پیامدهای اتفاق نظر ترامپ و ولیعهد عربستان درباره ایران

ولیعهد جدید عربستان و پادشاه احتمالی آتی این کشور با دونالد ترامپ درباره نگاه خصمانه به ایران دیدگاهی مشترک دارند. اما به باور مقامات کنونی و اسبق آمریکایی، نگرشی خصمانه‌تر در قبال تهران، خطر تشدید تنش‌ها را در منطقه‌ای بی‌ثبات به همراه دارد.

ایران تقریباً به طور قطع و یقین به رفتارهای خصمانه‌تر آمریکا و متحد عرب اصلی‌اش در میدان‌های نبردی که ریاض و تهران در آن‌ها مشغول یک منازعه منطقه‌ای هستند واکنش نشان خواهد داد.

ملک سلمان – پادشاه عربستان – روز چهارشنبه پسرش – محمد بن سلمان – را به عنوان ولیعهد منصوب کرد؛ رخدادی که قدرت فراوانی را در اختیار این فرد 31 ساله قرار می‌دهد.

محمدِ ولیعهد احتمال هرگونه مذاکره با ایران را رد کرده و گفته است می‌خواهد از کشور محافظه‌کارش در برابر آنچه تلاش‌های تهران برای نفوذ بر جهان اسلام می‌خواند محافظت کند.

او و ترامپ در نخستین ملاقات‌شان در ماه مارس در کاخ سفید بر اهمیت آنچه "تقابل با فعالیت‌های منطقه‌ای بی‌ثبات کننده ایران" نامیدند، تأکید کردند. اما به گفته تعدادی از مقامات کنونی و اسبق آمریکایی، این وضع می‌تواند پیامدهای پیش‌بینی نشده‌ای را به همراه داشته باشد.

به گفته یک کارشناس با‌سابقه دولت آمریکا در حوزه تحولات خاورمیانه، مهمترین خطر برای دولت ترامپ این است که آمریکا هرچه بیشتر درگیر اختلافاتی شود که در خاورمیانه قابل مشاهده است؛ خطری که می‌تواند با واگذاری اتخاذ تصمیم‌های نظامی از سوی ترامپ به وزارت دفاع آمریکا پیچیده‌تر شود. به گفته او اگر دولت آمریکا برای تقابل با ایران در خلیج فارس و تنگه هرمز به فرماندهان نظامی اختیارات بیشتری دهد، اوضاع می‌تواند به آسانی از کنترل خارج شود.

"راب ملی،" معاون حوزه سیاست در گروه بین‌المللی بحران در این خصوص می‌گوید: «اگر قرار باشد در دریا و در خلیج فارس شاهد برخورد یک کشتی ایرانی و آمریکایی باشیم، آن هم در زمان حاکم بودن بی‌اعتمادی مطلق و نبود ارتباط میان دو طرف، این که چنین بحرانی به جای فروکش کردن تشدید شود، چقدر محتمل است؟»

وی که در زمان باراک اوباما مشاور ارشد حوزه خاورمیانه نیز بود افزود: «اگر نگرشی خصمانه‌تر در قبال ایران اعمال شود، ایران احتمالاً واکنش نشان خواهد داد.»

"اریک پولافسکی" که در دولت اوباما وظیفه تحلیل شرایط حاکم بر خاورمیانه را بر عهده داشت می‌گوید دولت ایالات متحده در آن زمان «سخت می‌کوشید از برخورد مستقیم میان ایران و عربستان در دریا جلوگیری شود؛» تا حدودی به این دلیل که چنین وضعی می‌توانست بحران یمن را تشدید کند و پرسش‌هایی «درباره نتیجه چنین برخوردی» نیز وجود داشت.

اما "لوک کافی" – مدیر مرکز سیاست خارجی در بنیاد هریتج که یک اندیشکده محافظه‌کار محسوب می‌شود – مطمئن نیست ایران به اقدام تلافی‌جویانه جدی دست بزند. وی مدعی است ایران برای انتقام از نیروهای آمریکایی در منطقه گزینه‌های اندکی در اختیار دارد.

محمد بن سلمان – ولیعهد جدید عربستان – عامل اصلی شکل‌گیری اقدام نظامی عربستان در یمن بر ضد متحدان ایران در این کشور بود که در ماه مارس سال 2015 آغاز شد. به نظر می‌رسد وی همچنین عامل هماهنگ‌کننده قطع ارتباط با قطر باشد که از سوی ریاض و سه کشور عرب دیگر به مماشات با ایران، تأمین بودجه تروریست‌ها و دامن زدن به بی‌ثباتی در منطقه متهم شده است. قطر این اتهامات را رد می‌کند.