خلیج فارس تجلی گر غرور ملی و تمدن ایرانی

خلیج فارس به عنوان مهمترین گذرگاه نفتی جهان با تمدن ایران پیوندی ناگسستنی دارد و از جمله نام هایی به شمار می رود که از گذشته تا کنون در اسناد، مکاتبه ها و قراردادها میان همه اقوام و ملت های دور و نزدیک استفاده شده است.

برخی از کشورها در سالیان گذشته به جای استفاده از نام خلیج فارس نام مجعول خلیج ع.ر.ب.ی؟! را به کار برده و برخی از رسانه ها و خبرگزاری ها نیز که همسو با آنان هستند، از این نام نادرست استفاده کرده اند. کم اهمیت جلوه دادن جایگاه ایران در منطقه و نظام بین الملل و تحریف تاریخ از مهمترین دلیل های این کشورها و دولتمردان به شمار می رود تا بدین وسیله به اهداف سیاسی خود دست یابند.

خلیج فارس با قدمتی دیرین سده های متمادی است که در میان جهانیان با این عنوان شناخته می شود و هیچ کشور و دولتی نخواهد توانست نام آن را تغییر دهد زیرا مردمان این دیار کهن با شجاعت و رشادت در برابر این کارشکنی ها می ایستند و اجازه تعدی به آن را به بیگانگان نخواهند داد.

در این میان برخی از سیاستمداران جهان با توجه به منافع نا حق خود به جعل این عنوان پرداخته اند که در آخرین ادعا دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا در سخنرانی خود در 13 اکتبر 2017 میلادی درباره سیاست های جدید آمریکا در برابر برجام از واژه مجعول خلیج ع.ر.ب.ی؟! استفاده کرد و دگربار نشان داد که نه تنها سیاستمدار کارآمدی نیست بلکه بر جغرافیا و تاریخ جهان نیز اشرافی ندارد. این عمل با واکنش شدید دولتمردان و مردم ایران روبرو شد و همچنین تعجب دیگر سیاستمداران جامعه بین الملل را بر انگیخت.

در همین راستا گروه اطلاع رسانی ایرنا به بررسی سندهای تاریخی در همین ارتباط پرداخته است.

** نام تاریخی خلیج فارس

کتیبه‌ ایرانیِ داریوش بزرگ در سوئز با قدمتی نزدیک به 2 هزار 500 سال، قدیمی‌ترین اثری است که از عنوان «دریای پارس» استفاده شده که در متن آن حک شده است: «فرمان دادم که آبراهی بکَنَند از رودی به نام نیل تا دریایی که از پارس می‌آید».

جغرافیدانان دوران باستان همواره در نامگذاری سرزمین ها، کوه ها، دریاها و ... ریشه هایی را در نظر داشتند و بیشتر دریاها و دریاچه ها مانند خلیج فارس، دریای چین، اقیانوس هند و ... را با توجه به قرار گرفتن در نزدیکی کشورها نامگذاری می کردند. ناحیه جنوب غربی ایران به نام پارس از 2 سلسله ساسانی و هخامنشی تشکیل شده بود و به همین دلیل دریای مجاور این منطقه «دریای پارس» نامیده و اینگونه در تمامی نقشه‌های کهن نام خلیج فارس ثبت شد. یونانیان باستان از جمله بطلمیوس، این خلیج را «پرسیکوس سینوس» یا «سینوس پرسیکوس» که همان خلیج فارس است، نامیده است.

** وجود نام خلیج فارس در تاریخ اعراب

جغرافیدانان و تاریخدانان مشهور عرب از همان سده های نخستین اسلام این دریا را به نام خلیج فارس می شناختند. «ابوالفداء» مولف کتاب «تقویم البلدان» که از جایگاه خاصی برخوردار است در اثر خود از دریای فارس یاد می کند و زمانی که حدود فارس را شرح می دهد، می نویسد: «حد غربی فارس خوزستان است. همه حد غربی تا شمال حدود اصفهان است و جبال و حد جنوبی آن دریای فارس است...» بنابراین آنچه که در متون تاریخ دیده می شود و جغرافیدانان عرب بر آن گواهی می دهند، این است که «خلیج فارس» در همه ادوار تاریخ به این نام بوده است.

