب به لنزها یا ماهیچه های مژکی می تواند باعث تسریع پیشرفت پیرچشمی شود.

ο بیماری سیستمیک: بیماری قند‌(دیابت) و همچنین بیماری ام.اس (مولتیپل اسکلروزیس) می‌تواند شما را در خطر پیرچشمی قرار دهد. بنابراین اگر بیماری قند دارید، قند خود را پیوسته کنترل کنید تا به این عارضه مبتلا نشوید.

ο داروها: داروهای ضدافسردگی و همچنین ضدحساسیت‌ها (آنتی هیستامین‌ها) می‌توانند انعطاف‌پذیری لنز را کاهش دهند و شما را در خطر ابتلا به پیرچشمی قرار دهند.

ο محل زندگی: نتایج تحقیقات نشان داده‌اند کسانی که در مناطق جغرافیایی گرم و خشک زندگی می‌کنند مانند مناطق جنوبی کشورمان یا کسانی که در نزدیک خط استوا زندگی می‌کنند، بیش از دیگران به پیرچشمی مبتلا می‌شوند.

در این مناطق،‌ تابش نورخورشید شدیدتر و نورماورای بنفش در فضا بیشتر است. اشعه ماورای‌ بنفش برای چشم مضر است. بنابراین اگر ساکن چنین نواحی هستید، حتما از عینک آفتابی مناسب استفاده کنید.

علائم پیر چشمی:

علایم پیرچشمی متفاوت است مثل:

• در بیشتر افراد اولین علامت ایجاد اشکال در حین مطالعه نوشته‌های ریز به خصوص در شرایط روشنایی کم می‌باشد که قبلا جهت مطالعه آن مشکل وجود نداشته است.

• خستگی زودهنگام چشم در مطالعه طولانی‌مدت یا در حین انجام کارهای ظریف و ممتد، سردرد و خواب‌آلودگی

• لزوم دور نگه داشتن کتاب هنگام مطالعه برای بهتر دیدن

• ایجاد اشکال در نخ‌کردن سوزن گرچه در نور زیاد به علت تنگ‌شدن مردمک این کار با اشکال کمتری برحسب سن امکان‌پذیر است.

• افرادی که مطالعه، تایپ، کار با کامپیوتر، انجام کارهای ظریف نزدیک مانند خیاطی و… کار روزانه و دایمی آنهاست زودتر متوجه پیرچشمی خود خواهند شد ولی بعضی دیگر مانند خانم‌های خانه‌دار و کشاورزان… که کمتر با کار نزدیک سر و کار دارند نیاز به عینک برای اصلاح دید نزدیک را دیرتر احساس خواهند کرد.

به عبارت دیگر می‌توان گفت با توجه به نوع شغل افراد نیاز به استفاده از عینک نزدیک در سن پیرچشمی با توجه به شرایط فرد با تقدم و تاخر خواهد بود.

پس در مروری ساده علائم به شکل زیر است :

۱. دید بیمار در نقطه نزدیک نرمال تار می شود.

۲. علائم نزدیک بینی اصلاح نشده ظاهر می شود.

۳. خستگی چشم به هنگام مطالعه

۴. شکایت سرگیجه به هنگام مطالعه

۵. کنتراست کم به هنگام مطالعه

۶. نیاز به نور مستقیم و روشن به هنگام مطالعه

و مهمترین اینها مشکل در خواندن نوشته های زیر مانند آنچه بر روی بطری داروها و یا در کتابهای تلفن نوشته می شود.

تشخیص پیر چشمی :

روشهای تشخیصی متفاوت بوده و با استفاده از ابزارهای خاصی صورت می گیرد به گونه ای که بکارگیری همه آنها مهم است زیرا می تواند در درمان تأثیر گذار باشد.

بطور کلی اگر فردی از عینک یا لنزهای تماسی استفاده نمی کند. هیچ مشکلی چشمی ندارد و دارای شانس کمی جهت ابتلا به بیماریهای چشمی است، باید بین سن ۲۰ تا ۲۹ سال حداقل یکبار ، بین ۳۰ تا ۳۹ سال حداقل دو بار، بین سن ۴۰ تا ۶۴ سال هر ۲ تا ۴ سال و بالا ۶۵ سال هر ۱ تا ۲ سال جهت معاینات چشمی به متخصص مراجعه نماید.

اگر فردی از عینک یا لنز استفاده می کند نیز باید معاینات در فواصل کمتری صورت گیرد. اما در صورت وجود هرگونه علامت یا مشکل چشمی حتی در صورت انجام معاینه در همین اواخر باز باید جهت معاینه مجدد به پزشک مراجعه شود و بعنوان مثال وجود تاری دید ممکن است بیانگر علامتی باشد که نیاز فرد به تغییر عینک یا لنز را مطرح سازد.

درمان پیرچشمی :

اگر چه روشی برای درمان پیرچشمی وجود ندارد، چندین درمان است که دید بیمار را بهبود می بخشد، اینها شامل: عینک، لنزهای تماسی و جراحی انکساری می باشد.

برای اینکه پیرچشمی چشمانتان را اصلاح کنید و از شر آن خلاص شوید؛ باید از لنزها یا عدسی‌های مثبت استفاده کنید. این عدسی‌ها به شما کمک خواهند کرد، اجسام نزدیک را واضح و روشن ببینید. باید به این نکته توجه کنید که برای پیرچشمی درمانی قطعی وجود ندارد ولی چندین درمان وجود دارد که دید شما را بهبود می‌بخشند: عینک، لنزهای تماسی و جراحی انکساری.

