ارتباط بین ژنتیک و بروز سرطان

دکتر ساناز طبرستانی - متخصص ژنتیک با بیان اینکه در بروز سرطان بیشتر عوامل محیطی و مقداری هم شانس نقش دارد، عنوان کرد: باید بین ارث و ژنتیک تفاوت قائل شویم. زمانیکه می‌گوییم سرطان ریشه ژنتیکی دارد ۲ مفهوم القا می‌شود؛ یکی بحث ژنتیک ارثی و دیگری ژنتیک سوماتیک که تنها در تومور سرطانی اتفاق می‌افتد. به عبارت دیگر تنها ۱۰ درصد سرطان‌ها ارثی بوده ولی کلیه سرطان‌ها  به علت تغییر در ژن‌ها بروز می‌یابند.

وی با اشاره به سرطان‌های با منشاء ارثی، عنوان کرد: زمانیکه سرطان در سنین پایین (معمولا زیر ۵۰ سال)، به صورت دوطرفه در اعضای دو تایی بدن مانند پستان و یا موارد متعدد یک نوع سرطان در خانواده درجه یک یا ۲ بروز پیدا می‌کند، احتمال ارثی بودن آن مطرح می‌شود. همچنین زمانی که سرطان برخی الگوهای خاص بافت شناسی داشته باشد، احتمال ارثی بودن آن مطرح می‌شود. البته این قدم اول است و نتایج قطعی بعد از ارجاع به متخصص ژنتیک و انجام تست‌های مربوطه مشخص می‌شود.

وی با بیان اینکه در این شرایط انجام مشاوره و تست‌های ژنتیک بسیار جوابگوست، تصریح کرد: اگر امکان مشاوره ژنتیک برای خود فرد مبتلا نیز فراهم نباشد، مشاوره را می‌توان برای هر یک از اعضای خانواده انجام داد و هر چه اطلاعات فرد مربوطه نسبت به شرایط و وضعیت خانواده کامل‌تر باشد، نتیجه مشاوره ژنتیک اطمینان بیشتری خواهد داشت.

وی با تاکید بر اینکه انجام تست ژنتیک بر روی فرد مبتلا، نتایج قطعی‌تری خواهد داشت، گفت: هزینه تست‌های ژنتیک بسیار بالاست و متاسفانه تقریبا هیچ بیمه‌ای هزینه آن را تقبل نمی‌کند، بنابراین از آنجاکه نتیجه تست ژنتیک فرد غیرمبتلا گاها با ابهاماتی روبروست و ممکن است به نتیجه قطعی نرسد، به طور معمول توصیه می‌شود فرد غیرمبتلا، تست ژنتیک انجام ندهد.

مسئول بخش ژنتیک مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی با بیان اینکه نتیجه مثبت و یا منفی تست ژنتیک بر روی فرد مبتلا، برای بیمار و خانواده وی کمک کننده خواهد بود، اظهار کرد: در برخی موارد با انجام تست‌های ژنتیک می‌توان "پیش آگهی" و سیر بیماری فرد در آینده را مشخص کرد. با این حال معمولا تست‌های ژنتیکی ارثی، خیلی در این زمینه کمک نمی‌کنند. اما برای پیشگیری از بروز سرطان در خانواده فرد و همچنین تشخیص زودرس سرطان در این خانواده‌ها بسیار کمک کننده هستند.

وی افزود: بر اساس تحقیقات اخیر، نحوه درمان سرطان‌های ارثی با غیرارثی متفاوت است. بر اساس نتایج این تحقیقات سرطان‌های ارثی به یک سری از درمان‌ها بهتر جواب می‌دهند که همین مساله می‌تواند به انتخاب درمان مناسب برای بیمار کمک کند.

طبرستانی با اشاره به پیشرفت علم در درمان انواع سرطان‌ها، عنوان کرد: از آنجاکه انواع سرطان به دلیل تغییر در ژن‌ها ایجاد می‌شوند، انجام تست‌های ژنتیکی در سرطان‌های غیرارثی به تشخیص، پیش بینی سیر بیماری فرد و انتخاب بهترین روش درمانی کمک زیادی می‌کند. بنابراین نتایج تست‌های ژنتیکی چه در سرطان‌های ارثی و چه غیرارثی در درمان فرد مبتلا موثر است.

این متخصص ژنتیک با اشاره به روش ژن درمانی در درمان سرطان، تصریح کرد: ژن درمانی غیر از برخی سرطان‌های خونی، هنوز وارد مرحله درمان استاندارد نشده است. البته ژن درمانی در حال حاضر برای درمان سرطان در مرحله تحقیقات است و برخی نتایج امیدوار کننده‌ای هم داشته است، اما می‌تواند عوارض خطرناکی هم ایجاد کند.

مسئول بخش ژنتیک مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی در خاتمه با اشاره به آخرین مطالعات این مرکز، عنوان کرد: بیشتر مطالعات این مرکز بر روی شناسایی تغییرات ژنتیکی در سرطان‌های غیرارثی و پیش بینی نحوه پاسخ بیمار به درمان به خصوص درمان‌های رادیوتراپی حین عمل جراحی، متمرکز است که در این راستا نتایج مطلوبی کسب شده و به زودی منتشر می‌شود.