«بحرفارس، البحر الفارسی، الخلیج الفارس و خلیج فارس» عنوان هایی به شمار می رود که مورخان عرب مسلمان در معرفی و اشاره به این آبراهه از آن بهره برده‌اند. «ابن حوقل، ابن خردادبه و استخری» سه تن از جغرافیدانان صاحب ‌نام عرب مسلمان در آثار خود خلیج فارس را در زمره مبادی مهم بازرگانی در مشرق زمین و به ویژه در صدر اسلام دانسته‌اند.

«ابن بلخی» مورخ عرب و ایرانی تبار که از بزرگان باختر است در «فارس ‌نامه» خود تنها خلیج فارس را می‌شناسد و راه ‌های خلیج فارس را به مناطق مختلف ایران و سرزمین‌های دور و نزدیک دیگر معرفی می کند.

کتاب «حدود عالم من المشرق الی مغرب» از قدیمی‌ ترین کتاب جغرافیا به زبان فارسی محسوب می شود که در 372 هجری تالیف شده و در آن آمده است، «خلیج پارس از حد پارس برگیرد با پهنای اندک تا به حدود سند.»

«ابوریحان محمد بن احمد البیرونی الخوارزمی» نیز در آثار خود واژه‌های دریای پارس، خلیج پارس، بحر پارس را برای معرفی خلیج فارس به کار برده و یکی دیگر از مورخان عرب که نام خلیج فارس را در اثر خود آورده است، «بزرگ بن شهریار الناخذاه هرمزی» به شمار می رود که در «عجایب الهند» از بحر فارس برای معرفی خلیج فارس استفاده کرده است.

** نام خلیج فارس در میان جغرافیدانان دیگر کشورها

«استرابن» جغرافیدان یونانی در کتاب جغرافی خود از نام خلیج فارس استفاده کرده است و می نویسد: «عرب‌ها بین دریای سرخ(بحر احمر) و خلیج فارس جای دارند». افزون بر این منابع، نقشه‌ها و اسناد بسیاری نیز تا سده هشتم به وسیله دانشمندان و پژوهشگران همچون «هکاتوس، هرودوت، هیپارک، کلادیوس بطلمیوس، کراتز مالو و فیثاغورث» وجود دارد که برای این منطقه جغرافیایی، عنوانی غیر از «خلیج فارس» به کار نبرده‌اند.

رومیان و بابلی‌‌ها نیز در منابع و اسناد خود به نام خلیج فارس اشاره کرده اند. «پلینوس» مورخ رومی سده نخستین میلادی از خلیج فارس دیدن کرده و در کتاب خود با عنوان «تاریخ طبیعی» از خلیج به نام دریای پارس نام برده است.

** گواه سیاحان و خاورشناسان بر قدمت نام خلیج فارس

«سر آرنولد ویلسون انگلیسی» خالق آثاری چون «جنوب غربی ایران، کانال سوئز و خلیج فارس» درباره سابقه‌ تاریخی نام خلیج فارس در کتابی که در 1928 میلادی منتشر کرد، نوشت: «هیچ آبراهه‌ای به اندازه‌ خلیج فارس برای جغرافی ‌دانان، باستان ‌شناسان، زمین ‌شناسان، بازرگانان، سیاستمداران، جهانگردان، پژوهشگران گذشته و حال اهمیت نداشته است. این آبراهه که فلات ایران را از صفحه عربستان جدا می‌کند، از دست کم 2هزار و 200 سال پیش تا کنون هویت ایرانی داشته است.»

2 تن از خاورشناسان اتریشی نیز به نام‌های «ویلهلم براندنشتین و مانفرد مایرهوفر» در کتاب مشترک خود تحت عنوان «کتاب پارسی باستان» کوشیده‌اند که نام خلیج فارس را به گونه علمی و تاریخی معرفی کنند.

** خلیج فارس در اطلس‌ها و نقشه ها

تاکنون چندین اطلس دربردارنده نام و نقشه های خلیج فارس منتشر شده است. اطلس تصویری تونس، اطلس نقشه‌های تاریخی شارجه، نقشه چاپ موسسه جهانی عرب پاریس و دانشگاه تونس از جمله این اطلس ها به شمار می رود که در آن نقشه، خلیج فارس کشیده شده است.