♦ عینک:

متخصصان اعتقاد دارند بهترین روش درمان پیرچشمی استفاده از عینک است. در سنین بالاتر از ۴۰ تا ۴۵ سال، افرادی با دید طبیعی (بدون پیرچشمی) احتیاج به عینک مطالعه پیدا می‌کنند و افرادی که قبلا از عینک استفاده می‌کرده و نزدیک‌بین یا دوربین بوده‌اند، احتیاج به ۲ عینک یکی برای دور و یکی برای نزدیک پیدا خواهند کرد.

البته عینک‌هایی در بازار وجود دارد که بخش بالای عدسی آنها مناسب برای دیدن اجسام دور است و بخش پائین آن عدسی برای دیدن اجسام نزدیک مناسب است. شما می‌توانید برای اصلاح پیرچشمی خود از این نوع عینک‌ها استفاده کنید، به این ترتیب با نگاه کردن در راستای بالای عدسی، اجسام دور را به وضوح می‌بینید و با نگاه کردن در راستای پائین عدسی، اجسام نزدیک را واضح و روشن رویت خواهید کرد.

یک مزیت نزدیک بینی کمتر از ۳ دیوپتر این است که این افراد پس از شروع پیرچشمی می‌توانند عینک دور خود را بردارند و قادر به خواندن بدون عینک باشند. اما افراد با نزدیک بینی متوسط و شدید پس از شروع پیرچشمی علاوه بر عینک دور نیاز به عینک مطالعه هم خواهند داشت و در واقع مزیتی نسبت به افراد طبیعی ندارند.

از زمان شروع پیرچشمی هر ۲ تا ۳ سال، ۰/۲۵ تا ۰/۵ نمره به ‌نمره ‌عینک‌ افزوده می‌شود بنابراین برای معاینه دوره‌ای به چشم پزشک مراجعه کنید. فراموش نکنید که استفاده از عینک جهت پیشگیری از افزایش نمره عینک نیست بلکه تنها به دید بهتر شما در زمان انجام کارهایی مانند مطالعه کمک می‌کند.

♦ لنزهای تماسی:

عدسی‌های چشمی ۲ کانونی، لنزهای مخصوصی هستند که برای آن دسته از افرادی که مشکل نزدیک‌بینی و دوربینی را همزمان دارند، ساخته شده‌اند. پیرچشمی از جمله همین اختلالات است. این لنزها دارای ۲ کانون هستند که بخش فوقانی عدسی برای مشاهده اجسام دور و بخش تحتانی برای مشاهده اجسام نزدیک است.

چشم پزشکان گاهی برای بعضی افراد عینک مطالعه با لنز تماسی توصیه می‌کنند. در این صورت عینک مطالعه برای دیدن اجسام نزدیک استفاده می‌شود. البته به این نکته توجه کنید که در صورت استفاده از لنز تماسی باید دقت و حوصله کافی برای رعایت نکات بهداشتی و رعایت اصول گذاشتن و برداشتن آن را در چشم داشته باشید.

♦ جراحی و لیزر:

معمولا چون لنزهای قابل برداشتن رضایت بیماران را تامین نمی‌کنند، روش‌های جراحی مانند لنزهای ۲ کانونی و یا چند کانونی، لنزهای تطابقی با قابلیت جا به جایی هنگام تطابق، و لنزهای کمانی شکل بعد از جراحی آب مروارید به کار گرفته شدند.

روش‌های جراحی خاصی نیز وجود دارد که عدسی یک چشم را برای دیدن اجسام دور و عدسی چشم دیگر را برای دیدن اجسام نزدیک تنظیم می‌کند. تفسیر مغزی از دو تصویر که در دو نیم کره مغزی تشکیل می‌شود به مرور زمان به گونه‌ای تغییر می‌یابد که بیمار ناخودآگاه دور و نزدیک را راحت می‌بیند.

برخی متخصصان می‌گویند لیزر تاثیری بر روی قدرت متمرکز کننده عدسی ندارد و بنابراین نمی‌تواند پیرچشمی را درمان کند. ” کراتوپلاستی ” روش جدیدی است که با استفاده از امواج رادیویی و بدون عمل جراحی، پیرچشمی اصلاح می‌شود.

روش‌های پیشگیری از پیرچشمی

◊ خوب بخوابید:

متخصصان اعتقاد دارند هشت ساعت خواب در شبانه‌روز در پیشگیری از پیرچشمی موثر است.

◊ خوب بخورید:

مصرف انواع میوه جات و سبزیجات و مرکبات در پیشگیری و به تعویق افتادن زمان ابتلا به این بیماری نقش موثری دارد. هویج و مرکبات سرشار از ویتامین‌های A و C هستند. این ویتامین‌ها حاوی‌ آنتی‌اکسیدان هستند و به همین علت پیرچشمی را به تعویق می‌اندازند.

دانشمندان دانشگاه‌ جان هاپکینز می‌گویند، ‌این ویتامین‌‌ها عدسی چشم را در شرایط مناسبی قرار داده و باعث می‌شوند چشم به خوبی برای دیدن اجسام دور و نزدیک انطباق پیدا کند.

◊ از عینک آفتابی استفاده کنید:

اشعه خورشید باعث ایجاد پیرچشمی به خصوص در ساکنان مناطق گرمسیر و آفتابی می‌شود. بنابراین با استفاده از عینک آفتابی از چشمانتان محافظت کنید.

◊ سیگار نکشید:

مصرف سیگار در بروز زودرس بیماری پیرچشمی موثر است.