** خلیج فارس در نقشه ‌های تاریخی

نقشه‌های بسیاری که تا سده هشتم به وسیله دانشمندان و جغرافیدانانی مانند «هکاتئوس، هرودوت، کلودیوس بطلیموس» و در دوران اسلامی«محمد بن موسی خوارزمی، ابو یوسف اسحاق کندی، ابوریحان بیرونی و ...» ترسیم شده‌ اند که در آنها دریای بزرگی در جنوب ایران به نام «دریای پارس، خلیج پارس، دریای فارس، خلیج فارس، بحر فارس و مار پرسیکوم (به لاتین به معنای خلیج پارس)» وجود دارد.

«استرابون» جغرافیدان یونانی در کتاب خود به نام «جهانگردی یونانی» مربوط به سده یکم پس از میلاد دریای سرخ را خلیج عربی، اقیانوس هند را «دریای آریاتریا»، آب‌های ساحل عمان را «دریای پارس» و خلیج جنوب ایران را «خلیج فارس» نامیده است. تمامی نقشه‌ها و اطلس‌های کهن و امروزی آبراه جنوب ایران را خلیج فارس نامیده‌اند.

** انتشار نقشه خلیج فارس در هلند

نقشه‌ای در ۱۷۵۳ میلادی در آمستردام هلند منتشر شد که تنها مربوط به خلیج فارس بود. در این نقشه بیشتر جزیره های خلیج فارس مشخص و نقشه‌ های آنها درج شده ‌است. همچنین در ۱۵۰۲ میلادی نقشه‌ای ترسیم شد که در نام خلیج فارس و دریای سرخ مشاهده می شود.

** خلیج فارس از دیدگاه حقوق بین‌الملل

سازمان های بین المللی و تخصصی همواره بر نام خلیج فارس تاکید دارند و تغییر نام آن را هرگز نپذیرفته اند. سازمان ملل متحد در چندین نوبت در بیانیه‌ ها، اصلاحیه‌ها و مصوبه‌های گوناگون و با انتشار نقشه‌های رسمی نه تنها بر رسمی بودن نام «خلیج فارس» تاکید کرده، بلکه از هیات‌های بین‌المللی نیز خواسته است که در مکاتبه های رسمی به ویژه در اسناد سازمان ملل از نام کامل «خلیج فارس» استفاده کنند. در تمامی اسناد و کتاب های عربی این دریا در فارسی به نام خلیج فارس و دریای فارس و در کتاب های عربی با نام های «الخلیج الفارسی یا بحرالفارسی یا بحرالعجم و بحرعجم» و در زبان‌های اروپایی با نام‌هایی مانند «Persian Gulf، Sinus Persicus، Persische Golf، و Golfo di Persia» نامیده شده ‌است.

** تقدیر آمریکاییان از سربازان خویش با مدال خلیج‌فارس

ارتش آمریکا در 2014 میلادی از سربازان خود که در جنگ خلیج فارس(حمله عراق به کویت) شرکت داشتند با مدالی که نام خلیج فارس بر آن حک شده بود تقدیر کرد.

** تلاش‌ دولت ایران در برابر تغییر نام خلیج فارس

پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، دولت های وقت اعتراض خود را به دلیل تحریف نام خلیج فارس از طرف برخی کشورها اعلام می کردند و در مجامع و کنفرانس‌های بین‌المللی نیز در صورت به کار بردن این اصطلاح ساختگی از طرف نمایندگان کشورهای عرب همواره واکنش نشان می‌دادند.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی در 11 شهریور 1371 خورشیدی هنگامی که «حیدر ابوبکر العطاس» نخست وزیر جمهوری یمن در اجلاس سران جنبش عدم تعهد از نام ساختگی خلیج ع.ر.ب.ی؟! استفاده کرد، با اعتراض شدید نمایندگان ایران روبرو شد. او سرانجام عذرخواهی کرد و این کار را غیر عمد خواند.

*فرجام سخن

خلیج فارس به عنوان یک میراث تاریخی با هویت ایرانیان پیوند خورده است و نامی جز «خلیج فارس» شایسته آن نیست زیرا این آبراهه نمادی از همبستگی ملت ایران به شمار می رود و همیشه در برابر تخریب نامش با واکنش های شدید مردم این سرزمین روبرو شده است.